Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Aurkibidea
Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre
Zentsuraren sistema
Liburuaren aurretiazko zentsura
Aurretiazko zentsuraren aurretik
Zentsura ez du frankismoak asmatu
Dirigismotik permissio negativa-ra
Zentsura euskal liburuei (1936-1983)
Katalunia ez dago horren urruti
Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia
Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea
Rocamoragatik izan ez balitz...
"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"
Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak
Frankismoa "bertsolaritzaren" alde
Zentsura Peru Leartzako-ren alde
Orixe Peru Leartzako-ren kontra
Itzulpenik ez du nahi frankismoak
Aldizkarietan ere gaia da arazo
Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez
Beste izakia: hiru arrazoi aurka
Dinamika dinamita bihurtu zuten
Arestiren literatur lanak osorik
Politika editorialaren lehen urratsak
Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu
Ukronia: sorpresa eta haserrea
Euskadi eta Euskal Herria: bi herri
HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI
Istiluak, euskal liburutik erdarazkora
Altuegi doan usoari tirorik ez
Zentsura morala
Euskal liburuan aurkitu dudan zentsura batez ere politikoa da, % 80 bai.
Ez du esan nahi horrek bestelako zentsurarik ez dagoenik. Liburu bakoitzari buruz zentsoreak aintzat hartu behar zuen galdetegian agertzen dira bestelako irizpideak.
Zentsurako txosten-orrien burualdean urte luzetan agertu dira hainbat formulario, liburu honen lehen partean azaldu ditudanak, irakurtzen den liburuaren gai desberdinez galdetzen dutenak. Ez dakit noiz arte zehazki, baina 1966ko LPIren ondoren ez dut aurkitu formulariorik. Irizpideak, bai, irizpideak indarrean daude, diferente formulatuta, aipatuko ditugun kasuetan begi-bistakoa denez.
Ramon Saizarbitoriak Egunero hasten delako (1969) nobelan ez du morala hausten, nonbait: «aunque el aborto se realiza no se impone la tesis de la moralidad del aborto sino que recurre a la moral de circunstancias».
Luis Haranburu Altunaren Itsasoak ez du esperantzarik (1973) liburuan ere salbu bide da morala: «... la consecuencia del argumento moral: Que en el noviazgo no deben superarse las fronteras íntimas».
Emakume dibortziatua eta apaiza protagonista diren Txillardegiren Elsa Scheelen (1969) eleberrian ere morala bihurtzen da auzigai, baina liburua argitara eman eta handik sei hilabetera.
Liburu honek, zentsurak aginduriko zatiak (politikoak) kendu ostean, argi berdea jaso zuen, 1969ko ekainaren 17an.
Baina liburua jada kalean zela, abenduaren 31n hain zuzen ere, Ministerioetako Harreman Bulegoa zeritzonak «idazki guztiz erreserbatua» bidali zuen liburuen zentsuraz arduratzen den MITeko Sailera, behar ziren neurriak hartzeko eskatuz. Zergatik? «Se toleraron otros (párrafos) de marcado matiz antirreligioso y blasfemo». Pasarte bakarra da auzitan zegoena. Hauxe, zentsorearen itzulpenean:
Si Dios existiese tenía que ser un hijo de puta porque las casas de putas fueron creadas por la burguesía para abastecerlas con las hijas de los obreros. De donde se deduce que Dios no existe.
Antonio Albizu da hemen salatua, berak irakurri baitzuen Txillardegiren testua kontsultarako entregatu zenean. Salaketa arriskutsua da hau zentsore batentzat. Gutxiagogatik lanpostua galdu duenik bada zentsurako bulegoan!
Honela argudiatzen du Antonio Albizuk testu hori pasatzen utzi izana:
El párrafo señalado en la página 38 es una blasfemia que se ha permitido:
1º Porque está entrecomillado y está en boca de un padre de familia en cuyo hogar nunca se pronunciaba el nombre de Dios si no era para blasfemar.
2º Porque este padre era un resentido social y por ello quería la revolución que adelante se condena.
3º Porque el autor señala que la chica que recuerda esta blasfemia que decía su padre era, sorprendentemente, muy de casa y fiel, dando a entender que la religión es la base de las virtudes del hogarismo y la fidelidad.
4º Porque la chica se desliza por la pendiente de la inmoralidad y precisamente con un sacerdote que también ha perdido la fe.
5º Porque el sacerdote entra en conflicto de conciencia debido a unos ejercicios espirituales.
6º Porque las enseñanzas cristianas se exponen ampliamente en la novela con ocasión de los ejercicios espirituales.
7º Porque el sacerdote que no cree, o mejor dicho, no quiere creer porque su pasión por la chica es más fuerte que todo, es mal visto por la sociedad cristiana que condena su conducta.
8º Porque el sacerdote termina mal: un accidente y ante los jueces.
9º Porque cuando va a morir, vuelve a vislumbrar la fe en el cielo.
Txillardegiren kasuan guztia nahasten da, morala eta politika, bistan denez. Bilboko Brigada Regional de Información de la Jefatura Superior de Policía delakoak ale bat lortzen du eta itzultzera bidali: «que se ha entregado a un colaborador para que traduzca aquellas partes que pudieran ser de interés informativo, moral y policial».
Auzitegi Goreneko Fiskaltzaraino iritsi zen kasua: «habiendo tenido conocimiento de la misma por un informe que se envió por la Subdirección General de Seguridad manifestando se vertían conceptos y frases que pudieran tener carácter delictivo...».
Juridikoki aurrera jo zenik ez dakigu. DGSk Informazio eta Turismo Ministerioa gainditu egin zuen ordukoan. Txillardegi tarteko izanik ez da harritzekoa. Txillardegiri buruzko hiru txosten politiko-sozial aurkitu ditut espedienteko dosierrean.