Susa literatura - Mami Lebrun

mitxel: C'est mieux comme ça! Une espagnole parmi nous! Una española entre nosotros. (Publikoari) Bande de blond, qui aime les brunes? Lapartie arrière est pas mal!

(mitxelek ipurdikoa emango dio kontxari. kontxak, erreflexuz, buelta erdia eman eta zaplazteko batez erantzungo dio, eta korrika alde egingo du gero mitxelen albotik. Publikoaren txistu eta algarak entzungo dira.)

mitxel: Quel caractère, fillette! T'apprendras à te calmer... Mesdames, messieurs, avec vous maintenant la plus belle voix de France. (Keinu lizuna eginez) La voix qui fait perdre la tête à tous les hommes! Avec vous, Stéphanie!

(Argia itzaliko da eta publikoaren txalo eta oihuak entzungo dira. mitxelek matrailezurrari eutsi eta kamerinoan sartuko da. kontxa bertan egongo da ordurako, egurrezko kaxa handi baten gainean eserita.)

mitxel: Oh, là là! Ça va?

kontxa: ¡A ti qué te importa!

mitxel: Lo siento, no quería molestarte.

(kontxak serio begiratu eta kanporako bidea hartuko du.)

kontxa (ateraz): Morokilmazo halako hori!

mitxel (kontxak euskaraz esandakoa ulertu eta harridura): Euskalduna?

(kontxa geratu egingo da bat-batean. Isilik begiratuko dio une batez.)

kontxa: Bai.

mitxel (ingurura begiratuz, entzungo ote dioten beldur dago): Ni ere bai. Mitxel Goienetxe. (Eskua luzatuko dio) Urte aunitzean.

mitxel (zalantzaz begiratu eta eskua luzatuko dio azkenean): Maria Concepción erran duzu lehen, ez?

kontxa (lehor): Kontxa.

mitxel (konplize): Bon, Kontxa, askoz politagoa. (kontxak serio begiratuko dio oraindik) Zer etorri zira? Lan bila?

kontxa: Bai, sarrerako anuntziua ikusi nauen aurrekuan eta…

mitxel: Sinetsidazu. Hau ez da zu bezalako emazte batentzako tokia.

kontxa: Eta zelakue naz, ba?

mitxel: Ez gaizki hartu. Ez da leku atsegina zu bezalako emazte batentzat. Alemanen zerbitzura zaizte hemen. Badakizu zer erran nahi dizudan.

kontxa: Paris osua dau alemanen zerbitzura. (Isilik begiratuko dio mitxelek) Gainera, niri abeslari izateko egin dustie entrebistia.

mitxel: Denak hasten zaizte uste berarekin. Arras arriskutsua da toki hau. Gauzak ez dira ematen dutenak. Ez da trufaka ibiltzeko tokia…

kontxa (serio): Bukatu dozu?

mitxel: Karaktere bizikoa zira, e!

kontxa: Egun ona izan.

(kontxak alde egingo du. egoitz, narratzailearen papera hartuz berriro, altxatu egingo da. Argia aldatuko da.)

egoitz (zeremonia maisu moduan hitz eginez): Amona Kontxak ez zien Mitxel delako haren aholkuei kasurik egin eta abeslari moduan hasi zen lanean. Guk hori gerora jakin dugu. Burua joaten hasi zitzaionean abesti frantsesak abesten hasi zen. Oraindik ere entzuten dut batzuetan haren ahotsa…

(kontxaren mamua atera eta eszenatokia gurutzatuko du kantuan. egoitzen inguruan buelta batzuk emango ditu abesti baten notak kantatuz. Amaitzean, kamerino aurrean eseriko da kontxari begira.)

egoitz: Hasieran, Pariseko garaiarekin lotu genuen, besterik gabe; baina nork esan behar zigun gure amona kabaret bateko abeslaria izandakoa zela. Mami Lebrun…

1936ko irailean iritsi zen amona Parisera, hilabete batzuk Landetako ahaide batzuekin pasatu ondoren. Familia aberats baten etxean neskame sartzea lortu zuen eta beraiekin eman zituen urte dexente. Alemanak Parisen sartu zirenean, ordea, goitik behera aldatu zitzaion egoera. Ezin zuten neskame bezala mantendu eta kaleratu egin zuten.

(egoitzek bakarrizketa amaitzean, kontxaren mamuarengana hurbildu eta alde egiteko keinu bat egingo dio. Aulkian eseri eta aldatzen hasiko da. kontxa hizketan ari da.)

kontxa: Durand jaunak gomendatu nusten ez bueltetako Euskal Herrira. Han egoeria ez dauela oso ondo eta komentuko soluziñua planteatu nusten… Eta ordutik bizi naz bertan. Etxeko lanak egiten lagunketan dutsiet mojei eurekin bizitziaren truke. Neska gazte mordua dau antzeko egoeran.

mitxel: Biziki ahots polita duzu. Erran dizue noizbait?

kontxa (lotsatu antzean): Eskerrik asko.

mitxel: Bezeroak xoratuak dituzu. Eta Madame Laffite ere bai. Gutxik lortu dute bi astean zuk bezalako fama.

kontxa (garrantzia kenduz): Bueno…

mitxel: Nork erakutsi zizun horrela kantatzen? Gainera, hemengo kantu aunitz ezagutzen dituzu!

kontxa (irribarrez): Urtetxo batzuk badaroiet Frantzian!

mitxel: Bon, hori egia da.

kontxa: Eta azkeneko urte honeittan askotan entzun dittut gainera. Durand familixan oso musika zaliek zien. Alabek irakasle partikular bat eta guzti eukien piano eta kantu eskolak hartzeko. Holaxe ikasi nittuen, etxien hautsa kentzen nauen bittartian, señoriten eskolak entzuten. Egixe esan, oso ondo portau die nirekin, hasiera-hasieratik. Eurengatik izan ez balitz, auskalo… (Ohartuz) Ai, ez dakitzu ze ondo sentitzen nazen euskeraz berbetan. Noiztik egin barik!

mitxel: Ezta nik ere!

(Aldarte onean geratuko dira biak. kontxa bere gauzak jasotzen hasiko da.)

mitxel: Herri mina izanen duzu, ez?

kontxa (espresioa gogortu egingo zaio): Bai.

mitxel: Baduzu kontakturik etxekoekin?

kontxa: Gutxi. Denbora asko egon nintzen ezer jakin barik.

mitxel: Anai-arrebarik baduzu?

kontxa: Lau. Hiru mutil eta neska bat. Uste dot txikiena gerran hil euiela, baina ez dustie ezer garbirik esaten. Ez dakitt… Pentsatu izan dot bueltetia, baina gerra ostien sisko eginda geratu ei da dana.

mitxel: Pena dut.

(mitxelek laztan bat egingo dio kontxari eta atzera egingo du honek.)

mitxel (ohartuta): Bon…

(mitxel maskara janztera joango da ispilu aurrera eta kontxa lotsatu antzean geratuko da.)

mitxel: Banoa agertokirat…

(kontxak ez du ezer esango eta mitxel atera egingo da. kontxa pentsakor geratuko da une batez; gero, bere gauzak jasotzen jarraituko du. egoitzek eszenatokiaren erdialdea hartuko du, berriz ere zeremonia maisu moduan hitz eginez. Bakarrizketan zehar tonua aldatzen joango da. Txantxa tonuan hasiko du baina kontxaren mamuak kontu hartu eta tonuz aldatuko du. kontxaren mamuak bakarrizketan zehar maskara kendu eta ezpainak garbituko dizkio egoitzi.)

egoitz: Amonaren anaia gazteena, Juantxo, 1937an hil zuten Intxortako batailan. Sekula ez dituzte haren hezurrak topatu. Azken urteotan hortxe aritu dira, bila eta bila, baina ezer ez. (egoitzek bakarrizketa “bila eta bila” esaten duen bitartean kontxa jasotakoak gordetzeko leku baten bila arituko da) Amonak esaten zidan gorpua azaltzen ez zen bitartean, berarentzat ez zegoela hilda. Bizi-bizi mantentzen zuela memorian. Heriotza onartzeko gure begiokin ikusi behar. Zein hurbil eta zein urrun aldi berean. Askotan hitz egiten zidan bere anaiari buruz. Juantxo Agirretxe Etxeberria. Bitxia da; amonari burua joan zitzaion, baina Juantxo ez zuen sekula ahaztu. Ezta Mitxel ere. (Halako batean, ispilu ondoan dagoen kutxatxoaren tapa irekiko du kontxak eta harrituta geratuko da bertan ikusten duen zerbaitekin. Ez du aterako) Denok ginen Juantxo edo Mitxel berarentzat.

kontxaren mamua: Youkalin topauko dittut!

egoitz: Geuk be Youkalin topo egingo dogu amona!

(Aulkia hartu eta kamerino aldera sartuko da berriro egoitz.)

mitxel (larriki): Et, et, et… Zer ari zira hor?

kontxa (bira eginez istantean): Gauzak gordeteko leku baten bila nenbilen.

mitxel: Hori nire txokoa da.

kontxa: Ez nekixen.

mitxel: Ba, bai. Zure gauzak utzi nahi badituzu, beste bazter horretan. Gainerateko neskek ere hortxe uzten dituzte.

kontxa: Ondo da.

(kontxak alde egiteko imintzioa egingo du. mitxelek kapela eta maskara gordeko ditu kutxan; gero, dena ondo dagoen begiratu eta zakar itxiko du.)

mitxel: Merde!

kontxa: Zer?

mitxel (hotz): Fitsik ez.

(Elkarri begira geratuko dira, tentsioan. Halako batean, telefono soinu bat entzungo da. Jokoz kanpo geratuko dira biak.)