Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Unibertsitatea gora eta behera

 

Hurbildik zaindu du zentsurak euskal unibertsitatearen gaia. Urte hauetan bakarrik ez, lehenago ere bai.

        Gai honen inguruan hiru liburu idatzi zituen urte berean, 1976an, Jose Lasa Apalategik: Euskal ikasgu nagusi edo unibertsitateaz euskaraz, eta erdaraz Hacia una Universidad Vasca eta Universidad Vasca. Autore bera, urte bera eta gai bera izanik, hirurak batean ikusiko ditugu hemen.

        Antonio Albizuk irakurri zuen Euskal ikasgu nagusi edo unibertsitateaz. Salagarritzat jo zuen liburua, Espainiaren batasunaren aurka zihoalako. Guztiz politikoa da zentsorearen irakurketa:

 

Plantea el problema y la necesidad de montar una universidad vasca pero especial, que salve la idiosincrasia del Pueblo Vasco. Bajo este pretexto, prevé el aspecto político y trata de montar una teoría de federación vasca con los pueblos vascos españoles y franceses. Dentro de esta tónica, rehuye hablar del entroncamiento con España y habla del Pueblo Vasco como un pueblo que tiene derecho a ser directamente un pueblo de Europa. Por ello, elogia a las minorías que luchan por su independencia. Estimo que la obra va contra los principios fundamentales del Reino: la unidad de las tierras de España y por ello es DENUNCIABLE.

 

        Non aurkitu du Antonio Albizuk intentzio politiko horren froga? Euskal nazioarekin (edo askatasunarekin) zerikusi duten edo izan dezaketen esaldi guztiak bildu ditu: 16 orrialde dira guztira, eta 153 lerro dira azpimarratu edo seinalatu dituenak. Hainbat testu aukeratu ditu, itzuli eta bere iritzia erantsi die. Aurreneko hirurak dakartzagu hona, adibide gisa:

 

— Pág. 9: «Nací en la vieja Europa del ancho mundo; en el pueblo vasco de Europa, en la región de Guipúzcoa, en la zona de Ataun». (Omite conscientemente la pertenencia de los vascos a España).

— Pág. 20: «Ya lo dijo Tocqueville que los pueblos pequeños han sido la fuente y cuna de las libertades...» (El sentido de pueblo que aquí aprovecha es en sentido político de nación-Estado). Lo que se confirma en la...

— Pág. 22: «También Holanda, aunque sea un pueblo pequeño como el nuestro...» (Equiparación de un Estado europeo con el Pueblo Vasco).

 

        Liburu honetako tesi bera defenditzen du Jose Lasak Hacia una Universidad Vasca liburuan, eta halaxe epaitzen du Narciso Carreras zentsoreak, baina hori ez zaio behaztoparri gertatzen liburuari onespena emateko orduan:

 

Mantiene la tesis de que el País Vasco debe poseer su propia Universidad como medio esencial para conservar la lengua y fomentar la cultura vasca, actualmente en peligro de desaparición como cultura menor.

 

        Jose Lasaren hirugarren obra Universidad Vasca da. 11 zentsoreak irakurtzen du. Ez dakigu zein den, baina Antonio Albizuren ikuspegi bera du. Honen aburuz ere liburu honen baitan aitzakia hutsa da kultura, bilatzen duena beste zerbait baita: Espainia eta Euskal Herria desberdintzea. Sinadura gabeko txosten honetatik pasarte batzuk aldatu ditut hona:

 

Obra, en que a manera de ensayo y con el pretexto de crear una Universidad Vasca como depositaria y difusora de cultura, se vuelve a insistir, una vez mas, en la existencia de un 'pais o etnia vasca' con características propias y con propósitos, no expuestos pero latentes en la obra, de constituir una nacionalidad independiente conjuntamente con sus hermanos 'continentales'. (Vascos Franceses).

(...) A lo largo de la Obra se aprecia un desdén hacia todo lo español (al sur del Ebro) como si fuese el extranjero (pg 155), desdén que lleva al autor a hacer una crítica fuera de lugar de Unamuno al que considera como un vasco renegado.

(...). En síntesis la Obra puede estimarse como un alegato para intentar justificar la necesidad de una Universidad Vasca con el objetivo, más que de difundir una cultura, servir exclusivamente para diferenciar al pueblo vasco de los del 'sur del Ebro'. La alusión de conceptos literales escritos ofensivos hace que la Obra difícilmente pueda considerarse denunciable.

 

        Azkenik, liburua baimen eta guzti kaleratu zen, Erregimen Editorialeko nagusiak, Antonio Barbadillok, ez baitzuen aipu horietan auzitara jotzeko motiborik batere ikusten. Hemen lantzen diren kontzeptuak «ia normalak» dira Barbadillorentzat.