Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Gramatika gorrituena
Gotzon Egañaren Euskal izkera ta elertia (1969) gramatika da arkatz gorriaren laztan gehien jaso duen euskal gramatika.
Autore beraren gramatika zaharrago batek (Euskal-irakasbide laburra, 1962) izan zituen trabak, baina zerikusirik ez bigarrenak jasan behar izan zituen eragozpenekin. Ia urte t'erdi kosta zitzaion baimena lortzea. Eta bitartean: zentsorearen irakurketa, pasarte zentsuratuak, deposituaren atzerapena, berrikusketa-txostena, eta abar, dozenaka paper eta sufrikario.
Lehen txostena 19 zentsorearena da, Antonio Albizurena. Abertzaletasuna kontzeptu guztiz madarikatua ez balitz, ez zatekeen bekatu handia modu honetan zentsoreak egileari egozten diona: «Acento vasquista que raya un poco en el nacionalismo».
Hamaika esalditan hezurmamitzen du ondoren «espiritu euskaltzale/abertzaleska» hori.
Lehen txosten honen ondoan beste bat ere aurkitu nuen, zabalagoa, eta iruditzen zait egile berarena dela, Albizurena. Irakurketa honek bi salaketa egiten dizkio testuari: abertzaletasuna, eta honez gainera, gaztelaniari gorrotoa:
Es una gramática escrita íntegramente en vasco destinada a la juventud cuyas únicas palabras en castellano están en el pie de imprenta. Entre la progresiva enseñanza de reglas puramente gramaticales intercala versos, sentencias y pensamientos abiertamente nacionalistas. Ya el mapa de pág. 13 nos da una idea del propósito general; es un mapa de Euskalerria, incluyendo las zonas francesas de Laburdi y Zuberoa, es decir el territorio irredento para el P.N.V.
En cuanto a lo que es puramente lingüístico el libro está concebido como aversión a lo castellano, hecho que se refleja en muchas partes del mismo;
Pág. 18. El vasco nada debe a la gramática castellana.
Pág. 82. Arriba el vasco; fuera el castellano.
Pág. 86. El vasco que hable castellano es una espada clavada en el corazón de la patria.
El aspecto político o separatista aparece constantemente, bien sea de forma velada, aunque a veces adopta una forma muy expresiva; ejemplos:
Pág. 113. La poesía «Zazpiak bat» (O siete en uno) que añora la unión definitiva de las cuatro regiones españolas y las tres francesas. (La famosa ecuación 4 más 3 igual a 1)
Pág. 183. En la historia de los autores vascos se incluye, entre otros a Sabino Arana el Mancini del nacionalismo vasco, cuyo nombre es una bandera entre los separatistas.
Pág. 194 en adelante. Para ilustrar el «caso» vasco se traen a colación otras lenguas consideradas como oprimidas como el gaelico de Irlanda y el provenzal.
En resumen básicamente el libro es gramatical pero tiene demasiadas resonancias políticas. No parece oportuno, y menos en el presente momento autorizar su publicación.
Liburuarekin aurrera segitu nahi badu, tatxadurak egin behar dituela esan zaio autoreari. Zer zuzendu behar duen galdetzean, hamaika pasarte pasatzen dizkio delegatuak, lehen txostenean seinalatuak hain zuzen ere.
Hamaika puntuak salbatu nahian, banan-banan justifikatzen ikusten dugu Gotzon Egaña ondoko paper batzuetan. Administrazio frankistak onartzeko moduko defentsa egin behar, beraz, eta horrela bakarrik esplika daiteke Gotzon bezalako abertzale baten luman ondoko esaldiaren mailakoak: «lo vasco es tan español como lo castellano, pertenece a su acervo cultural y espiritual. La defensa de lo vasco es la defensa de España como su ofensa es la ofensa a España». Obanos edo Toledo bezainbat espainola dela Gernika ere badio.
Euskal Harria atera nahi izan zuenean Arestik egindako adierazpenen tonu bera dute Gotzon Egañaren hauek.
Umiliazioak izugarria behar du izan, horrenbeste apaldu ondoren zera ikusten duzunean, alfer-alferrik izan dela ariketa guztia. Hauxe gertatu zitzaion-eta Gotzon Egañari. Salakuntza egin duen zentsoreak berak berrikusten du Egañaren defentsa, eta autorearen arrazoiak ez direla aintzat hartzekoak erabakitzen du:
Las consideraciones que hace el autor para que se le readmitan las tachaduras señaladas no deben de tenerse en cuenta salvo en dos ocasiones y éstas, siempre que las demás tachaduras se lleven a cabo por cuanto en el contexto general aún éstas consideradas en sí mismas no son políticas y sí exclusivamente vascas, toman sesgo político separatista. Son las tachaduras de las páginas 13 y 113.
No debe tomarse en cuentas las observaciones del autor:
1º Porque todo evoca a un resabio a lo castellano. En lugar de expresarse como lo hace en defensa, dentro de lo patriótico y hermano aparece como enemigo y despreciativo.
2º Porque dado el ambiente de la ETA, las tachaduras son como gritos de combate y de guerra contra el Gobierno.
Salvo las tachaduras de las páginas 13 y 113, las otras deben mantenerse.
Autorearen alegazioetatik bi onartzen dira, bi bakarrik, Euskal Herriko mapa eta Otañoren zorioneko olerkia: Zazpiak bat.
Hauxe da, llabur-llabur, gramatika baten irakurketa politiko baten historia.