10

 

 

“Entsalada, fritoak, arrain-zopa, alkatxofak, legatza, txipiroiak, esparragoak binagretan, kokotxak, rapealamerikana, almejasalamarinera, angulak, xerra, eskalopea, txerri txuleta, solomilloa, txahal txuleta...”.

      Rakelek buruz bota die zerrenda hirugarren mahaikoei, Anari lepoa emanda. Bihotzerreak zintzurra kiskaltzen dio, aitak goizean prestatutako karajilloa hor ari zaiolako oraindik, gora eta behera. Taberna atzeraino bete zaie domekaro bezala. Meza irteera, baserritarrak zein kaletarrak bermutetik eskegita. Hamaiketakorako txibierroak, kroketak, giltzurrunak urdaiarekin, txanpinoiak… kiloka, eta orain bazkariak, janari zerrenda amaiezinak boligrafo urdinez eta letra txarrez.

      Anaren ahotsa entzuten du atzean Rakelek, postreak iragartzen: “Piña, melokotoia, flana, gazta, izozkia, tarta izoztua, etxeko kopa, suflea…”. Egunak joan zaizkie horrela, lepoz lepo, ezerezari hizketan. Anaren maletak astebete darama zabalik haien logelako aulkiaren gainean, txerri hil berri bat tripaz gora. Egunero sartzen du arroparen bat barruan, joatearena atzera bueltarik gabeko erabakia dela berresteko. “Zergatik gogorarazi behar dit badoala?”, pentsatzen du Rakelek, isilik jarraitu ahal izateko haserrea berritu behar duenean. Sukaldetik jantokirako ibileretan gurutzatzen dira bata bestearekin, batzuetan esku hutsik, besteetan eskuak eta besaurreak platerez estalita, beso zabalduen bidez esanez bezala “nik ezin dut ezer egin, zer nahi duzu nik egitea”.

      Mutil gazte belarrizabal bat sartu da jantokira, maleta zahar bat aldean, negarra salatzen duten begi berde gorrituak hara-hona. Aita-ama txiki bana, musugorriak biak, eta bikiak diruditen neska-mutiko ilehori batzuk datoz harekin batera.

      Begiekin banatzen dituzte mahaiak ahizpek, “zuk edo nik?”, eta Anak hartu du mutil gaztearen familiari jaten emateko ardura. Mantel garbia astindu du airean, eta lehenengora geratu zaio mahaigaina leun, zimurrik gabe. Kubiertoak kokatu ditu gero, txukun eta bizkor. Ohartzerako joan da kaxoira eta atera ditu behar beste musuzapi eskukada bakarrean. Gozo hartzen ditu mahaikoak, gozo hartzen ditu denak, eta denek begiratzen diote mutil begi berdedun hark bezalaxe, Anaren zerbait izan nahian, lagun, maitale, ebakortzen arteko hutsune. Rakelek ere bai. Batzuetan nahi luke bere ahizpa mantapean gorde betirako. Bere bostean pentsatzen du laugarren mahaiko bezeroren batek eskalopea eskatzen badio, Ana ez dela Donostiara joango, edo arrain-zopa zerbitzatzerakoan, burruntzalikada bakarrean bi almeja ateratzea lortzen badu, Anaren gau eskolako lagunak hil egingo direla.

      Gau eskolako jendeak politikaz eta sexuaz hitz egiten dio ahizpari, eta liburuak uzten dizkio, haiek esandakoak ondo ulertu ez balitu edo, non berrikusia izan dezan. Rakel lagun haiek gutxiesten hasi zenerako, mesanotxean leku gehiegi hartzen duten liburuez kexu, Garcia Marquez, Rulfo, Marx, nortzuk dira hauek, hain letra txikiz idazten dutenak eta hainbeste, edo ahizparen bat-bateko janzkera aldaketaz marmarka, Anak defendatu egiten zituen denak banan-banan. Idazmakina bat ere agertu da haien gelan.

      “Nork eman dizu?”.

      “Neronek erosi dut”.

      “Zertarako?”.

      Rakelek aste pare bat iraun zuen gau eskolan, laster esan zion Anari ez zela gehiago itzuliko, nekatuegi zegoela taberna itxi eta gauak entziklopedia zahar bati hautsak kentzen emateko, eta ahizparen erreguen zain geratu zen. Ez al zion esan behar “Rakel, saiatu zaitez, merezi du zerbait ikastea”? Esan behar ziokeen hainbeste, zerbait aurpegiratu gutxienez, “eta zer egin behar duzu, Migelekin mozkortu gauero?”.

      Orain kontabilitateari buruzko liburu batean murgildu du muturra Anak. Tarte bat duen bakoitzean aritzen da hortxe, taka-taka-taka, begiak liburutik makinara eta makinatik liburura. Ekoiztetxe batean eskaini diote lana. Rakelek ez zekien hitz hori bazenik ere. Ahizpak azaldu zion grabaketa kontuak izango zirela, filmak eta iragarkiak, bera zenbakiez eta jendearen antolaketaz arduratuko zela batez ere. “Polita zarelako eskaini dizute, gau eskolako mutil denak txoratuta dauzkazulako”, esan nahi izan zion. Zeharka bada ere, esan egin zion. “Arraroa, ezta? Munduko tabernari bakarra izango zara halako lanetarako hartuko zutena. Baina, tira, zuk beti izan duzu zortea alde”. Rakel amore ematear dago, berak ezin baitio horrelako ezer eskaini, eta erakarri ezin duena, uxatu egiten du.

      Eguerdiko eguzkiak jantokia argitu du errezelen ostetik, eta amets zuri baten traza hartu du lekuak. Berbaro eta plateren zalaparta ere hain da trinkoa, logura eragin diola Rakeli. Mutil gaztearen senideen mahaian inork ez du hitzik egiten, ordea. Bakoitzak bere platerari ematen dio muin, errezatzeko posturan, buruak makur-makur eginda; fritoekin erdi jolasean hasi den neskatoari ere laster moztu dio barrea ama txikiak. Anak tentuz uzten eta jasotzen dizkie platerak, soinurik atera gabe. Rakelek lau baserritarren mahaia zerbitzatu bitartean jarraitu ditu ahizpa txoriaren joan-etorriak. Errukiz onartu dio bere buruari berak ere alde egingo lukeela Anaren lekuan egonda, lurrunez eta argiz egina balego haren antzera eta beti gorantz sakatuko dion haize hori baleuka barruan, ez porlanezko zapatadun arima hau.

      Baserritarrei platerak arrain-zopaz bete ahala, gizonetako batek ukondoa luzatu du mahaitik kanpora, eta, deskuiduan bezala, hankartea ukitu dio Rakeli. Mahaikideek barre egin dute, haien hortzoi gorriak bistan, ezpain ertzak ardo beltzez eta ogi papurrez. Rakelek irainen bat bota die, eta hantxe utzi du zopa, mahaiaren erdian, burruntzalia dilin-dalan, almeja eta arrain pusketa artean.

      Gaueko ordu biak aldera, sarrera nagusiko ateak itxi ditu.

      “Denak haizea hartzera hemendik!”.

      Azken mozkortiak errekondoko freskuran geratu dira, batzuk telefono kabinaren inguruan pilatuta, espaloietako zabor poltsei ostikoka beste zenbait. Plastiko beltzetatik hiru arratoi busti irten dira ihesean, atzera ere errekara jaitsi direnak zubipetik.

      “Rakel, utzi ba mila pezeta!”.

      “Kanpora!”.

      Mozkorraren une errean dago Rakel. Paradiseko Tonik lagundu dio bezerorik astunenak uxatzen, alboko diskotekako zerbitzari iletsu eta beltzaranak. Asteburu askotan amaitzen du Gloriako ahizpekin, bataren edo bestearen tabernan, erdi ixten, erdi garbitzen; edaten, azkenean.

      Rakelek lepotik heldu dio mostradoreko Larios botilari, eta argi nagusiak itzalita, sukaldera sartu dira biak.

      “Non dabil Migel? Aspaldian ez dut ikusi”.

      “Domeketan ez du lanik egiten orain”.

      Rakelek badaki Toni eta Migel behin baino gehiagotan batu izan direna diskotekako komunetan, eta igarrita dago Toniren poza beti dela pixka bat puztuxeagoa Migelena baino, elkar ikustean.

      “Pena…”.

      Irribarre labain batekin, lapiko artera hurreratu da Toni, mokadu bila. Okela egosi mutur bat hartu du bi ogi zatiren artean, harraskaren parean irensteko kolpetik. Asteburuetan Paradisen eta astegunetan frantsesentzako gosari dotoreak prestatzen dituzten Donostiako kafetegi batean egiten du lan, eta, hala ere, sugandila buztanaren trazako gorputz horren garra ez da inoiz agortzen.

      “Ana! Utzi komunak orain, garbituko dituzue bihar!”, deiadar egin du, ahoa okelaz beteta.

      Rakelek ahizparen ur eta lixiba baldekada entzuten du komuneko baldosen kontra zaplaztekoka, eta zepillo lakarra ras-ras, ertzak eta kantoiak zuritu ezinik. Ez dio penarik ematen. Bere ardura da, berez, komunena, baina, behin honezkero, egin ditzala ahizpak lanok, laster zer diren ere ahaztu ahal izango du eta.

      Sarrera nagusiko atean lau kolpe leun jo ditu norbaitek. Komunetik presazko zarata batzuk iritsi dira sukaldera: trapuak baldera erortzen, lixiba potea ixten, eta gizonezkoen komuneko bonbaren hotsa, azkenik. Sukaldekoak zain geratu dira, Anak atea nori zabalduko.

      Rakelek laster ezagutu ditu gau eskolako lagunen ahotsak. Tonik sukaldeko errezelen bitartetik zelatatu ditu, baina atekoek ikusi egin dute, eta gabon esan behar izan die, errezela erdizka zabalduta. Pare bat mutil bizardun ari dira Anarekin hizketan, alkandora zabal eta betaurreko handidunak. Bat hain da bizartsua, ezpainik ere ez baitzaio ikusten; badirudi zigarroa aurpegiko ileetan kateatu zaiolako mantentzen duela oraindik piztuta. Beste neska txiki samar bat ere haien taldean dago, espaloiko autoaren ondoan zain.

      Rakelek ez du aulkitik altxatzeko asmorik, ezta bururik biratzekorik ere. Gintoniketik edaten segitu du, bere belarriak eztarriko giharren irenste soinuekin itoaraziz, kanpokoen berbaroarentzat tokirik utzi gabe. Elkar agurtzen entzun ditu, hala ere, barre algaraka itxi baitute elkarrizketa, eta musu pare banarekin.

      Ana sukaldera itzuli da, eskuak umel eta ilea erdi eroritako motots batean hala moduz bilduta. Trapuz betetako balde berdea eta lixiba potea armairuan gorde ditu, eta Tonik eskaini dion edaria errefusatu, lotara doala esanda. Baso bete ur edan du harraskaren parean, zerbaitetarako arnasa berreskuratu beharko balu bezala. Rakeli begiratu dio gero.

      “Bihar goizean joango gara. Groseko pisuko giltzak eman dizkigute”.

      “Bihar?”.

      Rakelek edalontziari birak eta birak eman dizkio esku batekin; urtzear dauden izotz txikiek zurrunbilo bat eragin dute edariaren zentroan. Toni balkoira atera da erretzera, butano bonbonei albo batera bultza eginda.

      “Oso ondo”, esan du Rakelek, ahots kordetan lau korapilorekin. “Hemen sufritzen bizitzea baino hobe izango da”.

      “Ba, egia esan, bai, Rakel. Alde ederra”.

      Oraintxe nahi luke norbaitek kristal lodizko botila batekin hautsiko balizkio sudurra eta hortzeria, zauriak, beltzune more eta berdeak, denborarekin horituko direnak, eta norbaitek sendatu nahiko dituenak, Anak sendatu nahiko dituenak. Baina Anaren hankek goiko pisurako bidea hartu dute, beste ezer esan gabe, begirada akitu hori baino ez, eta Rakel ez da ausartu ezer egitera. Bere uluek jarraitu diote Anari eskaileran gora, geroz eta bustiago, ulergaitzago diren berba lodiek, umetan amak astoaren bila joateko eskatu zienean bezala, gauez, baina Rakelek zaldi beldurgarri baten itzala ikusi zuen bidearen erdian, Anak haizeak botatako zuhaitz bat zela esan arren, Rakelek zaldi handi bat ikusten zuen han, eta Anak bakarrik joan behar izan zuen astoa ekartzera, ahizparekin haserre.

      Rakelek ataritik ikusi zuen bere ahizpa zaldiaren gainetik igarotzen eta gauarekin desegiten, Polaroid bat errebelatzean bezala, baina alderantziz.