4.1.
Ispiluaren aurreko
biluzte-ariketak

      Dudarik gabe, lehen erronkatzat dugu geure burua, gorputza eta pentsamenduak ispiluaren aurrean patxadaz jarri, eta geure pribilegio zuriez jabetzea, orain arte oharkabean eragin ditugun biolentzia arrazista horiek identifikatzeko (izan biolentzia sinbolikoak, izan biolentzia epistemologikoak). Izan ere, geuk naturalizaturiko hainbat praktikatan zein pentsamendutan alderik alde zeharkaturik dugu arrazakeria, gutxien-gutxienik isiltasunean edo ikusezintasunean errotu da geure praktika arrazista: ez ditugu biolentzia antiarrazistak modu sistematikoan salatu geure agenda feministatan; ez ditugu ikusgarri egin subjektu arrazializatuak geure pentsamenduetan eta imajinarioetan, ez ditugu ekimen eta epistemologia antiarrazistak sustatu. Ispilu-ariketa hori baliagarria egin behar zaigu ez bakarrik geuk sorturiko biolentzia-erpin horiek identifikatzeko, baizik eta erpin horiek sorturiko islen zein printzen bitartez biolentzia-egituren erroetarantz egin behar dugu bidea, iceberg osoaren gorputza eta tamaina ikusgarri egitea ezinbestekoa baita. Azken finean, arrazakeria, indarkeria matxistaren antzera, askotariko erpinez eraikitzen da eta askotariko zimenduz trinkotzen da: egiturazko indarkeria, indarkeria sinbolikoa eta indarkeria zuzena. Horregatik, icebergaren zimenduak zartatzen eta urtzen joateko funtsezkoa da biolentzia arrazistaren dinamika osoa izendatzea.

      Mugimendu feministaren barruan hainbat hamarkada daramatzagu geure euskalduntasuna aldarrikatzen, mugimendu feminista estatalek herri-gatazkak eta herri zapalduen auziak ez dituztelako aldarrikapen feministen lehen lerrora eraman ohi, ezta hizkuntza-gatazkak ere. Nahiz eta azken urteotan herri-burujabetzaren eta hizkuntza-eskubideen auziek Euskal Herriko Mugimendu Feministan urratsak egin dituzten, ez da hala izan bestelako ikuspegi feminista hedatuenetan (Estatu mailako mugimendu feministetan, feminismo akademiko anglosaxoian, feminismo mediatikoan, eta abar). Oraindik ere mugimendu feministaren barruan geure herri-azpiratze hori ikusgarri egiteko lanean aritu behar dugu, eta horrek are gehiago zailtzen digu zapalduaren diskurtsotik urruntzea eta zapaltzailearen posiziotik lan egitea. Alegia, zapalduaren kontzientzia horrek pribilegio zuriak birpentsatzean erresistentziak ekarri dizkigulakoan gaude, zapaltzaileak izan gaitezkeela onartzeak geure herri-erresistentzia horri traizio txiki bat egitea ekarriko bailuen.

      Bitxia da arraza eta dekolonialitatea hizpide ditugun testuinguruetan herri- eta hizkuntza-zapalkuntzari iskin egiteak halako azkura berezi bat sortzea; beste testuinguru batzuetan, aldiz, herri- eta hizkuntza-zapalkuntzari dagozkien aldarriak edo eskaerak ez ditugu hain irmoki azaleratzen. Akaso barneraturik dugulako beste testuinguru horietan geu garela gutxiengoa, baita gutxituak ere. Beste subjektu azpiratu batzuei entzutea (eta haiengandik ikastea) dagokigu, geuk sortzen ditugun bazterreko posizio horiek gutasunera ekartzeko, erdigunera ekartzeko.

      Horrek, halabeharrez, geure zuritasunari buruz hitz egitea ekarri behar du, lotsarik gabe, posizio neutral bat ez dela barneratuz, eta aldi berean, geure burua zuritzeko beharrik gabe, eta erruduntasunean ito gabe. Jardun behar dugu ez bakarrik zuritasunak ematen dizkigun pribilegioei buruz, baita europar izateak ematen dizkigunei buruz ere. Izan ere, Europako herrialde bateko hiritarra izateak eta Europako estatu bateko nazio-agiri ofizialak izateak bermatzen digu munduan zehar mugitzeko aukera handiagoak izatea, eta nahi adina turista-bisa lortu ahal izatea. Turismo-politikek ere lotura hertsia dute hiritartasun-paperak izatearekin, eta munduan zehar bidaiatzeko nolabaiteko askatasuna izatearekin. Ikuspegi dekolonial batek jomugan izan behar ditu egungo turismo-politikak, eta halakoetan ere sakondu behar dugu, geure turista-klasea zalantzan jarriz, eta turismo-politiken ikuspegi kolonialista salatuz.

      Kontzientzia-hartze ariketa indibidual eta kolektibo sakona daukagu egiteko, eta hori egiten goazen heinean, botere-posizio horren ardura hartu eta erantzukizunez jokatzea dagokigu. Desplazamendu horrek ekar dezake jarrera eta begirada aldaketa bat: hainbeste hitz egiteari utzi eta entzuketa aktiboari lotu, interpelazioetan arreta berezia jarri, geuk sorturiko min eta haserreei bide eman, espazio ez-mistoak errespetatu, ez erabili pertsona arrazializatuak kuotak betetzeko edo bakar-bakarrik arrazakeriaz aritzeko, geure bidaia-politikak birpentsatu… Ekar ditzake ekintza aktiboagoak ere: pertsona migratzaileak gure etxeetan erroldatu, kontratazioak egin, paperak lortzeko ezkontza zibilak antolatu… Zalantzek eta segurtasun faltek zeharkatzen gaituzte, deseroso sentiarazi: noiz egon behar dugu isilik, noiz ikusgarri, noiz hartu behar dugu lan gehiago geure baliabideak prozesuen mesedetara jartzeko, noiz eman behar dugu atzerapauso bat beste batzuek espazioa har dezaten… Deserosotasun horiek ez dira ezer subjektu arrazializatuek bizi dituzten biolentzien aurrean, eta desoreka horren jakitun abiatu behar ditugu urratsak, eta prest egon behar dugu hanka sartzeko, minak entzuteko eta etengabe (des)ikasteko.