BOERRAK ETA BELTZAK,
BRITAINIARRAK ETA BELTZAK^[33]

      Aspalditik nengoen nire ohar-liburuan boerri buruzko pasadizo ezatsegin bat nonbait idatzirik nuelakoan, bai eta beste atsegin bat ere. Oraintxe aurkitu ditut. Ezatsegina barnekaldeko herri batean dago dataturik, eta hauxe dio:

      Mr. Z-k deitu zuen. Ingeles afrikanerra da; aspaldiko erresidentea, eta emaztea boerra du. Hizkuntza menperatzen du, eta bere bizibiderako negozioak boerrekin ditu bete betean. Kondatu zidan herri hau merkatal erdigunea duen eskualde zabaleko aintzinako familia boerrak, azken orduko materialismoaren lehia eta burrukarako berez duten nagitasuna eta baldartasuna dela medio, banan banan ari direla lukurariaren eskutan jausten —zorretan sartzen erremediorik gabe— eta euren goi mailak galtzen eta bigarren edo bajuagoko mailetara atzeratzen ari direla. Boerrak basetxea gaitzen duenean, utzitako etxaldea ez da beste boer baten eskuetan geratzen, arrotz batenetan baizik. Batzuk hain dira behe erori, non alabak beltzei saltzen bait dizkiete.

      Hegoafrikako beste hiri batean dataturik, boerren alderako oharra aurkitu dut:

      Dr. X-ek esan dit Kafir gerratean mila eta bostehun kafir mendiko harpe handi batean gorde zirela Johannesburgo-tik ifarralderantz larogeitamar milia ingurutara, eta boerrek bertako sarrerak itxi eta keaztatu zituztela ito zitezen. Dr. X hantxe egon da eta hezurdi zuritu sail izugarria ikusi zuen —tartean emakume bat haur baten hezurrutsa bularren kontra estekatua.

      Basati gehienak ezabatu behar dira. Gizon zuriak euren lurraldeak gura ditu, eta denak desagertu behar dira, salbu eta zuriak berak jarriko dizkion baldintzetan berarentzat lan egin nahi izango duen bezainbesteko bat. Historiak afera honi zalantzazko elementu guztiak kendu eta zehatz oso aurkeztu duenez gero, populazio beltza murrizteko metodorik humanoena erabili beharko litzateke, ez lehenagoko metodo krudel zaharrak. Mr. Rhodes eta bere banda modu zaharraz ari dira. Lapurtzeko eta hiltzeko baimena dute, eta legez jokatzen dute, baina ez kristau izpirituz eta urrikalmenez. Mashonei eta matabeleei lurralde sailak musu truk ebasten dizkiete “erostearen” estilo zahar benedikatuan, eta gero istilu bat sortu eta indarrez eskuratzen dute gainontzekoa. Ganadua lapurtzen diete natiboei, erresumako ganadu oro erregearena dela esanez, zeinaren izenean lapurtzen eta asasinatzen bait dute. “Araudiak” ezartzen dizkiete natibo mindu estu-larrituek kolono zurientzat lan egin dezaten esijituz, hori egiteko euren arazoak berak bete gabe utz badezaten ere. Hau esklabutza da, eta sarritan Ingalaterrak kritikatzeko hain gustokoa zuen Amerikako esklabutza baino okerragoa, zeren eta Rhodesiako esklabua gaixorik denean, akiturik edo beste ezergatik ezindua, bere burua mantendu beharko bait du edo gosez hil —bere nagusiak ez du eta mantentzeko obligaziorik.

      Rhodesiar metodoez populazioa nahi kopururaino murriztea denbora desakreditatu eta “zibilizazio” gordin baten miseria gorri eta herio etengabearen garai zaharreko sistemara itzultzea da. Gizalegez murrizten dugu soberazko zakurreria kloroformo azkarraz; boerrek gizalegez murriztu zituzten soberazko beltzak itomen azkarraz; izenbako baina bihotz zuzeneko australiar pioneroak gizalegez murriztu zituen gaingorazko auzo natiboak pudding pozoinduan gordetako heriotz azkar goxoaz. Denak miresgarriak dira, eta goresteko gisakoak. Zuk eta nik horietariko edozein hilkera hogeitamar aldiz hogeitamar egun segidotan jasatea nahiago genuke Rhodesiar heriotzetariko bat hogei urtetan arrastatzea baino, eguneroko zama, irain, umiliazio eta lan bortxatuarekin gizon batentzako zeinaren arraza osoa gorrotatzen bait du biktimak. Rhodesia izen dohatsua da ebasketa eta ohointzen lurralde honentzat, eta dagokion orbaina ezartzen du bere gainean.

33. Following the Equator.