Zer izan da, Ghita?

 

 

 

— Margherita, Margherita!

      Esan dit Mariak, auzoak.

      — Ghita, Ghita!

      Esan dit gero, zati bat geroago, apalago, Emiliak, nire Emiliak.

      Ate aurrean topatu nauela esan dio Mariak Emiliari, lurrean, erdi etzanda, galduta. Ez dakit konortea guztiz galduta nengoen topatu nauenean, hori ez du argi esan, horretaz ez nago hain seguru, baina berdin dio: lurrean topatu nau, etzanda, ate aurrean, galduta, hori da printzipala.

      Etxera sartu nauela esan du Mariak, ohe gainean jarri, kaleko arroparekin, gehiagora ez dela ausartu. Mezua bidali dio gure aitari gero. Kanpoan da aita, Veronan edo Bolonian, ez dut ondo ulertu, horregatik etorri da Emilia. Ez arduratzeko esan dio Mariari, txikitatik egon dela nirekin, aitaren etxean. Ni jaio aurretik zegoen Emilia han, hori ere esan dio, nire maina guztiak ezagutzen dituela.

      Kaleko arropa kendu dit Emiliak apurka. Esango nuke Giuseppek baino hobeto egiten duela, eskuak epelago dauzka behintzat, ez da hain astoa. Nahi gabe titiburuetako bat ukitu didanean ere, hotzikara txiki bat sentitu dut gerrian. Kamisoia janztean, hori ere egia da, min apur bat eman dit lepoan, baina momentu bateko gauza izan da. Udako beroa kontuan izan gabe, bi edo hiru izara jarri dizkit gainean. Izerditan hasi naiz, botagura daukat.

      Esango nuke Maria auzoa atzera eta aurrera dabilela gelan, euren etxetik gurera, eta alderantziz. Zazpi seme-alaba dauzka eta denbora ere ez du sobera izango. Edo beharbada gela honetan dago beti, Emilia bezala, baina ez dut nik ikusten, lotan geratzen naizelako nahi gabe, botagura ahazten dudanean.

      Askotan galdetzen dit Emiliak zer da, Ghita, zer izan da. Pozik azalduko nioke nik, zergatik nengoen ate aurrean, zergatik lurrean, konortea galduta, edo erdi galduta, baina ez dakit zer izan den, zer gertatu zaidan. Hitz egitea ere asko kostatzen zait, ez dakit zergatik, botaguragatik, buruko minagatik, ez daukat argi, baina ahalegin handia egin behar dut, batez ere zer esan behar dudan oso ondo ez dakidanean.

      Indarra hartu dudanean, kontzentratu naizenean, lasai egoteko esan diot Emiliari, ez arduratzeko, ume gehiago ekarriko dudala, gaztea naizela oraindik. Hori da orain argi daukadan bakarra. Uste dut lotan geratu naizela gero.

 

 

Begiak zabaldu zaizkidanean, beste mugimendu bat ikusi dut gelan. Emilia zutunik dago, batera eta bestera, eta ematen du zerbait garbitzen ari dela, zerbait ordenatzen beharbada. Giuseppe daukat ohe ondoan orain, niri begira. Begiak larrituta ditu, ez dauka aurpegi naturala. Kalean Maisu esaten diote, baina etxean beti izan da apur bat baragarria. Eta zorte txarrekoa. Zorte txarra zurea, Beppino, esan diot. Hori da esan diodan lehen gauza, eta barre egin dudala uste dut. Asko kostatzen zait barre egitea ere.

      Non daukazu mina, galdetu dit berak, hartu duzu kolperik. Beti bezain astoa Giuseppe. Ez da hemen kolperik, Beppino, beste zerbait da hau… Oraindik ez du ulertu koitaduak. Mozolo, esan diot, Batrazio, esan diot. Askotan esaten diot Batrazio. Gero bizarra ukitzen ahalegindu naiz, baina ez dut egin, asko kostatzen zaidalako mugimendurik arinenak ere egitea.

      Apur bat geroago, beste tonu batez, lasai egoteko esan diot, ez arduratzeko, ume gehiago izango ditugula, gazteak garela oraindik, uste baino gazteagoak, etorriko direla umeak, mutikoak, neskatoak, gu baino sanoagoak, Carlo, Salvatore, Giulia, etxe handiagoa hartu beharko dugula.

      Hori guztia esan diodala uste dut, baina ez nago seguru, beharbada erdia baino ez diot esan, laurdena, beharbada esaten ere ez naiz hasi, ez dakit. Baina bada gauza bat seguru esan diodana, ahots gora, askotan gainera, behin eta berriro errepikatu diodana: Zorte txarrekoa zara, Beppino, zorte txarrekoa.

 

 

Soldaduak datozela esan diote Luigiari, soldadu asko, frantsesak Torinoko aldetik eta austriarrak bestetik. Errusiarrak ere ikusi izan dituztela esan dute Bussetoko batzuek, borroka handiak izango direla hemen, Roncolen bertan, inguruetan. Umea hartu eta elizara joateko aholkatu diote Luigiari, familia askok egin duen bezala, soldaduak ez direla hara ausartuko.

      Kasu egin die Luigiak, elizarantz abiatu da umea besoetan. Ez daki senarra non daukan, elizan elkartuko zaien geroago ala beste lekuren batean behar izango duten. Ez du pentsatzeko astirik izan, etxetik irten berri lehenengo tiroak entzun ditu, urrun oraindik baina sendo. Korrika hasi da.

      Eliz atarira heltzeko dagoenean, biderkatu egin dira tiroak. Ikaratu egin da Luigia, eman ahalean hasi da korrika, binaka igo ditu elizako eskailerak. Traba egin dio orduan eskailera-maila altuago batek, estropezu egin du, besoetatik jausi zaio umea. Kolpe handia hartu du mutikoak buruan elizako harriaren kontra, konortea galdu du.

      Espantuka sartu da Luigia elizara, umeak ez du begirik zabaltzen, ez du zirkinik ere egiten. Beppino, Beppino, esaten dio amak behin eta berriro. Emakume batzuk hurreratu zaizkio, zer duen galdetu. Beppino txikia itzartzeko ahalegina egin dute guztien artean, baina alferrik, ez du ematen bere senera etorriko denik.

      Emakumeetako batek umea pontera hurbiltzeko esan du. Ur apur batez busti dizkio masailak, bekokia, ur gehiago bota dio gero burutik behera. Umea ez da esnatu hala ere, berdin jarraitzen du. Garrasi egin du Luigiak. Gainerako emakumeek ez dakite nora begiratu ere.

 

 

Begiak zabaldu ditudanean, Giuseppek posizio berean jarraitzen duela ikusi dut, ohe ondoan. Orain ez dago niri begira, izarei begiratzen die zuzen, belaunak ditudan lekuari gutxi gorabehera. Begirada galduta dago, beste zerbaitetan pentsatzen egongo da seguruenik, ez du denbora alferrik galdu nahi izaten.

      Esnatu naizela sumatu duenean baina, berriro altxatu ditu begiak nire aurpegira. Zerbait esan behar diodala sentitu dut, horren zain dagoela. Zorte txarrekoa zara, Beppino, esan diot, baina zorte onekoa ere bai. Hori guztia esan diot, seguru dakit, orain bai, hitz bat bera ere ezkutatu gabe.

      Esan nahiko nioke berak kontatuta dakidala birritan edo hirutan bataiatu zutela Roncoleko elizan, eta horregatik dela zorte onekoa. Inor ez dute behin baino gehiagotan bataiatzen, inoiz ez dut entzun. Baina kontrakoa ere izan daiteke, hori ere esan nahi diot, horrek ekarri diola geroko zorte txarra, ez delako normala hori, hainbeste bataio… Heresia, Giuseppe, deabruaren haizea… Baina Beppino txikia ez zen Roncoleko elizan hil, hemen dago, ohe ondoan. Betiko zorte txarra eta zorte ona Giuseppek.

      Hori guztia esan nahiko nioke, baina ezin dut, ez daukat indarrik, asko kostatzen zait hitz bakoitza. Zerbait esan diodala uste dut hala ere, deabruarena beharbada. Deabruaren semea zara, Beppino, esan diot. Gero lokartu egin naizela uste dut.

 

 

Giuseppek daukan jaka bakarra lodiegia da ekainerako, baina gaur ez du jantzi beste erremediorik izan. Izerditan dago eta eskuetan edo bekokian igarri ez arren, beroak hartuta dauka gorputza piano aurrean.

      Lau gizon ditu begira: zuzendaria eta beste hiru irakasle. Izerdi tanta bat ikusi dio irakasleetako bati lokian behera, eta behin eta berriro xukatzen du goiko ezpaina zapi zuri-zuri batez beste batek. Zuzendaria izoztuta dagoela ematen du, Giusepperen eskuei begira.

      Heinrich Herzen kapritxoetako bat jotzen hasi da. Interprete birtuosoen manerak imitatu nahiko lituzke, baina ez du guztiz lortzen. Momentu batean zerbaiten papurrak nabaritu ditu aho barruan. Pentsatu du ez litzatekeela ezer jan beharko audizio batera sartu baino lehen, ez hurrik, ez ogirik… Mihi punta haginetatik darabil orain atzera eta aurrera, atzamarren erritmo berean.

      Horri guztiari adi dagoela, izerdiari, aho barruko hur zatiei, piano teklei, gauza bakarra pentsatzeko gai da: nola kontatuko dion eguna Margheritari, Ghitari, eta batez ere haren aitari, Antonio Barezzi jaunari. Orduan zapaldu du azken nota, eskumako hatz erakusleaz, ahal izan duen modurik sendoenean.

      Baina alferrik egin du audizioa, ez dute Milango kontserbatorioan onartu. Ia hiru aste eman ditu bizarra egin gabe.

 

 

Lokartu eta esnatu, besterik ez dut egin azken egunetan, inpresio hori daukat behintzat. Jan gutxi jaten dut, hitz egin gutxiago.

      Kontserbatorioan ere ez, Beppino, esan nahi izan diot Giusepperi, baina ez diot esan. Bere amagatik ez dut esan, gurekin dagoelako, gelan. Ni bisitatzera etorri da, nirekin egotera, Luigia andrea.

      Badakit min emango liokeela Luigiari kontserbatorioarena esango banu, horregatik ez dut esan. Esan diot, hori bai, indarrak hartu behar ditudala orain, oso ahul nagoela, eta indar handia behar dela umeak ekartzeko, ondo dakiela berak hori.

      Isilik egoteko esan dit Luigia andreak, ez arduratzeko horrekin orain, neure buruari begiratzeko. Baina hitz egiteko moduan igarri diot berak ere ez daukala besterik buruan, ni ikustean bere bilobak ikusten dituela, eta etor daitezkeenak ere bai.

      Horren ostean beste zerbait esateko ahoa zabaltzeko esfortzua egin dut, baina lokartu egin naizela uste dut.

 

 

Margheritak besoetan dauka Romano txikia. Esnea hartu du eta lokartzen ari da orain, baina begiak zabaltzen ditu noizik behin. Kostatzen ari zaio loa.

      Egongelako beste aldean Virginia ikusi du Margheritak. Berarengana dator, inoizko motelen, umeen ibiltzeko modu baldarrean. Amaren izter parera heldu da Virginia, gonatik heldu dio, tiratu. Besoak luzatu dizkio, dakizkien keinu guztiekin eskatu dio bera ere besoetan hartzeko. Margheritak ezetz esan dio, bere neba daukala orain eta ezin dituela biak batera hartu.

      Tematu egin da Virginia ordea, gogorrago tiratu dio gonatik, ez da gorago heltzen. Amak ez dio kasurik egin, pentsatu du momentuko seta dela, segituan pasatuko zaiola, baina kontrakoa izan da: negarrez hasi da umea, negar batean. Ikaratu ere egin du Romano txikia halako batean arrebaren garrasi ozenago batek. Erabat esnatu da orduan, zinkurinka hasi da.

      Lehertu egin da Margherita, bakarrik dago etxean eta ezin ditu bi umeen negarrak eraman, ez biak batera. Modu txarrean mugitu du hanka, Virginia gonatik askatu nahi du, baina ez du guztiz lortu. Bultzatu egin du alaba orduan libre daukan eskuaz.

      Bultzada gogorregia izan ez den arren, modu arraroan jausi da umea lurrera, alboz, eta kolpea hartu du ezkerreko lokian. Negar tonuak nabarmen egin du gora orduan eta Virginia ez da lurretik altxatu, posizio berean jarraitu du. Ematen du ez duela zutitzeko indarrik.

      Amak ez dio kasurik egin hasieran, altxatuko da nahi badu, pentsatu du. Baina ezin du alaba horrela ikusi, ezinean. Harengana hurbildu eta zutunik jartzen lagundu dio beso batetik helduta. Umeak negar egiteari utzi dio, amaren hanka besarkatu du.

      Alabak masailak gorri-gorri dauzkala ikusi du Margheritak. Negarraren antsiengatik dela pentsatu du, baina besoak eta izterrak ukitu dizkio, eta dena dauka oso bero. Larritu egin da.

      Romano txikia sehaskan utzi eta, orain bai, alaba hartu du besoetan. Esango luke labeko ikatz zati bat hartu duela. Ama bera ere izerditan hasi da lehenengo kontaktutik.

      Sosegatu egin da Virginia amaren anparoan, erdi zotinka dago oraindik hala ere eta ilunduta dauka begirada. Urduritzen hasi da Margherita, ez du orain arte alaba horrela ezagutu. Maria auzokoari eskatu dio medikuaren bila bidaltzeko, mesedez, semeetako bat.

      Medikuak koilaraz hartzeko botika eta zapi bustiak errezetatu dizkio umeari. Handik bost egunera hil da Virginia, hamazazpi hilabete betetzeko hamalau egun falta dituela.

 

 

Milanera itzuli denetik, egunero etortzen zait aita bisitan orain. Almazeneko zereginak goizean bideratu eta hemen ematen du arratsaldeko parterik handiena, nirekin, Giusepperekin.

      Esango nuke aitak asko gogoratzen duela Virginia oraindik. Umeak ere beti nahi zuen aitonarekin, etxera etortzen zenetan, kalean topatzen genuenean, elkarrentzat ziren. Batzuetan umea banintz bezala tratatzen nau ni ere, ematen du Virginiarekin nahasten nauela. Izarak apur bat igotzen dizkit beti, udarako egun gutxi batzuk falta diren arren.

      Aitari ere esango nioke, besteei bezala, lasai egoteko, ez arduratzeko, ekarriko dugula ume gehiago, neskatoren bat, Virginiaren antzekoa. Baina ez diot esan, burua lausotuta daukala ikusi dudalako, begirada ere bai, eta asko kostatzen zaidalako neuri ere esaldi luzeak ematea. Jakako poltsikoetako batean sartu diot eskua, umetan bezala, hori baino ez.

      Aita etxean bisitan dagoela ere, inoiz lokartu egin naizela uste dut. Gaur bezala.

 

 

Romano txikia aztertzen ari da medikua, baina ematen du ez dakiela zer erabaki behar duen. Sintomak ere ez dira ohikoenak, ez sintoma konbinazio hori behintzat. Diagnostikoa ez da erraza. Umeak ez dauka urte eta erdi oraindik, eta duela hamalau hilabete hil zitzaion arreba.

      Gurasoak larrituta daude medikuari begira: ezin da izan, ez berriz, ez hain antzeko… Giuseppek erabat siku dauka eztarriaren goiko partea, baina ez da ura edatera aldendu, bururatu ere ez zaio egin. Margheritak zer, galdetu dio medikuari, zer, nola, galdetu dio.

      Hiru astez eutsi dio umeak, eztul artean, baina urrian bertan hil da. Margherita lurrean topatu du Maria auzoak handik hilabete batzuetara, konortea erdi galduta.

 

 

Berriro lokartu naizela uste dut.

      — Margherita, Margherita!

      Esan dit aitak. Ez diot oihu egiteko modu hori ezagutzen.

      — Ghita, Ghita!

      Esan dit gero, beste tonu batez, Giuseppek, nire Giuseppek.