Autopsiarako frogak
Aurkibidea
Zaldibia, XVIII. mende amaiera
Seulement avec les domestiques
Zapataria zaldun jantzi zutenekoa
1963-04-24: data historiko bat, adibidez
Telefono dei bat (besterik ez)
Gaztela zaharra, Gaztela berria
Mattinen heriotza, 1981 Donostia
Euskara gaztelaniaren geneetan
Ardituen geometria: atxik diglosiari!
Voyeur linguistikoak ez dakusana
El irresistible atrajo del idealismo identitario
Lenguas avanzadas, herri bizkorrak
Kolonialisten luzera biko neurkinak
C'est le fromage qui parle basque
Douce France de nos souffrances
Euskara politika da (okzitaniera bezala)
La maison des quatre fils Aymon
Gutxiespenaren historia baterako
Hizkuntzak damaigun zertasun agiria
Zertarako balio dizue zuen hizkuntza horrek?
Aurkibidea
Zaldibia, XVIII. mende amaiera
Seulement avec les domestiques
Zapataria zaldun jantzi zutenekoa
1963-04-24: data historiko bat, adibidez
Telefono dei bat (besterik ez)
Gaztela zaharra, Gaztela berria
Mattinen heriotza, 1981 Donostia
Euskara gaztelaniaren geneetan
Ardituen geometria: atxik diglosiari!
Voyeur linguistikoak ez dakusana
El irresistible atrajo del idealismo identitario
Lenguas avanzadas, herri bizkorrak
Kolonialisten luzera biko neurkinak
C'est le fromage qui parle basque
Douce France de nos souffrances
Euskara politika da (okzitaniera bezala)
La maison des quatre fils Aymon
Gutxiespenaren historia baterako
Hizkuntzak damaigun zertasun agiria
Zertarako balio dizue zuen hizkuntza horrek?
ZAZPI HIZKUNTZA
Klasikotzat jo dute apezek berek Axular apezaren Gero aipatua. Erlijiozko prosan, alde handia kentzen die besteei. Hizkuntzaren kontzeptu garatua zeukan Axularrek, gomendio zuhur bat egiten die gainerako eskribatzaileei, zelan irakurri behar luketen:
[...] euskara eta euskararen mintzatzeko eta eskiribatzeko moldeak eta diferentziak utzirik, zeren hek azala eta lorea bezala baitira; har ezazu liburutto hunen fruitua, barreneko mamia, haur dasta ezazu, haur eskuzta ezazu, irakurtzen duzula, ez lehiaz, ez gaingiroki eta ez arbuiatzeko kontuan ere. Baina intenzione on batekin, zeurea, zeurk egina baitzendu bezala.
Euskaldun orok dastatzeko idatzi du.
Erromako Elizak, aldiz, tokian tokiko biztanleetan eragin nahirik, apezak indio talderen jabe eginik, irmotu eta urrundu egin zituen dialektoak, katiximak eta elizako liburuak euskalkietan eta azpi-euskalkietan inprimatuz: divide et impera.
Axularrena argitaratu eta ia berrehun urtera, Larramendi jesuitak Gero euskaldun guztien eskuetan ibili behar litzatekeela zioenean, bizkaierara «itzuli» zuen Añibarro frantziskotarrak:
Euskeran, egin dot ahalegina Bizkaikoari jarraitzeko; baina zelan Kolejio honetakook hain laster gabiltzan Bizkaian zein Gipuzkoan, Araban eta Nafarroko berba egikune eta hizkuntzetan, hutsen batzuk idoroko dozuz, eta orduan, ito egizuz isilik, eta irunsi epetasunaz zeure artean, oinon baga.
Hizkuntza bana dute orain Gipuzkoak, Arabak eta Nafarroak, Bizkaikoaz bestelakoak. Haietarikoak, hutsak dira bizkaieran: tankan itxitako konpartimentutan dago zatitua euskara.
Kardaberazek deblauki esana du hori ez dela horrela:
Itsu-itsuan askok esan ohi du euskera asko dirala, edo herri bakoitzean bere euskera dela, baina zer dioten ez dakite. Ez da hori egia: euskera bat da.
Hogei urtez ibili da Bizkaia Gipuzkoa Nafarroan sermolari, badaki zer dioen, frogatua dauka, gure diferentziak ez dira bizkarrezurraren ornoak baizik. Baina euskaldunok, sotanapeko, urrunduak gaude elkarrengandik eta ez dakigu zerk batzen gaituen.
Axular. Gvero. Bordelen, G. Milanges Erregueren Imprimaçaillea baithan, 1643 [Jakin, 1977]
Agustin Kardaberaz. Eusqueraren berri onac. Iruñean Librugille Antonio Castilla-ren etxean, 1761