1

 

 

Azazkalak jaten hasi zen. Amonaren errietak gogoratu eta bizkarrean ezkutatu zituen eskuak. Inguruko neskek ez zuten ezer ikusi, eskerrak, denak ilaran konfesionariora begira. Gorputzeko pisua hanka batetik bestera aldatu eta berriro errepasatu zuen aitortu beharrekoa: asteartean txokolatea jan zuela eta pixka batean, oso gutxi, ibili zela dantza lotuan Marikutz lagunarekin, bezperan.

         Hura aurretik egona zen; seguru dena bota ziola. Apaizak ederki estutzen zituen neska helduagoak, batik bat ederrak, baina Xexilirentzat ere, trago latza. Beti lotsagorritzen zen galdera haiekin: ea hau pentsatua zuen, ea bestea, ea hau egin... Ondotxo zekien hark zein zen beroa, zein hotza, zeinek ematen zuen, zeinek ez. Ahizpari kontatutakoaz, beraz, txintik ere ez, erabakita; bestela, agudo aterako zion dena, galleta ziztrin baten truke.

         Zelatunen egin zuen bekatua, irailean igandero egiten ziren erromerietako batean. Asteasuko soinujole herrena jardun zen infernuko hauspoari eman eta eman, neskak dantzan biraka, mutilak begira eta denak zeinek zeini noiz eskatuko. German ere hantxe zegoen, altuagoa, galaiagoa, dotoreagoa, zer ikusirik ez mutil baserritarrekin. Auskalo zer egiten zuen bera bezalako kaletar batek mendiko erromeria galdu hartan.

         Marikutzek eman zuen pausoa: Xexiliri eskuetatik heldu eta lotuan hasi ziren. Harrigarria: ez zituen tximistak jo, soinujolea ez zen brausta geratu eta zurrumurrurik isilena ere ez zen aditu. Lauzpabost buelta eta laga, badaezpada ere. Pare bat mutil hurreratu zitzaizkien, eskua prest eskean luzatzeko. Xexilirengana, Ramiro Xantio: urduri, baldar, Germanen morroia ematen zuela. Atsegina izan arren, hain zen morenoa... Alde ederra Germanekin.

         Neska trebe mugitu eta bizkarra eman zionean, Xantiok burumakur onartu zuen porrota. Marikutz, berriz, Zestoako luzearekin hasi zen dantzan; kuadrillakoen artean gorde zen Xexili eta German bilatu zuen begiradaz. Denbora pixka bat bazegoen, etorriko zen eta, faborez, eskatuko zion...

 

 

Elizatik zuzenean jo zuen etxera, txintxo-txintxo. Halere, ezinegona handiegia zen. Amonari esan zion pipak erostera joango zela, eta ez zen guztiz gezurra. Sei urteko Estik sekulako zalaparta atera zuen bera ere joan ahal izateko eta amonak, beti berdin, haren alde egin zuen:

         — Eraman ezan ahizpa.

         — Zergatik? Joatea bere lagunekin.

         — Ondokoari lagundu beti, Jaungoikoak sarituko din eta.

         Behinik behin, ez zuen ohiko “segituan igo” erantsi eta, ezkutuan, pezeta bat sartu zion patrikan.

         — Tximilikuartera jolastuko? —kalean Estiri. Eta ozen hasi zen—: Bat, bi, hiru...

         Umea korrika ezkutatzera abiatuta, mototsa konpondu, alkandora eskuaz lisatu eta gonatik tiratu zuen, pixka bat motz zeukala disimulatzeko. Txerrikalen aurrera egin zuen San Frantzisko kalean biratu arte. Hantxe German-eta, Valencianarenean. Belaunak ia tolestu zitzaizkion. Kasu egin gabe sartu zen dendara, hemen eta han pausatu, disimuluan betertzetik adi. Pipak ordaindu eta Ingalaterrako erreginaren moduan duin ateratzen ari zela, Esti ezagutu zuen urrunean “pipak!” ero moduan oihuka, korrika batean eta lehoi-ileaz.

         Eskua luzatu zion zorrotz; ahizpak frenatu eta hartu egin zion; eskerrak! Paketea eskaini zion; nahi izanez gero, denak jan zitzala.

         Gauean, ohera sartu berritan, artean irauten zion erraietako pozak, ezinegonarekin nahasita. Ahizparen eskutxoa bilatu zuen manta azpian.

         — Valencianarenean... ikusi al dun mutil altua? Gaur arratsaldean. Hori dun German. Atzo Zelatunen eskatu egin zidanan eta dantza egin geninan. Handiagotan, adiskideak izango gaitun.

         Zoriontasuna sumatu zuen bularrean barrena zabalduz. Gezur zuritxo bat besterik ez zen, ezkontzean betiko desagertuko zena. Laster.

         — Mutil fina ematen du —Estik, amona imitatuz.

         Amets goxoa zen, inondik inora. Lo hartzeko, abentura bat imajinatu zuen. Sute bat. Salbatu dira etxeko guztiak, baina pelikuletan bezala sabaitik behera erori da habexka bat eta bera kateatuta geratu da, irten ezinik, garrak gero eta gertuago, harik eta German sartu den arte leiho batetik, bizitza arriskatuz.

         Egunaren arabera, erreskatatu egiten zuen Germanek edo biak hiltzen ziren eta gorpuak mirariz topatzen zituzten biharamunean, suak ukitu ere egin gabe eta besarkatuta.

         — Xexili... —Estik, xuxurlaka—. Esna zaude?

         Ez zion erantzun, ea ahazten zitzaion.

         — Xexili... ura.

         Ezin ez entzunarena egin; hasperen egin zuen nekatuta. Manta energiaz baztertu eta lur hotzean jarri zituen oinak. Ateraino joan zen, isilik zabaldu. Esti ohean eserita ari zen itxaroten.

         Ez zuen itxi. Nahiz eta pasilloko argia itzalita zegoen, geletako dirdirak itsutu zuen. Sukalderantz joan zen begiak ia itxita, eskuak aurretik. Egongelan, amona eta aita oihuka ari ziren. Berriro.

         — Baina ez hion ezer esan? —amonak.

         — Zer esan behar nion, ba? Ez daukagu frogarik.

         — Haren izena. Froga handiagorik! Harena da, gutxienez erdia.

         — Ez dago zer eginik —aitak, eztabaida ixteko erabiltzen zuen tonuaz.

         — Ezetz? Mehatxatu, salatu, borrokatu... hirea duk! Makala haiz, gero... Ez duk Haundiyaren semea ematen. Zertarako utzi ditiat begiak? Itsu geratzeraino, alfer halakoa.

         Xexilik hanka-puntetan jarraitu zuen sukalderaino. Bakarrik zegoen ama, geldi-geldi.

         — Nik baino hobeto ikusten duzu, faborez —aitak.

         — Ezgauza haizela, horixe ikusten diat.

         Neskak ur baso bat seinalatu zuen; amak hartu eta betetzen hasi zen iturrian.

         — Mendozarenak dira etxebizitza biak eta kitto.

         — Bai zera! Beldurra ematen dik, ala? Don Segismundok oso maitea zuen Haundiya.

         — Orain dela hogei urte.

         — Berdin-berdin lagunduko dik.

         Amak txorrota itxi, baina ez zen biratu. Burua makurtu zuen, indarrak batzen bezala.

         — Haundiyaren memoria errespetatuko bahu, sikiera! —amonak—. Zuzen-zuzen joango zuan hura berea berreskuratzera.

         — Ez dira gureak, hortxe dago koxka —aitak.

         — Nola ezetz?

         Ama harraskan bermatu zen. Sorbaldak dardaran zituen eta Xexiliri zulo bat egin zitzaion barruan.

         Esti agertu zen, hanka-hutsik, kamisoi hutsean eta ile rubioa harrotuta. Xexilik basoa hartu zion amari. Ura bota gabe txikiari besoa sorbalden gainetik pasatu eta logelarantz bultzatu zuen emeki.