Aurkibidea
Sarrera. Koldo Izagirre
J.E.L.
Uso zuria, errazu
nora joaten zeran zu.
Españiak portuak oro
elurretan daduzkazu.
Gaur gauerako ostatu
nere etxean baduzu.
Nunai iraitzia,
bertakoena izan arren,
iltzen doakun enda zarraren
zotiña naiz eta asperen.
Eskale arrotz,
nunaiko bai ta iñungo ez,
munduz munduko judu landerra
baiño re noa iges ta iges.
—«Zaude gurean»:
erregu zenbait anaiek.
Zer besterik nai luteke nire
billa dabiltzan etsaiek!
Esku ongillek
ogi eskeintzen didate.
Aurrera joaz diñet: « Millesker,
nire gosea txit beste...»
Atzetik, luze,
niri so gelditzen dira,
miñ ozka dute barne muñetan,
malkoa zaie begira...
***
Nora juten dan?
Non bizi dan? Nor daiteken?
Izenik, etxerik, aztarrenik
Jel-ek ez dizu emanen...
Batzuk maitea
anbat bestek nardetsia,
gobernutarrek aopean zin:
labur ken baietz bizia...
Eguratsaren
gorputzik eza ta ariña
bear, gutxinaz, alderazteko
eize zakurren agiña.
Kaleak, aier,
erdal birao ta parre;
joputu gaitun ikurriñaren
gezur batzar ta akelarre.
Zergatik ez dun
karrikan jotzen doñurik?
Non koka gabe ez baidu usoak
gezal neurgera aidatzerik!
Enparantzetan
Euskadiren eriotza
aldarrikatzen asi ezkero...,
basamortuko abotsa.
«Uso zuriak
portuak —elurrez ditu»;
euskaldun onen etxe barnetan
baño ostaturik ez baidu.
Santa Kutz dama,
izkuta agertuz, an-emen.
Atzo Otxandion, gaur Aian, biar...
Biar Jainkoak esanen.
Etxahun berri,
jo Erromara erromes;
ate ertsietan uste ez-eneko
«Vae victis!»..., barkapen ordez.
Alare, munka
antzi dunaren itzala.
Gladiatzaillek erio aurrez
ala Kaiser-en aztala.
***
Presondegiko
bazter batean arkia
du ereskiña, iltzerakoan
gudarin batek utzia;
Euskal ziñopek
Aberriaren ibaian
ixuritako odol berberaz
ezoztua are Bizkaian.
Illobitako
untzadun gurutz arritan
zarren goi arnas eske aospez
gau eman oi du sarritan;
T’Aitor-en atsak
mintzo izu omen dagio:
«Euskadi Jesukin guruztua
iltzen zijoak»... —dasaio.
«Belaunez belaun
eunkitan oñorde genun
berdingabeko leñargi ura
ia eten duk gaur egun.
«Izotzik zegok,
Aberri izotzez, larrea;
Aberriaren eguzki ezak
suondo zeukak jendea.
«Suondo zeudek
gutarrak, antziñatiko
argidiriak noiz sukaldetik
gaurko illuna aienduko.
«Asaba zarren
enborra itzaltzen balua,
berandugabe gogaiak piztuz,
piztu abertzale sua».
***
Ta artan dabiltzu,
izkutuka ta urduri,
txadonetako laratzak pizten,
bibotedunen itzuri.
Zear-zearka
saiest orduko atea,
sartu ta Aberri soñuz betetzen,
dardarazten etxapea.
T’obi lurrunez
kutxa gordean otzepel
errauspe zetzan beingo didarra
txinpartetan ler: Gora JEL!
Leiotatik at
landara galda goria,
Jel-ek bere eskuz ta jaupal atsez
zirraraz irazekia.
Abioitikan
bai eder gauez uria;
bri-bri, bai eder!,
sendi bana ardai,
Euskalerri martiria!
Arku-ko Jone
baño re, etsaiek errea,
or, zendorrean Erri oso bat,
ura bezin errugea,
lotsaz gorrituz
kondairaren zerupea...!
Geroak beio, gaur uka zaion
Erri santuen ospea!
***
Izotzetan su!
Jel-i zor zaion mirari.
Merezi ote, munduz munduko
judu landerraren zori?
w1940-55