hezurrak eta egiak

 

Fanfarrearen hasierako martxaren doinua. txoria gibeleko aldetik sartu da. Eskuan zakua du. Hozkailuan jarri da. Pixka batean egon, altxatu eta besaulkian jarri da. Pixka batean egon, altxatu eta otarrean jarri da. Pixka batean egon, altxatu eta trangaderan jarri da.)

 

txoria (oihuka, alde batera begira): Mottela! E, Mottela! Mottela! Etorri, Mottela! Etorri! Etorri, Mottela!

 

(mottela sartu da, burumakur beti, lurrean zerbait bilatzen ariko balitz bezala. Poliki.)

 

txoria (juani oihuka): Mottela hemen duk! Berriz ere hemen duk! E! Mottela! (juan azaldu da. mottela txoriagana hurbildu da. txoria mottela bizkarrean joz.) Aupa, Mottela! Mottela! Aupa, Mottela!

 

juan: Berriz hemen?

 

mottela: Bai, bai. Bilatzen. Bilatzen. Beti bilatzen. Bilatzen, bai.

 

juan: Bilatu bai… eta aurkitu?

 

mottela: Aurkitu… han! (Alde batera seinalatu du.) Han bai! Han! Han! Hemen… hemen ez. Han bai! Hemen ez!

 

juan: Hezurrak beti ere.

 

mottela: Hezurrak! Bai! Hezurrak! Hezurrak!

 

txoria: Ja! Gezurrak!

 

mottela (haserre): Ez! Ez! Egiak! Egiak! Egiak eta hezurrak.

 

juan: Hezurrak eta egiak?

 

mottela: Hezurretan egiak.

 

txoria: Ja! Gezurretan egiak… ez duk posible!

 

mottela (ibilian, bilatzen): Hezurrak. Hezurrak eta egiak…

 

juan: Batzuetan egiak bilatzen dira, batzuetan ere aurkitzen dira, baina egiak batez ere idatzi egiten dira.

 

mottela (bilatzen beti ere): Nik bilatu! Bilatzen!

 

txoria (pozik): Mottela! Lehengoan hemen egia bat ikusi nuen!

 

(txoriak hozkailuaren ondoan seinalatu du. mottela bertara hurbildu da.)

 

mottela: Non? Non? Non?

 

txoria: A, ez! Hemen ez! Hor! Hor!

 

(txoriak estufaren ondoan seinalatu du. mottela bertara hurbildu da.)

 

mottela: Non? Non? Non?

 

txoria: Ez, ez, ez… Hemen, Mottela! Hemen!

 

(txoriak otarrearen ondoan seinalatu du. mottela bertara hurbildu da.)

 

mottela: Non? Non? Non?

 

txoria: Barkatu! Barkatu! Hemen ez! Hor! Hor… (txoria besaulkira hurbildu da, mottela ere berarekin) Egia, ogia, hezurra… gezurra! Ja! Ja! Gezurra!

 

(mottela etsituta. txoriak txaketaren sakelatik hurrak atera eta mottelari eskaini dizkio.)

 

txoria: Jan, Mottela! Jan! Jan!

 

(mottelak, haserre, zartako batez txoriak eskainitakoa lurrera bota du.)

 

mottela: Denak badu bere neurria!

 

(mottela etorritako bidetik atera da.)

 

txoria (oihuka): Mottela! Ez haserretu! Mottela! (Isilunea) Haserretu duk.

 

(txoria aulkian jarri da. Pixka batean egon ondotik, altxatu, zakua hartu eta juani erakutsi dio. Zakua lurrean utzi du.)

 

juan: Hutsik!

 

txoria: Beti bezala, hutsik! Ke zuririk ez! (Eskuak estufara hurbilduz) Barrenean ez duk pizar bat gelditzen?

 

juan: Ez.

 

txoria: Seguru?

 

(juan etsituta txondor barrenean sartu da. Berriro azaldu da.)

 

juan: Bai. Seguru.

 

(Isilunea.)

 

txoria: Ongi begiratu duk?

 

juan: Segi ezak kaka egitera!

 

(juan haserre ezkutatu da. txoriak baldea hartu eta aulkian jarri da. Oinetakoak eta galtzerdiak erantzi ditu.)

 

txoria: Gezurretan egia, malkoetan irria, zaharretan berria, meharretan lodia, motzetan luzia… luzeetan motz, tristuretan poz, hotzetan (Hankak uretan sartuz)… kauen zotz! Hotz! Hotza!

 

(juan azaldu da. Isilunea. mottelak bere bilaketan eszenatokia alde batetik bertzera gurutzatu du.)

 

txoria: Zertan zebilek Mottela?

 

juan: Ez duk gogoratzen?

 

txoria: Ahantzia diat.

 

juan: Hezurrak bilatzen.

 

txoria: A, bai. Ahantzia nian.

 

juan: Hemen ez dik aurkituko.

 

txoria: Hemen ez.

 

juan: Hemengo guziak, gorpu eta hezur guziak erre genitian. Zerbait erre behar eta… ez genian aukerarik!

 

txoria: Aukerarik ez. (Hankak idortu, oinetakoak jantzi eta altxatu da) Hemen ez. (Alde batera seinalatuz) Han igual... (Bertze aldera seinalatuz) edo han.

 

(txoria besaulkian jarri da.)

 

juan: Leku aunitzetan. Leku ederretan. (Isilunea) Edo ez.

 

txoria: Leku ederra duk hau.

 

juan: Nik Navahermosa nian gogokoen. Toledoko mendiak. Hango basoak. Ameztiak. Artadiak. Han ibiltzen gintuan ikatza egiten. Ametzak. Arteak. Oraindik ikusten ditiat ametsen artean. Txoko maite bat bagenian. Ur jauzi bat.

 

txoria: Han ere ibiltzen hintzen adarretan goiti?

 

juan: Han ere bai. La Hoz de Carboneros. Adarretan goiti. Ametzak. Arteak. Ametzen artean. Txondorrak begira. Txondorren ke zuria. Zenbat ke zuri! Ametzak. Arteak. Ametzen artean. Paraje ederra. Bizimodua ez hainbertze. Gogorra. La Hoz de Carboneros. Orduko borrokak, iraultza… ametsen artea. Nora ekarri gaitik igitaiak?

 

(mottela sartu da. Bertan gelditu da bilatzen.)

 

txoria: Leku ederra duk hau.

 

juan: Bai. Hemen ere ibili gintuan ikatza egiten. Zenbat txondor! Neguan adarretan goiti txondorrak ikustera. Eremu elurtuetan txondorrak, zurian beltz, bizkar biluzian pekak bezala… adarretan, erori eta hegoak apurtu arte! Orain, orain ez dik inork ikatzik egiten. Ez ditek asmatzen. Orain ke zuririk ez. Orain laino urdinak.

 

txoria: Ke zuriak, laino urdinak, eta istorio beltzak.

 

(ramonaren agerpena. Eskuetan eltze ttiki bat.)

 

ramona (mottelari begira): Eta hori?

 

juan: Ramona!

 

txoria: Anderea!

 

(txoria besaulkitik altxatu da.)

 

ramona (juan eta txoriari begira): Eta hori? (Isilunea. ramona hozkailura hurbildu da) Ez da komeni edozeinek hemen zaudetela jakitea.

 

(ramonak hozkailu gainean utzi du.)

 

txoria: Ez da edozein. Mottela da.

 

juan: Apenas begiratzen gaituen. Burua makurtuta bizi da, gu lehenago bezala.

 

ramona (besaulkian eseriz): Lehenago bezala? (Isilunea) Lehenago bezala?

 

(txoriak eltzean hatza sartu du.)

 

txoria: Hotza. (Hatza ahoan sartuz) Babak. (Isilunea) Baba hotzak.

 

(txoriak eltzea hozkailuan gorde du. Hozkailuaren gainean jarri da.)

 

juan: Nork jan izanen zitian ipuin eta kopletako saiheski eta solomoak, mekauen Sebastopol!

 

txoria: Ja! Guk ez! Ja!

 

(Bitartean altxatu, trangaderara hurbildu eta bertan jarri da.)

 

ramona: Herrian jendea urduri dago. Idazkariaren alaba oraindik ez da agertu! Ez du deitu. Telefonorik ere ez omen du hartzen… Gurasoak izututa daude, lagunak kezkatuta. Beti okerrenean pentsatzen jartzen gara gure burua ezbeharraren aitzinean babestearren, eta gure burua denbora baino lehenago higatzen hastea baino ez dugu lortzen.

 

juan: Denborak gauzak bere lekuan jartzen ditu.

 

ramona: Bai. Etxetik ihes egin izanen du. Gaixoa. Gaixoa bera, eta gaixoak etxekoak. Hegoak ebaki balizkiote!

 

mottela: Hori! Hori! Igual norbaitek moztuko zizkion hegalak. Zak! Zak!

 

txoria (urduri): Zergatik erraten duzu horrelakorik?

 

mottela: Horrelakoak gertatzen direlako.

 

ramona: Ez da edozein, ez, zuen laguna. Jesus! Bai tristea pertsona…

 

mottela (umil): Zer? Horrelakoak gertatzen dira.

 

ramona: Zaude isilik! Egun batzuetarako kanpora joanen zen.

 

juan: Denborak gauzak bere lekuan jartzen ditu.

 

ramona: Hori da! Denborak gauzak bere lekuan jartzen ditu. (Isilunea) Aspaldian herrian bazegoen xelebre bat. Herri guzietan badaude horrelakoak, eta ez badaude asmatzen dira. Ba, gizon hark, kalean lehendabiziko telefono kabina jarri zutenean, izugarrizko afizioa hartu zion kabinan egoteari. Orduak eta orduak pasatzen zituen kabinan sartuta telefonoa eskuetan. Jendeak erotzat hartu eta irri egiten zion, baina berak egin beharko luke barre. Berak bazekien azkenean denek berak bezala telefonoari lotuta bukatuko genuela. Zorotzat genuen, eta aurreratu bat zen, “bisionario” bat. (Isilunea) Denborak gauzak bere lekuan jartzen ditu.

 

mottela: Edo gu joaten gara gauzak denboran zehar kokatzen.

 

(txoriak zutitu eta zakua hartu du.)

 

txoria: Ba, nik denborarekin guttiago ikusten dut, guttiago aditu… guttiago oroitu.

 

juan: Galdu du begia, galdu du belarria… galdu du burua.

 

mottela: Eta sudurra? Eta usainak? Usainak! Usainak! Denborarekin usainak desagertzen dira!

 

ramona: Noski! Aisa ospatzen dira orain Erdi Aroko feriak! Gazteluen handitasuna, errege-erreginen harrotasuna, titiriteroen grazia, merkatuen malenkonia… dena kiratsik gabe. Lausotuak orduko goseak, miseriak, izurriteak…

 

txoria: Ke zuriak, laino urdinak, istorio beltzak eta izurri gorriak.

 

(Urrunean fanfarrearen prozesio martxa entzuten da. txoria, zakua eskuetan, gibeleko aldetik atera da.)

 

mottela: Eta inkisizioa? E? Inkisizioa! Torturaren museoak. 10 eurotan sarrera, baina usainik gabe, oihurik gabe, hezur hautsirik gabe…

 

juan: Denborak gauzak bere lekuan jartzen ditu, denboran zehar gauzak kokatzen joaten gara… eta denborak dena lausotzen du.

 

(juan txondorrean ezkutatu da.)

 

mottela: Usainak kendu.

 

ramona: Orduan, gerora, gu desagertzean ere torturaren museoak eginen dituzte! 20 eurotan elektrodoak, bainerak eta poltsak.

 

mottela: Plastikozko poltsak.

 

juan (oihuka, bere burua agertu gabe): Plastikoa?

 

mottela: Bai. Bai. Plastikozkoak. Plastikozko poltsak. Horiek luze iraunen dute gerora ere. Horiek ez dira desagertzen, ez dira degradatzen… eta degradatzen dute.

 

ramona: Batzuei graduazioz igoarazi.

 

mottela: Haizea! Badakizu! Haizea! Batzuetan alde, bertzeetan kontra!

 

juan (azalduz): Alde denean hamalau, kontra denean lau.

 

ramona: Lau, bai. Lau. Lau ziren. Lau trapu hartu, txokolate pizar bat, eta martxa mendian ihesi. Lau, lau ziren… eta lau urteren bueltan, etxera itzuli, eta etxetik espetxera. Lau, lau ziren… lau egun, lau hilabete, lau urte, eta kalera. Lau ez, zerotik berriz ere lanean hasi behar… Lau ziren, lau anaia, lau lagun…

 

juan: Cuatro gatos!

 

(Isilunea.)

 

mottela: Denak ez dira zutik erortzen beraz.

 

ramona: Aunitz bai. Denak ez.

 

juan: Denborak gauzak bere lekuan jartzen ditu, denboran zehar gauzak kokatzen joaten gara… eta denborak dena lausotzen du. Mekauen Sebastopol! Nola aldatzen diren gauzak…

 

(juan txondorrean gorde da. Lehendik apala zen fanfarrearen doinua oraindik apalago.)

 

mottela: Deus ere ez da beti berdin.

 

ramona: Eta denak berdin jarraitzen du. (ramona etorritako lekutik ateratzear. Gelditu eta mottelari begira) Laztanak eta ogia.

 

mottela: Nola?

 

ramona: Laztanak eta ogia. Hori behar dugu, ezta? Laztanak eta ogia.

 

(ramona atera da. Musika gehiago apalduz, ia entzunezina izateraino.)

 

mottela: Nik ez. Nik hezurrak. Hezurrak eta egiak.

 

(mottela etorritako lekutik joan da. Denbora tarte baten ondoren, ez berehalakoan, bertze aldetik amanda agertu da. Zerbaiten, norbaiten bila dabil. Buruan zapia darama.)

 

amanda: Manuel?… Manuel? Estás aqui, Manuel?… Manuel? (Inguruan bilatuz. juanek burua agertu du. amanda ikusi eta berriro gorde da. amandak ez du juan ikusi.) Também não estás aqui, Manuel?… Manuel… onde estás?… Manuel?… Manuel?

 

(amanda besaulkian eseri da. Fanfarrearen musika apala erabat isildu da.)