AMANCAY GAZTAÑAGA ETA
GOIZANE BARROSO ZIGARAN

 

EROMEN PRODUKZIOAK

 

 

      Sarritan aipatu izan da hiriguneek badutela erakarpen indar bat, baina ibilbide honetan kontrako joera ere ari naiz topatzen. Gipuzkoari dagokionez, kasu, nabarmena da aldea: Donostia euskal hiztun portzentaje handiena duen hiriburua izanik ere, urriak da oso arte eszenikoei loturiko proposamen ez-instituzionalek duten presentzia, zirkuitu alternatiboen egoera oso zaila da. Donostiaren periferian, ordea, ugariak dira arte eszenikoei loturiko saretzeak eta jaialdiak, kasu askotan euskarazko sorkuntza ardatz dutenak. Hezkuntzari eta egonaldiei loturiko ekimenak ere barnealdeko herrietan topatzen ditugu, sarri. Ez kasualitatez, Zestoatik gertu, Azpeitian kokatzen da euskarazko sorkuntzak duen erakusleiho nagusia: Euskal Antzerki Topaketak. Euskal Herriko konpainia ugariek bertan hartu dute ostatu, halaber, Kulturaz kooperatibak bultzatutako egonaldi sistemari esker. Nik, ordea, azken urteetan sona handia lortu duen Zestoako Antzerki Astea ezagutu nahi izan dut oraingoan.

      Amancay Gaztañaga (Ekuador, 1980) sortzaile interdiziplinarra da: musikaria, aktorea, idazlea eta zuzendaria. Atzerrian formatu zen, Madrilen eta Grezian, besteak beste. Kanpoan lan egin ondoren, orain dela hamar bat urte herrira itzuli zen, Zestoara. Bertan hiru urteko antzerki ikastaro baten proposamena aurkeztu zion udalari, eta honek onartu. Horrela sortu zen Eromen Produkzioak elkarte artistikoa. Denbora gutxian, hamar ikasle izatetik hogeita hamarretik gora izatera pasatu ziren, eta kurtso amaieran obrak aurkezteko antolatzen hasi ziren “Zestoako Antzerki Astea”, denborarekin herriko mugak gainditu dituen proiektua. Herritarren interesa erakarri eta baliabide gehiagoren beharra ikusi zutenean, eskolan ikasle ibilitako Goizane Barroso (Zestoa, 1994) lantaldera batu zen: honek produkzio-buru rola hartu eta orduantxe hasi ziren dirulaguntzak eskatzen. Haien erronka nagusia lan egin ahal izateko espazio egoki bat izatea da.

 

Antzerki eskola xumea izatetik asko garatu den proiektua da zuena.

goizane: Berez ez dugu sekula helburu zehatz bat ipini, jende gehiago gehitzen joan da proiektura, oso organikoa izan da bilakaera.

 

amancay: Ekainean egiten dugun Zestoako Antzerki Asteak gero eta oihartzun handiagoa izan du, eta horrek indarra ematen digu hurrengo urteari begira egingo duguna antolatzeko eta gauza berriak proposatzeko. Zestoan oso urria da programazio kulturala, baina Antzerki Astean jendeak gogotsu parte hartzen duela ikusi dugu. Horrez gain, lanerako espazioa oso mugatua daukagu, eta horrek asko baldintzatzen gaitu gauzak antolatzeko orduan. Antzerki eskolari dagokionez, berez ez dugu inoiz deialdi zabalik egiten, hala egingo bagenu ez genuke nahikoa azpiegiturarik eta baliabiderik izango jende horri guztiari aukera bat emateko.

 

goizane: Dirulaguntzetan oraintxe sartu gara eta esparru horretan ere nahikoa egonkortuta egon beharko dugu beste zerbait lortu nahi badugu.

 

Gurpil zoroa dirudi: udalak espazio bat erabiltzen uzten dizue, baina ez omen da egokia…

amancay: Zestoan artista pila bat dago eta ez dago tokirik artea egiteko: kultur aretoa ez da kultur areto bat, bilerak edo asko jota hitzaldiak egiteko toki bat baizik. Bertan ezin da ez antzerki, ez dantza emanaldirik ez eta kontzerturik egin. Udalarekin borrokan ibili ondoren, lortu dugu Antzerki Astea industriagunean dagoen poligono bateko nabe batera eramatea. Desafio bat izan da, beraiek ez zutelako imajinatzen bertan zer egin genezakeen. Ikusi duten arte. Hori ere sortzaileontzat bada gurpil zoroa: aurretiaz erakutsi egin behar diezu agintariei ez daukazun hori, ez daukazun hori lortu ahal izateko! covidari esker horrelako espazio batek zer aukera izan ditzakeen erakustea lortu dugu, udalari, herriari eta denei. Nabean astebeterako aretoa eta gradak muntatu genituen, eta gero jardunaldiak amaituta guztia desmontatu. Orain udalaren erabakien zain gaude, hatzak gurutzatuta.

 

goizane: Erakutsi genuen bide berriak probatu behintzat egin daitezkeela, eta ez hasieratik aukera ukatu.

 

amancay: Bai, probatu ezean jendeak ezin du imajinatu egin daitekeena, oro har ez delako antzerkia kontsumitzen duen jendea, ez behintzat antzoki formal batetik kanpo. Gaur egun antzerki pila bat egiten da ezohiko espazioetan, diziplina ezberdin asko uztartzen hasi direlako. Areto normal batek ez du permititzen zenbait proiektu aurrera ateratzea, eta bestelako toki batzuek, aldiz, bai.

 

Nola sortu zen zaa, Zestoako Antzerki Astea?

amancay: Ikasturte amaierako mostrak erakusteko helburuarekin hasi zen, baina pixkanaka zabaltzen joan zen, besteak beste kanpotik publikoa etortzen hasi zelako.

 

goizane: Denborarekin gu ere gero eta mostra hobeak egiten hasi ginen. Hirugarren ikasturtetik aurrera egin ditugun emanaldiak maila onekoak izan dira, obra klasikoak zein garaikideak egin ditugu.

 

amancay: Kale antzerkia ere egin dugu. Eta hori guztia, euskaraz.

 

Ikusi ditut inoiz deigarriak egin zaizkidan argazkiak, aktoreak herria gurdi baten gainean zeharkatzen...

amancay: Hori covid garaian izan zen. Klaseak online egiten ibili ginen, pentsatzen genuen ezin izango genuela Antzerki Astea egin baina, azkenean, hilabete lehenago zerbait bururatu zitzaigun: balkoietatik bakarrizketak egitea. Zuk artxiboko argazkietan ikusi duzun gurdi hori, jendez beteta, herrian zehar bueltaka zebilen, modu dadaista batean, absurdoa erabat, jendea xaxatuz... Publikoarekin gertuko kontakturik ezin genuenez izan, gauza horiek bururatu zitzaizkigun.

 

goizane: Horretaz aparte, antzezlanak ere eskaini genituen.

 

amancay: Hogeita zazpi lagun eszenan izatea eromen bat izaten da beti. Momentu hartarako prestatu genuen obrak Guateke izena du. Gidoia ikasle batek idatzi zuen: munduaren amaiera da eta festa friki-naif batean daude pertsonaiak. Bertan ikusten dugu nola desintegratzen diren pertsonaiak haien baitan.

 

Sentsazioa daukat azkenean espektatiba edo helburu handi bat dugunean zaila egiten dela proiektu bat aurrera ateratzea, baina zuek bezala eginez gero, txikitik hasita, udalarekin zuzeneko harremanarekin, beharbada errazagoa edo behintzat naturaltasun handiagoarekin gertatzen dira gauzak.

goizane: Beste herrietan beharbada gertatuko da kristoren eraikina daukatela, Azpeitian Dinamoarekin gertatzen den bezala, eta bete egin behar dutela, azpiegitura hori hor egotearen beharra justifikatu egin behar delako. Gure kasuan, aldiz, gu hemen gaude baina espazioa ez dago. Alderantziz gertatzen zaigu.

 

amancay: Ni tematuta nengoen industria gunea erabiltzearekin, potentziala ikusten nion espazio moduan, eta Guateke sortzen hasi ginenean helburu bezala jarri nuen bertan estreinatzea. Egia da udala azkenean oso ondo portatu zela eta hor egin genezan ahalbidetu zuela.

 

Dena dela, orain asmoa duzue espazio hori modu iraunkor batean erabiltzeko.

amancay: Esan dezagun konkistatzeko, bai. Bilera asko egin ditugu udalarekin, azkena hiru ordukoa, eta horretarako konbentzitzen saiatzen ari gara, baina latza izaten ari da... Aurten alkateari zera esaten nion: ni klaseak emateak ez nau nekatzen, nekatzen nauena da azpiegitura eta antolakuntza aldetik datorren urtean zer asmatu beharko dugun pentsatzen jartzeak. Uste dut badagoela sinesmen bat sortzaileongan: sortzaile izateagatik penurietan bizi behar garela, edo dena guk egin behar dugula, autonomo izan behar garela eta dena autogestionatu. Eta iruditzen zait hori ez dela bidea. Izan ere, dirua dago udalean, ba goazen dirua udalari eskatzera! Zeren, azken finean, hau herri osoarentzako zerbitzu bat da, komunitateari zerbait ederra eskaintzen ari gara eta, gainera, herritik kanpo ere milatik gora ikusle etortzen dira obrak ikustera.

 

goizane: Hala da, eta hortaz gain oso setatiak izan behar gara, halako batean hauteskundeak izango direlako eta ezin dugulako jakin orain daudenak egongo diren edo ez. Hortaz, nahiz eta adostasunetara iritsi, gero alderdia edo pertsonak aldatzen badira, dena pikutara joan daiteke. Askotan, hauteskundeen ostean jende berria sartzean, elkarrekin komunikatzeko prozesua martxan jartzen denerako, alkate berria bere postuan egonkortu eta aurrekoekiko ondorio berera iristen garenerako, bukatu da legealdia.

 

amancay: Herri txiki batean alderdiak baino gehiago pertsonek egiten dute diferentzia. Azken batean, denok elkar ezagutzen dugu: gutxi gorabehera badakigu bakoitzak nondik jo dezakeen. Momentu honetan dugun alkateak kultura sustatu nahi du, eta asko antzematen da.

 

Erakundeekin biltzerakoan, zein da oztoporik handiena?

amancay: Batzuetan borondatea egon badago, baina kulturaren benetako beharrei buruzko ezjakintasuna zinez kezkagarria da. Normalean boterean dauden pertsonak oso kultura gutxi kontsumitzen dute, ahotan hartzen dute kultura baina errealitatean ikusten duguna da aurrean dugun pertsona ez dela bere bizitzan antzerki obra bakar bat ere ikustera joan, are gutxiago Zestoako Antzerki Astetik kanpo.

 

Ezjakintasunaren inguruko adibide bat ematearren, jende askok ez daki edo ez du imajinatzen, adibidez, antzerkiaren barruan eskola eta korronte ezberdinak daudela. Nola da posible? Eskola, filosofia eta maisu ezberdinak, beste edozein diziplinatan bezalaxe!

amancay: Nik urteotan ikasi dut da oso inportantea dela herrian etengabeko lanketa bat egitea: publikoa hezi egin behar da ikusi ez dituen gauzak erakutsiz, antolatzaileok arriskatu egin behar dugu. Kultur programatzaileak erabakigarriak dira: publikoa beti gauza berdinak ikustera kondenatzen baduzu, azkenean publiko horrek ez du pentsamendu kritikorik izango, eta antzerkiaren inguruan duen ikuspuntua ere oso murritza izango da. Antzerki mundua dagoeneko txikia bada, kultur programazio estu batek are eta txikiago egiten du inbutua! Eta, noski, hor publikoaren interesa galtzen joaten da.

            Behin Lesakatik Mairu antzerki taldekoak Zestoara etorri ziren obra bat aurkeztera, eta harrituta gelditu ziren ikusleen jarrerarekin: publiko aktibo bat topatu zuten, testua oso poetikoa izanda ere ulertzeko prest zegoena, txisteen harira berehala barre egiten zuena. Entzumen aktibo bat zegoen, eta horren gaineko erreakzioa. Bada, hori ez da urtebetean lortzen, hori hamar urteko lanaren ondorioa da. Hamar urte publiko horri Shakespeare, Valle-Inclan, Amancay Gaztañagaren harrikadak eta hamaika gauza ezberdin erakutsiz. Eta hori lan neketsua da, sortzaileen egoari satisfakziorik ematen ez diona, baina guztiz beharrezkoa dena antzerkigintzaren biziraupena bermatu nahi badugu. Niretzat esentziala da herri guztietan hazi hori elikatzen joango diren taldeak izatea, eskoletatik eta hezkuntzatik hasita. Zeren, hori gabe ez da ez publikorik ez herritarren parte-hartzerik egongo. Ahalegin horretan, antzerkira dedikatzen garenok lan handia egin izan dugu gauzak nola edo hala aurrera ateratzen, baina arriskua beti da guztiz erreta bukatzea, noski.

 

goizane: Gainera, dinamikak ezin du etenik izan. Hamar urtetan zehar halako lan bat egin ondoren, gelditu egiten bazara berriro ere zerotik hasi behar zara.

 

amancay: Bai, eta, horretarako, politikarien partetik laguntza behar duzu: dirua mugitzen dutenak zure alde izan behar dituzu. Hori horrela da. Bestela, mugimendu sozial eta kultural askorekin gertatzen dena gertatzen da, azkenean jendea nekatu egiten dela.

 

Nabaritu duzue gutxiespenik politikarien aldetik?

amancay: Nire ustez, gutxiespenean baino, ezjakintasunean dago koska: orokorrean analfabeto kultural batzuk gara, eta gizarteak geroz eta gehiago bultzatzen eta bermatzen du hori. Analfabeto batzuk bagara ez dugu kulturarekiko kontzientziarik. Nola neurtu genezake produktu bat ez den produktu bat?

 

goizane: Pertsona bati antzerki emanaldi bat ikusteko hamar euro ordaintzea normala irudituko zaio eta beste bati, aldiz, oso garestia. Dena doan izatera ohitzen bazara, beti hala izan behar duela usteko duzu.

 

amancay: Nik, administrazioaren aldetik, ezjakintasunarekin batera utzikeria nabarmenduko nuke. Eskolan zer garrantzi du antzerkiak? Hutsaren hurrengoa. Nik ikusi izan dut eskoletan nola ematen diren antzerki klaseak, horretarako kualifikatuta ez dauden irakasleekin, eta iruditzen zait... Satan! Hori egitea baino, esango nuke hobe dela ez egitea. Hor ikusten da zer balio ematen diogun antzerkiari edo musikari, eta dantzari zer esanik ez! Beraz, pribilegiatu gutxi batzuen esku dago umeak ordainpeko arte-klaseetara eramatea eta, ondorioz, horiek bakarrik ezagutu lezakete kulturaren balioa. Beharrezkoa da pentsamendu kritiko bat lantzea, eta pertsona aske sentiarazten duten ekintzak sustatzea. Konspiranoikoa eman dezake, baina kapitalismoari ez zaio interesatzen kulturak espazio erreal eta on bat edukitzea, horrek ez baitu produzitzen eta, aldiz, pentsamendu kritikoa sortzen du.

 

Zer ekarri du antzerkiak Zestoara?

amancay: Gauza asko: oso-oso pentsamendu ezberdina duten pertsonen arteko lotura erreal bat, elkarlan bat, familia-giroa. Beste testuinguru batean ezinezkoa izango litzateke pertsona horiek gela berean bilduta izatea. Eta ez bakarrik tailerreko parte hartzaileen artean, ikusleen artean ere bai.

 

goizane: Nire kasuan, naizen horretatik aldentzeko askatasuna izatea da antzerkia. Beste batek hartu egiten nau, beste pertsona bat gorpuzten dut.

 

amancay: Eta herrira izugarrizko mugimendua ekarri du.

 

goizane: Festak ditugun moduan, antzerkia elkartzeko beste hitzordu bat bilakatu da: jaiak abenduan eta irailean ditugu; ekainean, berriz, Antzerki Astea.

 

amancay: Komunitate gisa zerbaitekin gozatzeko aitzakia bat: errituala, taldean bizitzeko katarsi bat.

 

goizane: Jende askok ez daki ezer Zestoaz, eta antzerkiak beste balio bat eman dio. Badago jendea Donostiatik etortzen dena antzerki klaseetara. Horrek herri bezala posizionatu egiten gaitu eta aberastasuna ematen digu.

 

Zer uste duzue aurkitzen duela Donostiako jendeak honaino etortzeko?

amancay: Formazioa. Nik uste dut antzerkia ikasi egiten dela jakitea oso garrantzitsua dela. Ni Interpretazioan lizentziaduna naiz eta horrek balio bat dauka, teknika bat dakit, tresna batzuk dauzkat. Lengoaia ezberdinak erabili ditzaket, eta hori oso garrantzitsua da. Badago jendea zeinari antzerkiaren alderdi akademikoa ez zaion interesatzen, baina nik uste dut teknikak lurra ematen dizula, eta antzerki-talde batzuetan oinarri tekniko hori falta dela.

 

goizane: Nik uste dut denetik dagoela: badago jendea Amancayrengana datorrena besterik gabe, eta beste jende bat bere pedagogia edo antzerki mota lehenagotik ezagutzen duelako datorrena, propio horren bila. Herriko jendeari agian berdin zaio, beste antzerki eskola bat egongo balitz ere horra berdin joango lirateke, baina kanpotik etorritako jendearen ahotik ulertu dugu herrian daukagun altxorraren garrantzia. Modu asko daude antzerkia ikasteko, eta beharrezkoa da jakitea zer teknika irakatsiko dizuten, zer oinarri daukan.

 

Kultur etxeetan askotan ez dute bereizten zer antzerki mota ematen den, besterik gabe jartzen dute “antzerki ikastaroa” dagoela, eta teknika edo lanketa batetik bestera sekulako aldea egon daiteke.

amancay: Eta teknikaz gain, ezinbestekoa da irakasle bezala zer formakuntza mota ematen duzun, hau da, teknikoki zehazki zer erakutsi nahi duzun adieraztea. Nik oso argi daukat nora iritsi nahi dudan ikasleekin. Ez da bakarrik obra bat erreproduzitzen ikastea: guk sorkuntza lantzen dugu, zenbat modu ezberdin dauden pertsonaia bat osatzeko, pertsonaia horrek zer testu sortuko lituzkeen idatzi, eta azkenean nola bateratu daitekeen hori guztia istorio zehatz batean.

 

Arazo nagusia ezjakintasuna dela uste duzue, baina arazoaren parte izan liteke komunikazio falta? Hau da, ez dugula behar bezala komunikatzen behar duguna edo guretzat lan egiteko orduan garrantzitsua dena?

amancay: Gauza da kudeatzaileentzat ez dela lehentasun bat, espero dezakeen zerbait bezala ikusten dute. Ekintza falta handi bat dago, ez dago apustu trinkorik kulturan, ez du inork arriskurik hartu nahi.

 

goizane: Bestalde, horrelako herri txikietan gertatzen dena da bati kasu egiten badiozu beste bat kexatu egin daitekeela, atentzio bera eskatuko duelako; orduan, politikariak denen beharrak maila berean kontuan hartzen saiatzen dira.

 

Pentsatzen dut zerikusia izango duela lehenago esandakoarekin: zaila da hasieratik ikusi ezin dezakezun produktu bat saltzea. Sorkuntza prozesu batean gauzak etengabe alda litezke eta hasierako ideiatik amaieran ematen denera alde handia egon liteke.

amancay: Obra baten sorkuntza intangiblea izan daiteke, baina ordura arte egindako ibilbidea ez. Hamabost antzezlan egin ditugu dagoeneko, areto bat sortu dugu, programazioa aurkeztu. Nahikoa demostratu dugu zer egin dezakegun. Nire ustez, gakoa da produktu horren irakurketa nola egiten den: ez baldin baduzu aurrean pertsona bat espezializatuta dagoena, kultura ikasi duena eta ulertzen duena, ez du jakingo aurrean duen hori baloratzen. Nik ez nuke asmatuko arkitekto baten planoa irakurtzen, kudeatzen, ez dakit ekonomikoki zer balio duen... ez dudalako ulertzen! Eta gu gure arloan puta ideiarik ez duen jendearekin hitz egiten ari gara etengabe. Sortzaile batek badaki zer produktu egitera doan nahiz eta momenturen batean oso abstraktua iruditu, eta ez jakin, adibidez, zer eszenografia erabiliko duen. Beste aldean pertsona inteligente bat baldin badago, badakiena sortzaile horrek zer hizkuntzatan hitz egiten duen, eta nola ari den hori saltzen, jakingo du egingarria dela. Arazoa da beste aldean egoten den pertsonak ez duela begirik, ez belarririk, ez eskurik. Orduan, beste hizkuntza bat hitz egiten duen pertsona batekin zaude, eta oso zaila da komunikazioa.

 

goizane: Gainera, teknikari eta politikari asko daude eta kultur kudeaketan haien lana oso-oso gutxi ezagutzen dutenak, oposizio batzuk irabazita lanpostua lortu dutenak, eta kito.

 

Hori administrazioaren aldetik... Eta herritarren aldetik?

amancay: Herritarrek askoz gehiago ulertzen dute, konfiantza gehiago izaten dute eta administrazioa baino gehiago inplikatzen dira. Herritarrengatik izango balitz, aspaldi edukiko genuke espazio egoki bat, gutxienez.

 

goizane: Bai, ez delako guk dugun behar bat bakarrik, herriak duen behar bat da: egoera berean daude dantzakoak, bandakoak, musika taldeak...

 

amancay: Beti esaten dute: “Bai, hemendik ez dakit zenbat urtetara, agian...”. Nik behin zera esan nion alkateari: “Ni hemendik ez dakit zenbat urtetara ya zaharra egongo naiz, nekatuta nago”. Eta benetan sentitzen dut hori, ez dut beste urtebete ibili nahi horrelako bileretan ez dakit zenbat gauza azaltzen.

 

Lehen esan duzu lan neketsua baina beharrezkoa dela. Nola aurre egin eragiten duen frustrazioari?

amancay: Alde batetik, ekipoa eginda, Goizane bezalako pertsona bat ondoan edukita; bestetik, egiten duzunagatik pasioa sentituta. Gurea, funtsean, bokazioa da. Sortzaileok hori daukagu, horregatik ematen da baita ere auto-esplotazioarena, Remedios Zafrak aipatzen ditu horrelako kontuak Frágiles liburuan. Sortzaileok beti izango gara hauskorrak: badakigulako egin nahi duguna egingo dugula, kosta ahala kosta. Eta hori ez da justua: gizarteari opari bat egiten diogu. Bueltan zerbait jasoko bagenu ederra litzateke, ezta?

 

Azkenik, dirulaguntzekiko menpekotasunaren harira, zer esango zenukete?

goizane: Batez ere beldurra zera da: “Ai, ama, eta ez badugu dirulaguntzarik lortzen? Ba beno, moldatu beharko gara...”. Ebazpenak ateratzen dituztenean, publiko agertzen da nori eman dioten eta nori ez, orduan, ezinbestean fijatu egiten zara: “Zergatik eman diete horiei eta guri ez? Nortzuk dira? Zer egiten dute ezberdin?” K Bulegokoengana jo eta haiek aipatu izan digute, adibidez, urtez urte ezin dugula proiektu bera prestatu, berritu egin behar dugula. Baina urtebetean ez gara aldatu! Gure esentzia bera da, eta helburuak ere bai. Halere, txosten osoa aldatu behar duzu, garatu behar dituzun puntuak berdinak izan arren. Ez dute batere erraza jartzen.

 

Halako baldintzapenek sorkuntza prozesua guztiz nahasten dute.

amancay: Guztiz! Antisorkuntza da.

 

goizane: Eta gero justifikatzearenak ezintasun handia sortzen du: nahiz eta proiektuaren erdia diruz lagundu, proiektu osoa justifikatu behar dugu. Hau da, berdin-berdin, diru hori nonbaitetik atera behar dugu. Tentsio hori etengabea da txostenak idatzi eta aurkezterakoan: Nola baloratuko dute? Ondo ari al gara?

 

amancay: Nik urte hauetan guztietan ikasi dudana da —eta batzuetan pentsamendu horrek izutu egiten nau— badugula asmamena edozer aurrera ateratzeko: ez dakit nola egiten dugun, baina badakigu baliabiderik ematen ez badigute ere aurkituko dugula modua egin nahi duguna egiteko. Eta konfiantza hori ere badut: geure burua berrasmatzeko gaitasuna dugu. Baina errazagoa izan liteke. Dirulaguntzena ez da justua, pastel txiki-txiki bat dagoelako eta pastel hori jende pila baten artean banatu behar delako. Jende horrek, geure artean lehiakide sentitzen ez bagara ere, lehia egiten bukatzen dugu. Eta hori, oinarrian, kaka bat da. Administrazioak hori ekidin beharko luke eta, aldiz, hori da bultzatzen ari dena.

 

Zer da zuentzat kultura?

amancay: Niretzat kultura da nire arima elikatzen duen zerbait, oso-oso subjektiboa dena eta, aldi berean, intangiblea dena. Niri, pertsonalki, guztiz beharrezkoa zaidan zerbait. Kultura dira hitzak, musika, dantza, material ezberdinen testurak... Oso abstraktua da baina, aldi berean, nire buruan, badakit zer den.

 

Identifikatzen duzu, baina agian definizioak ihes egiten dizu, ezta?

amancay: Definitu daiteke?

 

goizane: Bestalde, dena da kultura: ohiturak, inguratzen gaituen guztia, sinesmenak, baloreak...

 

Kultura beharrean, “artea” esango bagenu, errazagoa litzateke definitzen?

amancay: Nire gorputzak hobeto ulertzen du “artea” hitza, “kultura” baino. Artea adierazpenerako modu ezberdinak dira, zuk kontatu nahi duzun hori besteei transmititu ahal izateko kanalak, eta tresnak.

 

* * *

 

      Dagoeneko elkarrizketatu batzuei entzun diet proiektu artistikoen inguruan politikariekin hitz egitea ez dela batere erraza; batez ere, proiektu horretarako laguntza edo babesa eskatzen bada. Amancayren eta Goizaneren kasuan, gertuko harremana dute herriko udalarekin: hartu-emana norbanakotik norbanakora ematen da. Haiek azaldu moduan, Zestoa bezalako herri txiki batean ia denek elkar ezagutzen dute, eta udaleko agintariak, alderdi baten errepresentazio hutsean baino norbere izenean aritzen dira. Testuinguru horretan, harremanak humanoagoak direla esan genezake, zuzenagoak bai, behintzat, eta komunikazioa eraginkorragoa izatea espero da. Amancay eta Goizanek, ordea, komunikazio faltatik haratago, ezjakintasuna seinalatzen dute haien lana oztopatzen duen faktore nagusi gisa: administrazioaren aldetik borondate politikoa eta asmo onak egon badaudela onartzen badute ere, haien beharrak ulertzen ez dituzten sentsazioa dute, nahiz eta behar horiek ahalik eta hoberen adierazten saiatu. Politikariak kultur alorrean nahikoa jantzita ez daudela uste dute, eta hori dela ezin-ulertuaren kausa. Honen alternatiba autogestioa izan liteke, baina posible al da benetan? Zenbateraino errazten ditu gauzak? Izan ere, modu indibidualean edo isolatuan lan egitea oso zaila izan daiteke, horren adibide Araban Garaion, Azala eta Baratza batu izana. Kasu honetan, Gaztañagak ere herritarren sare egonkor edo indartsu bat faltan botatzen du.

      Panorama honetan, zestoarrek pasioa eta kolektiboa dituzte babesleku: etsipenari aurre egiteko bidelagun baliotsuak izatea inguruan, maite duten hori egitea helburu. Hori bai, Remedios Zafrak ohartarazi moduan, norbere burua esplotatu gabe.