Ardiak

 

(Iluntasuna, ia erabatekoa. Joare soinuak oraindik. kristobal sartu da. Hanka bat falta du. Lehen baino traketsago dabil. Berriz ere ibaiaren ertzean. Ibaiaren bazterretik begira, eta kontari.)

 

kristobal: Joareak zintzilik dituzten hodeiak dira ardiak umeen begietara. Hodeiak belaietan, mendietan, larre hobeen bila trumilka bideetan... hodeiak ukuiluetan? Joareak zintzilik dituzten hodeiak... joareak lurrean eusteko, lurrari lotzeko, zeruetara ez igotzeko. Joareak zintzilik, gureak izateko. Pisu bat jartzeko, pisu bat izateko, eskuetatik ez eskapatzeko. (Joare soinu gehiago. Joare desberdinen soinuak) Joareak zintzilik dituzten hodeiak dira ardiak umeen begietara. Joareak zintzilik, ardia zeruetara ez igotzeko, ustekabean eskuetatik eskapatzen den globoa bezala. Globoak zeruetan feria egunetan. Egun handietan, egun berezietan. Eta hodeiak ere zeruetan ardiak belaietan bezala... guttitan bakarrik. Talde ttiki edo handiagoetan... trumilka ere batzuetan. Trumilka... trumoika. (Joareak pixka bat ozenago) Ekaitza ere ekarriz; euria eta elurra. Elur zuria, zuriarekin dena estaltzen, eta zerbait erakusten. Ardiak hain zuriak ere ez direla erakusten. Horregatik aritzen dira ardiak elurra jaten. Beraien horitasuna ez nabarmentzeko, hain zuriak ere ez direla ezkutatzeko. Inor ere ez delako hain zuria... (Joareak isildu dira. erramun joakinen tailerretik mailukaden soinua, erritmo geldoan) Joareak zintzilik dituzten hodeiak dira ardiak umeen begietara. (kristobalek fokua biztu du) Begietara. Lepoan nabala sartzen diotenean, nork begiratzen ahal dio ardiari begietara?

 

(Fokua itzali, eta joan da kristobal. Joareen soinu ozena berriz ere, inoiz baino bortitzago. Orain bai, iluntasuna erabatekoa da. Joareen zaratarekin batera, erramun joakinen tailerreko mailukadak. otsoa atzera itzuli da. otsoa atera denean, joareen soinua apaldu da, desagertu arte. erramun joakinen tailerreko mailukadak ez dira desagertu.

Argitu du. shepherd jauna bere talaian urduri alde batetik bertzera.)

 

shepherd jauna (izuturik): Hamasei, hamazazpi, hemezortzi, hemeretzi... hemeretzi? Erramun Joakin! Erramun Joakin! Hamasei, hamazazpi, hemezortzi... hemeretzi? Hamasei, hamazazpi, hemezortzi... hemeretzi! Hemeretzi! Hemeretzi baino ez! Erramun Joakin! Erramun Joakin!

 

(erramun joakin tailerretik atera da.)

 

erramun joakin: Zer dugu negarrez?

 

shepherd jauna: Hemeretzi! Hemeretzi ardi baino ez! Otsoak gure artean! Otsoak ardia jan dit!

 

erramun joakin: Otsoak? Hemen? Bai zera! Otsoak aspaldi bota genituen!

 

shepherd jauna (etsiturik): Iluntzean hogei ardi ziren, betiko hogei ardi galdu horiek... eta argitzean hemeretzi baino ez! Otsoa izanen zen!

 

erramun joakin: Otsoa! Aspaldi bidali genuen ingurutik... Mendiak maite izan ditugu beti; bertakoak ez hainbertze... ezta ipuinetan ere! (Isilunea) Gose handia behar du urrutiko mendietatik gure ibai galdu honetara etortzeko, hemengo arima galduen bila... Han guttiago zuenaren seinale!

 

shepherd jauna: Guttitzen da jendea, angulak, bonbillak, gaztak... eta orain baita ardiak ere!

 

erramun joakin: Guk behar dugun gazta egiteko nahikoa esne emanen dizute hemeretzi ardik ere!

 

shepherd jauna (lasaiago): Badakit. Ardia jan izana ez da larria. Ardi bat guttiago izatea ez da drama. Okerrena, otsoak nahi duenean berriz etorri, eta bertze bat akaba dezakeela pentsatzea da. Nahi duenean artaldea guttitzea, ni konturatu gabe; edo konturatzerako beranduegi denean.

 

erramun joakin: Ni ere, arrats guzian lanean erne, eta konturatu ere ez! Tira, mailukaden zaratarekin, normal. Baina, zu? Zu, Shepherd Jauna, nolatan ez zara deusez jabetu? Ardien joareak behintzat sumatu beharko zenituen...

 

shepherd jauna: Hori da arazoa! Joareak! (Isilunea) Joareak entzuteak lasaitzen nau. Sehaska kanta baten antzera lotarazten nau joareen doinu goxoak.

 

erramun joakin: Goxoa? Ardiei galdetu behar, bizi guzian soinu tresna bat gainean eramatea zein goxoa den; zein lasaigarria... Lepotik burdina zintzilik beraiek, eta zu sehaskan bazina bezala kulunkan. Lotan kulunkan...

 

(erramun joakin lehendabizi, eta shepherd jauna ondoren, kulunkan. Biak kulunkan.)

 

shepherd jauna: Lotan bezala kulunkatzen, umeak sehaskan lotan kulunkatzen, eta helduak lepotik zintzilik kulunkatzen...

 

erramun joakin: Lepotik zintzilikatzen.

 

shepherd jauna: Lepoan jartzen.

 

erramun joakin: Lepoan hartzen.

 

shepherd jauna: Lepoak ebakitzen.

 

erramun joakin: Leporatzen.

 

(erramun joakinek eta shepherd jaunak kulunkatzeri utzi diote.)

 

shepherd jauna: Zenbat lepo!

 

erramun joakin: Eta ni arratsean lepokoak egiten!

 

(Isilunea.)

 

shepherd jauna: Otsoa izanen zen... lepoa jokatuko nuke!

 

(erramun joakin tailerrera abiatu da.)

 

erramun joakin: Jokoan dena, gure bizirautea da! Lepokoak egitera! Idunekoak egitera, Erramun Joakin! Idunekoak egitera! Ilunerako idunekoak, gure iluntasuna argituko dutenak...

 

(erramun joakinen lana eta kanta.)

 

erramun joakin (kantari):

      “Kin kin kin mailuarekin, mailuarekin ekin eta ekin

      kin kin kin Erramun Joakin, idunekoak egin

      San Kristobalen hankarekin, kin kin kin

      idunekoak argiarekin, ilunerako argiarekin

      kin kin kin mailuarekin, mailuarekin ekin eta ekin

      kin kin kin, Erramun Joakin”.

 

mari pili (oihuka sartuz): Erramun Joakin! Erramun Joakin! Gelditu mailuarekin! Gelditu mailuarekin, Erramun Joakin! Erramun Joakin!

 

erramun joakin (haserre): Zer dugu orain?!

 

(Isilunea.)

 

mari pili (serio): Enara joan da.

 

erramun joakin: Nola? Ezinezkoa da! Ezinezkoa da!

 

mari pili: Zuk errana da; joan nahi duenak bilatzen du bidea beti.

 

erramun joakin: Baina ikusiko genukeen! Ikusiko genukeen! (Isilunea. shepherd jaunari.) Shepherd Jauna?

 

shepherd jauna: Nik ez dut ontzirik ikusi.

 

mari pili: Begi handiak izanagatik ere, zureek ez dute dena ikusten.

 

erramun joakin: Baina, nola gurutzatu ote du ibaia laguntzarik gabe? Hanka moztu nion Kristobali. Ezin du ibaia gurutzatu! Ezin du haurrik bizkarrean eraman alde batetik bertzera. Ezin du haurrik eraman, ezta agurerik ere! Ezin du inor eraman ibaiaren alde batetik bertzera. Ez, hankarik gabe... Ezin du gazterik eraman. Ez boteretsurik, ez miserablerik bidean ito gabe... Nola joan da Enara? Nola?... Ezinezkoa da.

 

mari pili: Zuk ere erran zenuen... joan nahi duenak bilatzen du bidea beti.

 

erramun joakin: Baina aurkitu, ez!

 

(erramun joakin tailerrera joan da. Berriz ere lanean hasi da.)

 

shepherd jauna: Enarak nonbait bai! (Bere altueratik lurrera jauzi egin, eta mari piliren ondoan kokatu da) Enarak nonbait bai!

 

mari pili (harrituta): Shepherd Jauna!

 

shepherd jauna: Zer?

 

mari pili: Hemen? Hemen behean?

 

shepherd jauna: Ez dut Enara ikusi. Ez dut otsorik sumatu. Zertarako balio dit altueretatik begira egoteak, ez badut behean dagoena ikusten? Zertarako balio dit? Eta zertarako balio dizue zuei?

 

(shepherd jauna ibai ertzera hurbildu da.)

 

erramun joakin (amorraturik): Eta zertarako balio dit idunekoak egiten jarraitzeak, Enararen laguntzarik gabe ezin baditut argitu, ezin badiet distirarik eman, ez badira ilunerako idunekoak izanen? Nork ikusiko ditu ibaiaren bertze aldetik, ezin badiet distirarik eman? Nork ikusiko ditu? Zertarako egin?

 

mari pili: Argia utzi du Enarak guretzat. Bonbilla batzuk baditugu oraindik. Izanen da idunekoetan jartzeko aukerarik! Badugu aukerarik oraindik! Ez etsi!

 

erramun joakin (mailuarekin ingudea joaz): Baina zertarako? Zeinentzat, Enarak ere hegan alde egin badu gure ondotik! Zertarako? Zeinentzat? Zertarako hauspoa eragin? Zeinentzako sua bizirik mantendu?... Zergatik mailuarekin jo?

 

(Isilunea.)

 

mari pili: Egin iduneko horiek, Erramun Joakin! Egin iduneko horiek... Berdin dio distirarik gabe edo distirarekin. Iduneko horiek egin. Ez badituzte ikusten ere, eramanen ditu Kristobalek batzuk berarekin, bertan ikusi, eta gurera etortzeko; gurera erakartzeko.

 

shepherd jauna: Kristobalek? Hankarik gabe ezin...

 

erramun joakin: Zertarako idunekoak egin...

 

mari pili (ibilian): Eutsi Erramun Joakin! Eutsi Erramun Joakin!

 

(mari pili atera da.)

 

erramun joakin: Zeinentzako mailuarekin jo!

 

(erramun joakinek lan tresnak utzi, eta tailerra itxi du.

Ilundu du. shepherd jauna alde batetik bertzera, noraezean. Jauzi batez, berriz ere bere talaiara igo da. Farola hartu du. Farola biztu du. Tren baten ziztu bizia entzun da. shepherd jaunak buelta erdi eman, eta agurtzen saiatu da, baina ez du astirik izan.)

 

shepherd jauna (oihuka): Iee...!

 

(Isilunea. shepherd jaunak farola lurrean utzi du. Sakeletatik zerbait hartu du. Eskuetan duena ibaira botatzen hasi da. Urrutira. Banaka. Harriak dira. Harriek uretara erortzean soinua egiten dute.)