Joxe Azurmendik sakon aztertu du Mitxelenaren poesia. Haren arabera, gai bakar bat egin zen bere inspirazioaren jabe, bestelako lirika baterako ageri zituen dohain nabarmenei bide eman ezinik: Euskal Herriaren agonia, sentimendu tragikoa bere egin duen espiritu minberaren eskutik. Agoniak, Unamunorenean, borroka esan nahi du: Euskal Herriak bizi egin nahi du. Hor gauzatzen da Mitxelenaren poesiaren tentsioa, fedearen eta fatalismoaren arteko tira-biran: oinazea, penitentzia, gurutzea, kalbarioa... Kristoren pasioan oinarritutako iruditeria eta kontzeptuak darabiltza bere herriaren egoera adierazteko, baina herri horrek ez du hil nahi, erromes doa salbazioaren bila, horixe baitu esperantza bakarra, Semearen hildura Amak eztituko du. Azurmendiren beraren hitzetan esatearren, «Euskal Herriaren interpretazio teologiko-liturgiko bat» egiten du Salbatore Mitxelenak.

Gizon langile eta ausarta omen zen, eta aiurri horretako hizkera du, bizia, zorrotza, zenbait pasarte trinko samarrak sortzen zaizkion arren. Gerraondoan idatzi bazuen ere bere obra nagusia, gerraurreko gizona zen, horrek adierazten duen guztiarekin euskarari buruzko iritzietan eta erabil zitzakeen baliabideez. Inoizko iluntasun horri, ordea, gain hartzen dio estiloaren sarkorrak, ahozkotasunetik hurbil dauden molde garratzetan. Gartsuki idatzi zuen, presaka, bizi izan zen bezala. Ez da, beraz, tankera landuko poeta, «inperfekzioaren zauria» dakar. Baina gisa honetako poeta askok bezala, dariona, zirraragarria du.