Erle begiak

— Isuna jarri aurretik alde egin behar dut —esan du Anderrek, eta autoko giltzak atera ditu presaren erakusgarri.

        — Bi hilabete baino ez dira izango.

        — Bi hilabete eta ozeano bat.

        Maletak hesi lanak egiten ditu eta muxu lehor bat eman diote elkarri. Hitz hanpaturik ez. Abiatzen ikusi du eta Buenos Airesen egin beharreko lanak errepasatu ditu mentalki, profesional onak ez dira aireportuetan negar malkotan urtzen. Hegazkinean, lo egiteko pilula bat hartu du, komunean negar malko batzuk isuri ditu, eta lur hartzearekin esnatu da. Aduana igarotzeko zain dagoela, atzean duen gizona hizketan hasi zaio:

        — Utzidazu aholku bat ematen, neska, zintzo aurpegia duzu eta: taxilariek ez zaitzatela hiritik paseatu.

        Neskak, eskerrak eman dizkio, ohitua dagoela bidaiatzera, lasai egoteko, baina aldi berean, Ander apur bat gurasoago izatea hartu du faltan, hainbeste errealitateren erdian.

        — Zorte on! —egin dio garrasi gizonak aduana igarotzean, ordurako beste norbaitekin hizketan.

        Kanpoan, bero kolpe batek hartu du, ilargia eta eguzkia zeru ubelean. Ikusi duen lehen taxilariarengana hurbildu da:

        — Chacabuco y Garay —eta zalantzaren dardara irentsi du kaleen izenak errepikatzean.

        Taxilariak maleta hartzeko imintzioa egin du galaitasun anakroniko batez, urrezko saindu eta birjinak bular iletsuaren erdian katramilatuta, galtzak gerriari ongi hertsaturik.

        — Ez duzu maleta kapotan sartu nahi, ume?

        — Ez da behar —maletari aingurari bezala loturik neska.

        — Brasildik joatea nahi duzu?

        — Bide motzenetik.

        — Ordu honetan buxadurak ohikoak dira. Horregatik, Caserosetik ere joan gaitezke, baina ordu txarra da.

        — Karruseletan ibiltzeko garaia joan zait —neskak axolagabe planta egin du, ez dakion igarri kale kartografiaren inguruko ezjakintasuna.

        — Pasieran ibiliko zaitudan beldur zara, ume?

        Ispiluak lapurtuta ikusi dizkio lehen aldiz begiak taxilariari, eta bi aldiz behatu behar izan du ulertzeko: urre kolorekoak ditu.

        — Atzerritarra zara?

        — Bai —neskak gogo txarrez erantzun dio, atzeko eserlekutik gizonaren laka usaindu dezake. Eta arrek emeen edergailuak erabiltzea nola justifikatzen ote duten galdera etorri zaio.

        — Galegoa?

        — Euskalduna.

        — Euskalduna esatean espainola ez zarela argi utzi nahi duzu.

        Neskak ezin ditu Atlantikoaren neurriak burutik kendu.

        — Nongoa, Bilbao?

        — De Rentería, cerquita de San Sebastián —erantzun dio hiri ilunabartzen hasiari begira, Anderren azken hitzetan atrapaturik, laneko txostenak belaunen gainean zabaldu gabe. Unaturik da.

        — Nire arbasoak ere euskaldunak dira.

        Neskatoa orduantxe hondoratu da zigarroek pipitutako eserlekuan, bat-bateko erosotasuna sentituz, sinpatia epidermiko bat.

        —Euskaldunak? —askapen nazionalerako gogo guztia galderan jarriz. Oso unaturik da, eta sinpatikoa den edonorekin bizitza konpartitzeko gogoa du.

        — Aita Bermeokoa, mende hasieran etorria. Ama frantsesa, herrixka batekoa, hemen ezagutu zuten elkar.

        Farolak igaro dira taxi bazterretik. Alfajoreak saltzen dituen mukizu bat, euriak herdoildutako hesi belartsuak.

        Eta irribarre bihurtzen joan zaio aurpegiko haragia neskari, hiriko farolen erritmora kliskatzen diren taxilariaren begiei entzuten, haurridetasun primitibo batek lagunduta.

        — Amorrortu Etchechury Anchorena Garat —taxistak abizen bakoitza ondo ahoskatu du, poliki, titulu nobiliarioa balitz bezala.

        — Zinez euskalduna.

        — Oso gaztetan etorri zen aita, abentura bila. Negozio bat jarri zuen, arraina garraiatzeko kamioi enpresa bat —ispilutik kulunka kartoizko saindu bat diapasoiaren modura hiriaren ilunerako bilakaera neurtzen—. Ezkonduta zaude edo bakarrik?

        Neskak ugertu den malguki bat sentitu du gorputzean nonbait, ikasitako erantzun baten zentzugabekeria. Eta deliberatu du diskurtso feminista baztertzea, azken finean, Amerika Amerika da, zer arraio, eta zaharra da taxilaria, arbaso euskaldunekoa gainera.

        — Solita —esan dio eta liberazio moduko bat sentitu du hitza ahoskatzerakoan, eta errepikatu du, enkas, ez daki-eta noiz esango duen horrelakorik berriz—: Solita —diskurtso politikorik gabeko ahuldadea, menpekotasunaren rol historikoa, bakarrik egotearen beldurra, bizitzan lehen aldiz askatasun osoz adierazirik.

        — Zu bezalako neska polit bat halako hiri handian ibiltzea ez da ona. Senarra bilatu beharko zenuke.

        — Agian bai —erantzun dio apur bat ez mintzearren, apur bat lehenengo aldiz ohartuta, agian baietz, senarra bilatzea ez litzatekeela txarra, eta eskola espainolera uniformez zihoazen neskatxa titi handien manerak imitatu ditu, trentza estutuz eta ahoa erdi irekiz.

        — Gizonik gabe ez duzu emakume oso izatea lortuko, garbi eduki.

        Neskak, taxilariaren arkeria ñabardura antropologiko bezala hartu du, eta sorbaldak jaso ditu, taxilariaren mundu ikuskerara plegaturik:

        — Euskalduntzat duzu zure burua?

        Barre egin dute taxilariaren erleek.

        — Borges irakurri duzu? —galdetu dio gizonak—. Borgesek zioen odolak agintzen duela... Nik pausatuko dizut galdera beraz: katu baten kumeak okindegi bateko labean jaioz gero zer dira, katutxoak edo opiltxoak?

        — Katutxo bat zara beraz.

        — Katutxo bat naiz, egiaz —eta eskua bolantetik askatuz atzaparkada felino bat imitatu du airean.

        — Borges gustatzen zaizu? —neskak nonbait irakurri berri du emakume orok desio duela faxista bat eta ezin ukatuzko esaldia iruditu zaio bat-batean.

        — Nola ez ba, Borges handia. Chacabuco y Garaytik gertu bada Lezama deituriko parke bat, Borgesen eszenatoki izan da maiz —erleak ispiluaren ezker kantoiekin talka.

        — Euskaldunak ez gintuen gehiegi maite.

        — Borges handia zen...

        — Beltzek bederen esklabo izateko balio zutela esan zuen behin, euskaldunak horretarako ere ez...

        — Hori ez, ez iezadazu konparatu euskaldun bat beltz batekin, hori bai ezetz, ume. Galego batekin tira, baina beltz batekin? Hori bai ezetz —eta bolantekada batez pasa du izkina, eta marihuana erretzen ari den haur baten begi zuriak ikusi ahal izan dira iluntasunean—. Txutxumutxuak, ez dira besterik.

        — Denbora asko daramazu taxiarekin lanean? —egin du neskak itaun, Borgesek giroa gehiago petraldu aurretik, lehenago da aberkideekiko errespetua eztabaida literarioa baino.

        — 2001etik. Bioteknologian egiten nuen lan lehen, baina pikutara joan zen enpresa, badakizu.

        Semaforo baten azpian, errepidearen erdian, ume bat malabarrak ari da egiten.

        — Argentinaren bizitza zikloa krisialdiek markatzen dute. Askok pentsatzen dutenaren kontra, krisialdiek ekonomian baino gehiago, etikan dute eragina. Argentinarrek krisi etikoa bizi dute, eta hori ez du inongo presidentek konponduko, ez horixe —ikastetxeko uniformearekin jantzitako nerabe bi seinalatu ditu, suediar itxurako hiru gizonekin flirteatzen.

        — Ez da xamurra.

        Taxilariak zerbait ulertezina esan eta abiada bizkortu du.

        — Ohituta gaude, badakizu, bizimodua atera behar... Ez gara aspertzen bederen. Zuek, europarrak, zeuona bai bizimodu tristea! —eta irri karkaila tabakoz kargaturiko batean lehertu da, umorea berreskuratuz—. Eta esadazu egia orduan, oporretan etorri zara ala senar bila?

        Neskari senar hitza gustatu zaio bat-batean, taxiaren intimotasunean, senar, lasaitasun eta naturaltasunez erabiltzen du taxilariak, aguakate edo autobus edo katilu bezala, ezer txarra atzean izango ez balu bezala senar hitzak.

        — Lanera etorri naiz. Baina senarra aurkituz gero, senar ona, ez diot muzin egingo —neska, inoiz jokatu ez duen eta akaso inoiz jokatuko ez duen rolean uste baino erosoago dago, kitzikadura sentitzen du izan zitekeen emakume horretan larrualdatuta.

        — Lana! Senar dirudun bat hartu, ume! —taxilariaren erleek jauzi egin dute ispilutik neskaren bularrek osatutako pitzaduraraino, eta neskak erleen hegaldi hotsa entzun izan du kasik papar aldean—. Zuek, emakumeak, hainbeste urte borrokan, zertarako eta lana egiteko!

        Beste askotan entzundako esaldi horri barre txiki bat eskaini dio neskak lehen aldiz.

        — Ez, ez, ez. Emakume polita zara. Horixe egin behar zenuke, senarra ondo zaindu eta hortik aurrera nahi duzuna!

        Hasperen egin du neskak eta taxiaren leiar zikinean ikusi du bere aurrealde hanpatua, eta taxilariak ikustea nahi izan du, berriro bere erleen hegaldia sentitu, mantenduko duen senar on bat merezi duen neska ederra dela sinestea gustuko izan du, Anderrengandik urrun, ideologiei arrotz. Neska galdu bat kontinente ezezagun batean besterik ez da, arraioa.

        — Zuk ez al duzu seme aberatsik nirekin esposatzeko?

        Taxilariak muturra zimurtu eta kopetako izerdia guanteratik ateratako trapuaz sikatu du:

        — Ez zenuke horrela hitz egin beharko, ume.

        — Neska europarrok horrela hitz egiten ohituta gaude —neskak barkamena eskatzeko beharra sentitu du.

        — Horrela ez duzu senar dirudunik aurkituko.

        — Agian arrazoi duzu.

        — Nahiz eta polita izan. Baina, hori ez da nahikoa, egoten jakin behar da, emakume batek egunez dama izan behar du eta gauez puta, halaxe zioen gure aita zenak, eta halaxe diot nik.

        — Arrazoi duzu —eta neska eroso sentitu da berriro, mojen kolegioetara joaten zirenen mainak errepikatu ditu, gauza itsusi bat esan duenaren damu imintzioa.

        — Zu ez zara horietakoa.

        — Zergatik diozu hori?

        — Jokatzen ari zaren rolaz ari naiz, igarri zaizu ez zarela horrelakoa.

        — Barkatu?

        Parking batetik emakume handi bat irten da, string soil bat jantzirik, bular gizenak airean, ipurdi biluzia ferekatzen diote mototsaren amaierako adatsek.

        — Ikusi hori, autoaz zapaltzeko grina sentitzen dut hemendik pasatzen naizen aldiro.

        Neskak, bota garaietan igota funanbulista dirudien emakumeari begiratu dio, eta autoak zapalduta irudikatu du, takoi abandonatua, odola beltzaren gainean, taxilaria zigarro bat izekiz eta abiadura bizkortuz.

        Gizonak abiadura bizkortu du.

        — Hau ere Buenos Aires da.

        Eta puta gehiago, denak bularrak airean eta zutik atxikitzeko manera lauso hori. Urdanga talde bati argi kliskada bat egin dio aurreko faroekin taxilariak.

        — Esan zidaten hirigunetik gertu zegoela.

        — Jendeak hitz egitea maite du.

        — Iristeko asko falta al da?

        — Ez al zara fio, katutxo?

        Usina zahar baten atzean gelditu du autoa eta neskak leiarretik begiratu orduko ondoko eserlekua atzera bota du mugimendu azkar batez taxilariak. Narrasean, libre gelditutako atze guztia bete du taxilariak bere gorputzarekin. Ahoa estali dio. Eraztunak senti ditzake hortzen kontra. Erleak begietatik atera zaizkio eta neskak imintzioak egin ditu lepo ingurutik, bularretatik, sabeletik uxatzeko, gizonaren begi orain beltzei garrasika.

        Gero, ziztada bat, erle lodi batena, oinazea eta taximetroaren tik-taka.

        Amaitutakoan autotik bota du.

        — Egunez dama izateko asko ikasi beharra daukazu oraindik.