PELLO

Euri tantak, leihoan, zapaburuak dira, labur eta iheskorrak. Kolpe batez agertzen dira, burua loditzen zaie eta, gero, etsia hartzen dute, kristalean osatzen diren errekasto meharretatik desagertu arte, ezinegonak itota.

        Gizona kalera begira dago.

        Lepo ondoa gogortuta nabaritzen hasia zen aulkitik altxatzea erabaki duenean. Ez daki zenbat ordu daramatzan, baina gogoan du kafea bi aldiz egin duela, telefonoak hiru aldiz jo duela. Bi mezu utzi dituzte erantzungailuan.

        Gela ilunpean dago ia.

        Liburutegira hurbildu da, baina bat-batean burura etorri zaion titulua ez du aurkitu. Hamaikagarrenez liburuak apailatu behar dituela pentsatu du. Eta leihora itzuli da.

        Batzuetan uste du kristalezko kaiolan bizi dela. Ura zirrikituetatik sartzen dela, eta dena amets ergela dela, ez dagoela bakarrik, ez dagoela gogaituta.

        Bere hatsaren lurrinak kristalean instalatu den hezetasuna lausotu du.

        Jertsea jantzi du.

        Sabaian alarde bat dabil atabal joka. Gelditu egin da une batez, euri tanten neurria hartu nahian. Lasaigarria zaio, kattuttero. Euria atsegin duela konturatu da aste bi hauetan. Atsegin ez da hitza. Euriarekin sosegatzen da, hori da. Euriarekin erretzen du denbora.

        «Horrela erretzen duk denbora?», galdetu dio bere buruari.

        Kalea azkar zeharkatzen dute aterkiek.

Libretan oharrak: «Bi aste atertu gabe. Ibai inguruko mazeletatik lohi zohiti handiak puskaka, azukre marroia ur bizietan desegina. Larre eta soro berdeak zingira bilakatuta, eta behiak errapeetaraino hondoratuta, marruka. Izain-izurrite biblikoa, eta egunkarietako titularrak: Nekazariek hondamendi eremua eskatuko dute; Suizidioen kopurua biderkatu egin da landa eremuan; Liburu tristeak aurtengo azokan. Kexuz beteriko sinfoniak, txuri eta beltzezko koadroak».

Orain leihotik irristatzen diren ziraun horiek baino ez ditu ikusten.

        Gelan barreiatzen diren zirriborro pilarekin haserretu da, eseri nahi izan duenean. Baina gustatzen zaio anabasa. Sentitu behar du eseri beharra, sikiera, geratzen zaiola.

        Gabardinaren bila aritu da. Kaleko atea zabaldu baino lehen, laneko gelari behakoa eman eta irten egin da.

Estua da kalea, estua eta hotza. Norbaitek idatzi zuen —aspaldi irakurri zuen oroitzen ez duen oroitzapen liburu batean— bere hiriko kaleetan haizeak zeharkatzen dituen autobideez. Bereak bi norabideko lau erreitakoa behar du, luzea eta zabala beraz, abiadura neurtzeko oztoporik gabea. Ideia gustatu zaio. Libreta atera eta apuntatu du.

«Nere kalea» irakurri duenean barre egin du.

        Herrian erobandera fama zuen, ajolabaiko. Etxe ondoko hormak, zumarren azalak, esku ahurrak, zapatetako zoldak, eskoletako liburuak, denak marrazki zentzubakoez betetzeko tema bizia zeukalako. Galdetzen ziotenean barre egiten zuen.

        Eta euripean saltoka hasten zelako putzuetan.

        Irakasleen aurrean isilik geratzen zen.

        Herrian, erobandera. Txorua.

        Hirian ez da inor.

        Gustatzen zaio inongotartasun hau.

Kalean, bufadak zaplastekoa eman dio ezkerretik. Lepokoa goratu du. Hodi zulatuetatik borborka heldu da ura.

        Liburu denda ondoko tabernaren atean, ile-apaindegi gaineko bizitzan bizi den neska errietan ari da txakurrarekin.

        — Ez dizut berriro esango, Rocky. Gaiztoa zara gero!

        Eta basoerdiari eusten ez dion eskuarekin buruan eman dio, poliki. Txakurra harritu egin da, kale erdian dagoen gizonarengana jiratu du burua eta are gehiago hurbildu da pareta aldera. Kuzkurtu egin da, txakurrek egiten duten bezala.

        — Ez naiz egun osoa zure atzetik ibiliko, Rocky. Badakizu zer egin behar duzun. Gaiztoa zara gero!

        Txakurrak ahoa zabaldu eta kale bukaeran entzun duen soinuari erreparatu dio. Soka lotuta duela ohartu da gero. Atzeko bi hanken gainean eserita dago.

        Neskaren ile beltz lisotik dilindan labaintzen da euria. Kamiseta txuri higatua itsasten zaio eta bularren parean bi pinportatxo ageri dira harro. Ematen du ur baldea erori berri zaiola gainera.

        — Entzun duzu?

        Txakurrarengana makurtu da, eta animaliak soraio begiratu dio. Neskak lurrean utzi du edalontzia, soka atetik askatu eta txakurrarekin urrundu da kalean gora. Putzu batean galtzerdiraino sartu du hanka, baina ez du atzera egin. Zola azpian borbol txikiak sortzen ditu zapaltzen duenean.

Haizea iparrekoa dela usnatu eta ezkerraldetik zeharkatu du kalea.

Marra eta kolore haiek forma behar zutela esaten zioten. Paisaiak eta erretratuak pintatu behar zituela, oinarriak ikasi.

        Libretan apuntatua dauka. «Ezin da ekarri paisaia oihalera. Oroitzapenak argazkien bidez finkatu nahi izatea bezalakoa litzateke. Paisaia inpresio bat da. Errealitatearekin zerikusirik ez duena».

Afaltzeko ezer ez duela gogoratu eta kale bukaerako janari-denda aurrean gelditu da. Kristalean, Coloniales Urrutia. Desde 1920. Hutsik dago, eta dendaria marrubiak paratzen ari da zumezko saski dotoreetan, miniaturetako antzerkitxo baterako atrezzoa balitz bezala. Mardulak dira fruituak, tentagarriak. Bi piezako soineko estuak formak markatzen dizkio andreari. Ez da gaztea, baina asko zaindu dela pentsatu du gizonak; ez duela zorigaitz handirik izan. Marrubiak saskian dotore jartzea, hori izan duela, urteetan, kezka bakarra. Pentsatu ere, behin baino gehiagotan pentsatu du, dendaren atzeko aldean, ate jiratorioaz bestaldean, tomate eta melokotoi kutxen kontra jarrita, andrea bere aurrean masturbatzen dela, eta soinekoaren botoiak bata bestearen atzetik askatzen dituela ezker eskuaz. «Amorantea eduki behar dik, derrigor».

        Orain marrubi aleak bereizten ari da.

        Bakarrik dago erakusleihoaren aurrean. Erakusleiho zabala da. Andreak makurtu egin behar izan du marrubia hartzeko. Bi bularren arteko arroila eskaini dio. Ikaratu egin da. Pintorea kristalaren aurrean ikusi duenean, irribarre adeitsua eskaini dio dendariak. Gero marrubiak jartzen jarraitu du.

        Denda barrutik itzuli da senarra, mermelada poteekin, panazko galtzak eta jertse marroia. Agur esan dio buruarekin. Diosala itzuli, eta ondoko kaletik gora jarraitu du.

Gustatzen zaio auzoa. Pasabide ilunak ditu, izkinaz beteak, eta sabela markatzen duten etxeak, ajeak jota, ximur nabarmenak. Urteen marka nonahi, koskak kixuan eta hezetasun zoldak, eguzkiaren patina ere bai.

        Kolore hauek interesatzen zaizkio. «Pintoreak errealitatearen detaileak baino ezin ditu irudikatu, zati ñimiño eta berez hutsalak. Parean duen pareta horren kolorera hurbildu, esaterako. Harrian irristatzen denean euriak sortzen duen isla imitatu». Sortzaile hitzak berak barregura ematen dio.

        Gustatzen zaizkio pareta hauek, denak desberdinak. Horregatik, detaile berriak aurkitzen ditu egunero. Galdu den behialako margoaren arrastoa; balkoiak enmarkatzen zituen mosaikoen irudia; harlauzak, batzuk hautsita edo altxatuta. Denen artean pintura modernista handia osatzen dutela iruditzen zaio: murala atari zabalean.

Jendeak teilapeetan bilatzen du babesa. Estropezu egiten dute sarritan, portaletik sartu-aterean, aterkiak gurutzatzen direnean.

        Bikote bat doa kale erditik, ezaxola, bera bezala, ileak bekokian itsatsita, praka barrenak arrastaka. Idazlearen esaldiaz oroitu da, euri tantak, hirietako kaleetan, bisiguen begiak bezalakoak zirela esan zuenean. Definizio hori beti gustatu izan zaio. Nola ez zitzaion berari bururatu pentsatu du. «Horren gauza nabarmena». Herrian bazuten hitz bat horretarako, baina ahaztua du.

        Elizako arkupeetan sartu da. Bi ate astunak bultzatu eta karranka itzuli diote. Harritu egin da epeltasunarekin. Zurajearen minek deseroso sentiarazten dute, halako hitzarmena hausten ari dela iruditzen zaio-eta, baina inor ez da bihurtu. Konfesatoki batean itzal beltz iheskorra antzeman du. Banku batean eseri da. Beti egiten du. Kandelen dardarek santuen irudiak argitzen dituzte, orain bai, orain ez. Bizia ematen diete horrela. Zoragarri zaio tenpluaren soiltasuna. Babesa da bururatzen zaion hitz bakarra. Eliza honetan sartzen den bakoitzean horixe da sentipena. Atsegin du. Baina kikiltzen du. Hori ote da erlijioa?

        Irtetean karranka itzuli dio ate astunak. Eskale bat dago, erdi lo.

Okindegian kaleraino iristen da ilara. Aterkiek putzu txikiak uzten dituzte baldosetan. Gizonak ez du txandarik eskatu. Okinak zer nahi duen noiz galdetuko zain dago, besterik gabe. Haren begirada bilatu du. Aurkitu duenean, andreak berehala esan dio:

        — Gaur gustatuko zaizkizun bi gorde ditut.

        Kolore eta forma guztietako ogi pilaren atzean ezkutaturik, saltzaileak bi biribil aukeratu ditu.

        — Hau gaurkoa da. Beste hau atzokoa.

        Ogiei begira gelditu dira biak, bi ogiri begiratzen zaien bezala.

        — Gozo dituzu?

        Gizonak ez du erantzun. Hartu ditu biak eta buelta eman die, sekreturen baten bila. Salmahai gainean jarri ditu ondoren. Begiratu du apalategira, eta salmahaira gero. Opil koloreko bat seinalatu du. Okinak eman dionean, besteen ondoan jarri du.

        Azterketa arreta handiz jarraitzen dute bezeroek. Okindegia antigoaleko denda da, eta ogiak portzelanazko pitxarrak. Andrea eta gizona, adituak.

        Ilaran marmarra hasi da.

        Gizonak ogi bat besteen gainean paratu eta buelta eman dio berriro. Urrundu egin da pixka bat, eskortzo egokiaren bila. «Barkatu», esan dio atzekoari.

        — Biak eramango ditut.

        Bodegoia gustatu zaio.

        — Koadro polit askoa aterako zaizu —esan dio okinak.

        Badaki gizona lotsatu egiten dela.

        Ordaindu, aho erdiarekin agur moduko bat esan eta jende artean galdu da.