Izan dezagun fedea urtaro hotzaren hasieran

 

Hona hemen

emakume bakarti bat

urtaro hotz baten atarian,

lurraren izate kutsatua,

zeruaren desengainu inozo eskasa

eta harri eginiko eskuon ezgaitasuna

ulertzeko bezperetan.

 

Denbora igaro zen.

Denbora igaro zen

eta erlojuak lau bider jo zuen.

 

Jo zuen lau bider.

Dey hileko lehen eguna da gaur.

Nik badakit urtaroen sekretua

eta ulertzen dut uneen hizkera.

Salbatzailea etzanda dago lurpean

eta lurrak, lur txeratsuak,

atsedena iradokitzen du.

 

Denbora igaro zen

eta erlojuak lau bider jo zuen.

 

Kalean haizea dabil.

Kalean haizea dabil

eta ni loreen kopulan pentsatzen ari naiz,

zurtoin mehar makaldun kimuetan,

garai agortu muxintsu honetan.

 

Eta gizon bat dator zuhaitz bustien artean.

Haren zainetako hari urdinak

hildako suge baten antzera egiten dio gora lepoan

eta silaba odoltsu hauek esaten dizkio loki aztoratuetan:

Salam!

Salam!

 

eta ni loreen kopulan pentsatzen ari naiz.

 

Urtaro hotz baten atarian,

doluzko ispiluen erdian,

bizipen maskalduen bilkura doluminezkoan

eta isiltasunaren zientziak janaritutako ilunabarrean,

zelan esango diozu

hain eroapentsu, hain astun oinez etorri

eta nora doan ez dakien gizon horri: stop!

Zelan esan gizonari

ez dagoela bizirik, inoiz ez dela bizi izan?

 

Kalean haizea dabil.

Itxialdiko bele bakartiak

bueltaka dabiltza asperduraren lorategi zaharretan

eta eskailera, horrena bai altuera arbuiagarria!

 

Ipuinen jauregira eraman zuten

bihotz baten zintzotasun osoa

eta orain zelan ausartuko zara dantza egiten,

umetako ile-adatsa ur-lasterretara jaurtitzen,

eta azkenik batu eta usaindu duzun sagarra zapaltzen?

 

Ai, laguna! Ai, lagun bakar bakana!

Zein ilunak diren eguzkiaren ongi-etorriaren zain dauden hodeiak!

 

Hegaldia irudikatzean txoria azaldu balitz bezala.

Brisaren atsegina arnasten zuten hosto samur haiek

irudimenaren marra berdeetan idatzita egon balira bezala.

Leihoen gogo garbian erretzen zen sugar morea

kriseilu baten isla lañoa besterik ez balitz bezala.

 

Kalean haizea dabil.

Suntsipenaren hasiera da.

Zure eskuak hautsi ziren egunean ere haizea zebilen.

Izar maiteok! Izar maite kartoizkoak!

Zeruan gezurra dabilenean,

zelan sinistu profeta lotsagarrien bertsetak?

Orain milaka urteko hildakoak legez elkartuko gara

eta gero eguzkiak emango du epaia

gure gorputzen gainbeheraz.

 

Hotz naiz.

Hotz naiz eta uste dut ez naizela inoiz berotuko.

Ai, laguna! Ai, lagun bakar bakana!

“Zenbat urte zituen ardo hark?”.

Ikusi zein astuna den denbora hemen

eta zelan mamurtzen duten arrainek nire haragia.

Zergatik gordetzen nauzu beti itsas hondoan?

Hotz naiz eta gorroto ditut txirlaz eginiko arrakadak.

Hotz naiz eta badakit mitxoleta basati baten

fantasia gorri guztietatik

ez dela ezer geratuko hiru odol tanta baizik.

 

[...]

 

Biluzik nago, biluzik, biluzik,

hitz samurren arteko isiluneen antzeko

eta nire zauri denak dira amodioarenak.

amodioarenak, amodioarenak, amodioarenak.

Uharte noragabetu hau garraiatu dut

ozeanoaren burrunba

eta mendiaren eztanden artean,

eta izaki batu honen sekretua urradura zen

eta urratutako zatirik ñimiñoetatik eguzkia jaio zen.

 

Salam! Oi, gau xaloa!

Salam! Oi, gaua,

otsoen begiak fedearen eta konfiantzaren

zulo hezurtsu bihurtzen dituzun hori!

Zure errekastoen ertzetan

sahatsen gogoa

aizkoren gogo adeitsua arnasten ari da.

 

Pentsamendu axolagabeen mundutik nator,

hitzen eta ahotsen mundutik,

eta mundu horrek suge-habien antza dauka,

zuri musu eman bitartean

zu urkatzeko soka kordatzen duen

jendearen pauso-hotsez beteriko munduak.

 

Salam! Oi, gau xaloa!

Beti egon ohi da tarte bat

leihoaren eta ikusmiraren artean.

 

Zergatik ez nuen begiratu

zuhaitz bustien artetik gizona zetorrenean?

 

Uste dut amak negar egin zuela

nik mina ezagutu eta umekia ernaldu zen gau hartan,

akazien emaztegaia bihurtu nintzen gau hartan

Isfahanen azuleju urdinek durundaka jardun zuten gau hartan,

nire beste erdia zen hura nire umekira itzuli zen gau hartan.

Eta ispiluan

garbi eta garden ikusi nuen

eta bat-batean deitu egin zidan

eta akazien emaztegaia bihurtu nintzen...

Uste dut amak negar egin zuela gau hartan.

 

Zer argi ezdeus piztu da leiho itxi honetan!

Zergatik ez nuen begiratu?

Zorion-une guztiek zekiten

zure eskuak hautsi egingo zirela

eta nik ez nuen begiratu

erlojuaren atea ireki

eta kuku tristeak lau bider kantatu orduko,

eta nik emakume txiki hau topatu nuen,

haren begiek Simurgaren habia hutsen antza zutela

eta mantso zebilen,

nire amets loriazkoaren birjintasuna

gauaren ohatzera eramango balu bezala.

 

Orraztuko al dut berriz ilea haizetan,

landatuko al ditut liliak lorategian,

sartuko al ditut geranioak leihopean,

dantzatuko al naiz godalet gainean?

Ateko txirrinak eramango al nau ahotsa itxarotera?

Esan nion amari:

“Kito”.

Esan nion: “Beti gertatzen da uste baino lehen.

Dolumin-oharra bidali beharko dugu egunkarietara”.

 

Gizon harroa,

gizon harro uste onez betea!

Begira! Haren hortzek kantatu egiten dute hozka egiten duenean,

haren begiek triskildu egiten zaituzte so egiten dizutenean.

Eta zelan datorren bera zuhaitz bustien artetik,

eroapentsu, astun eta nora ezean.

 

Lauretan

haren zainetako hari urdinak

hildako suge baten antzera lepoan gora egiten dionean

eta silaba odoltsuak errepikatzen dizkionean loki aztoratuetan:

Salam!

Salam!

Usaindu al dituzu inoiz lau tulipa urdin hauek?

 

Denbora igaro zen.

Denbora igaro zen eta gaua abaildu

akaziaren adar biluzien gainera.

Gaua leihoetako kristaletatik hara labaindu zen

eta joandako egunaren hondarrak irentsi zituen

bere mihi hotzarekin.

 

Nondik nator?

Nondik nator,

gaueko lurrinak blaiturikoa?

Hilobiko lurra heze dago oraindik,

esku berde bi haien hilobia...

 

Ai, laguna! Ai, lagun bakar bakana!

Zein atsegina zinen gezurrak esatean!

Zein atsegina ispiluen betazalak ixten zenituenean

eta armiarma-lanparei erluza ateratzen zenienean

eta ilunpe itogarrian

amodioaren belazeetara eramaten ninduzunean

sutearen ondoko zorabioaren lurruna

loaren soropilean pausatzen zenean!

 

[...]

 

Zer da isiltasuna?

Zer da, isiltasuna, ai, lagun bakar bakana?

Zer da isiltasuna esan gabeko hitzak besterik?

Ni mutu nago,

baina txolarreen hizkera da

esaldi arrunten eta izadiaren jaiaren

hizkera bizia.

Txolarreen hizkera

haize leuna da, lurrina, haize leuna.

Txolarreen hizkera fabriketan hiltzen da.

 

Nor da eternitatearen bidean

batasunaren unerantz oinez doan hau,

erlojua doitzen duena

batuketen, kenketen eta zatiketen logika matematikoaren arabera?

Nor da oilarraren kukurrukua

egunaren taupadatzat hartzen ez duen hau

baina bai onartzen gosariaren usaintzat?

Nor da amodioaren koroa eraman

eta ezkonjantzien barruan iharturiko hau?

 

[...]

 

Gorpu zoriontsuak, gorpu aspertuak,

gorpu isil pentsakorrak,

gorpu jator, dotore, litxarreroak

une zehatzen etenetan,

argi igarokorrak gibelean

eta banitateak lorrindutako fruituak erosteko grina hori...

 

[...]

 

Salam, bakardadea!

Neure logela ematen dizut,

hodei ilunak baitira oraindik

bertset araztu berrien profetak

eta kandelaren martirioan

bada sekretu argizko bat

azken sugar iraunkorra

ondo ezagutzen duena.

 

Izan dezagun fedea!

Izan dezagun fedea urtaro hotzaren hasieran.

Sinis dezagun irudimenaren lorategietako aiurrietan,

erabili barik lagatako igitaietan

eta garau kartzelatuetan.

Begira! Elurra ari du...

 

Agian, esku gazte bi hauek ziren egia,

elurraren mara-mara atergabean

lurperatutako esku gazteok

eta datorren urtean, udaberriak

zerua besarka dezanean leihoaz bestaldean

eta zurtoin arinek gorputzean kimeztu,

birloratuko dira agian.

Ai, laguna! Ai, lagun bakar bakana!

 

Izan dezagun fedea urtaro hotzaren hasieran...