21

Atea jo dute Paul Fredericq Straat kaleko etxean. Vic harritu egin da nor datorren zulotxotik ikusi duenean. Herman. Aspaldi da handik igarotzen ez dela. Une batez zalantza egin ostean, atea zabaldu dio.

        Hermani inoiz baino ederragoa begitandu zaio Vic. Azal zurian ezpainak gorri-gorri ditu. Begiak urdin, akitu samar, baina neke horrek halako dotorezia bat ematen dio.

        — Badakit zer pasatu duzun...

        — Inork ez daki hori. Ezta neuk ere. Eskerrak umea hor neukala. Laguntasun handia eman dit txikiak.

        Vic besarkatzeko gogo bizia piztu zaio Hermani. Bere bularren kontra estutu eta musuka hasi, lepoan, ezpainetan, titietan.

        — Zerk ekarri zaitu hona? Luzaroan ez dut zure berri izan. Garai bateko lagunak, denak desagertuta...

        Hermanek pentsatu du esatea maitasunak ekarri duela bertara, edo babes premiak, edo hutsuneak, lagun minaren emaztea besoetan hartzeko gogoak, bere gorputz osoa laztantzeko desirak. Eromena izango litzateke hura, atsegale soila edo botere nahia, nork daki; eta hala ere, Vici keinuren bat sentitu izan balio, onarpen seinale bat, hantxe bertan joko zuten larrua.

        — Roberti buruzko liburu bat idatzi dut eta lehenengo alea zuretzat izatea nahi nuen —esan dio, liburua zorrotik ateratzeaz batera—. In memoriam Robert Mussche jarri diot. Ez da gauza handia, baina...

        Vicek ez zuen halakorik espero. Liburua eskuetan hartu eta azala ferekatzen egon da une batez. Gorritu egin zaizkio begiak. Gero, burua jaso eta adio esan dio amultsuki:

        — Tira, umea gobernatu behar dut orain... Hurrengora arte.

«Urteak aurrera doaz, adiskidea, dagoeneko ez naiz hain gaztea. Gaztetan aurre egiten diezu eraso guztiei, indar hori daukazu, ematen du mundua txikia dela, eta zure indarrarekin mugiaraziko duzula. Hain gara inozoak ezen uste dugun munduaren erdigunea gu geu garela. Baina orain faltan daukat indar hori, orain, besterik gabe, iraun egiten dut. Askotan, neure burua uzten dut denboraren joanean, ohean etzan eta hantxe geratzen naiz, berriz altxatu nahiko ez banu bezala. Ez dut bizitzaren erasoei erantzuteko kemenik, jaso egiten ditut ziztadak, pixkanaka pertsona bezala hilko nautenak. Senarrak kolpatzen duen emakumea bezala, lehoiaren atzaparretan erori den oreinkumea bezala. Ai, Robert, zure indarra banu... Moldatu egiten naiz orain, horixe da gazte ez izatearen ezaugarrietako bat. Eta pixkanaka neure lekua galtzen ari naiz munduan. Beldurrak ere ikaragarri areagotu dira. Gazteekin mesfidantza dut, idazle gorrotagarritzat naukate. Robert, zuk beste adore bat zeneukan, nola botatzen ditudan faltan zure hitzak. Hainbeste gauza joan ziren zurekin. Gogoan al duzu? Anaiak ginela pentsatzen zuten sarritan lagun berriek. Oostduinkerkera joan ginenean bezala, Herman eta Robert, anaiak. Ezetz esaten genuenean harritu egiten ziren: «Keinu berberak dituzue-eta!». Eta egia zen, oraindik ere nire argazkiak ikusten ditudanean ikusi egiten zaitut batzuetan, zure keinuak nire aurpegian. Eta hitz egiten dudanean, neure buruari esaten diot: «Ene, hau Robert da». Zuk bizitza galdu zenuen, unerik ederrenean, eta nik batzuetan sentitzen dut hiltzea ere ez zela latza izango niretzat, amatatzen joatea. Ez dizkidazu barkatuko hitzok; gerrari aurre egin zenion, zuk, nire lagunik onenak, bizitza eman zenuen, eta nik orain ez dut bizi nahi. Behin baino gehiagotan pentsatzen dut, heriotza iragankorra balitz neuk ere nahi nukeela bere altzoan erori, egun batzuetan bizitzeari utzi, hilabete batzuez. Hori, heriotza iragankorra balitz. Gogaituta nago oinaze hau nozitzeaz, barruko zulotzar hau. 'Izan al daiteke zoriontsuagorik?', pentsatu nuen behin, zu besarkatuta, arrantzaleen etxetxo hartan. Bada, izan al liteke hutsune handiagorik, nik orain sentitzen dudana baino, Robert?».

        Hermanek orri batean idatzi ditu hitzok, idazketari trabarik jarri gabe, bigarrenean pentsatu gabe, sukar batek hartuta bezala. Eta ondoren hautsi egin du papera, lau zatitan. Besoak gurutzatu ditu idazmahaiaren gainean eta burua etzan du gero besoetan. Goiko gelan dago, bakarrik, leiho ondoan, baina gauak ez dio kanala ikusten uzten. Leihoaren kristalak bere aurpegia besterik ez du islatzen.

Txinako poema zahar batek dio, bi pertsonak biziki maite dutenean, elkarri horren lotuta egon direnean eta biotako bat hil, benetan hiltzen dena oinez jarraitzen duen hura dela.