Orain harea, kotoi eta ezkaiez betetako gorputz hau hustu egin behar da; jarraian maitasunez eta grinez bildu beharko da. Liraina izan beharko du, fina eta delikatua. Aldi berean sendoa izan beharko du, sastagai baten ertza bezain zorrotza. Ez da begietan huts egin behar, batez ere begietan ez, zerutik hartuak izango dira eta malkorik txikienarik gabekoak. Egin iezadazue ilea kizkur, nire zelaikoa bezalakoa, Tinghir-en edaten eman zidan gazelarena bezalakoa. Kolorea aldakorra izango da, gaua eta egunsentiaren artekoa. Bizarra, aingerua dela uste duen umeak landua izango da. Besoak finak egin iezazkidazue, arinak baina itxasoa besarkatzeko indar nahikoaz. Bularra babesturik egon beharko du, hantxe baita sarrera; brontzezkoa izango da; eguzkiak, bertan isladatzerakoan, denboraren norabidea seinalatuko du. Ipurdiak utz itzazue diren bezala: politak dira, agian gihartsuegiak, baina ez ikutu. Orraztu azaleko ileak hennarekin eta utzi sexuari bere kasa bizitzen. Hankak dantzari batenak edo zaldi gazte batenak izango dira.

        Ez ezazue nire gorputzez estatua zurbil eta ubela egin. Egin ezazue ostera grina eta graziazko kantua, herriz herri bakardadea ehizatzen ibiliko dena.

        Ez ezazue gorputz hau inon matrikulatu. Utz iezazkiozue muga guztiak libre. Irria eta dantzaren mozkorraldia besterik ez du erreibindikatzen. Memoria samurtasun handiago batek lasaitua izan beharko du. Gutxi hitz egingo du, ahalkez.

        Zeruaren aurpegi ezkutua ez da izendatua izango, ez eta hareetan marrazturiko herrialdearen geografia.

        Etorkizunaren nostaljiak nekatzen nau. Gorputz txiki eta tormentatu hau hariztatu egiten da. Nire istorioa kontatu beharrean, ausentziaz htz egiten dizuet; gabeziak esaten dizkizuet, nire hutsune eta gogoak. Eta nere bizitza beste nonbaiten dagoelako eta beste nonbait hori eguneroko tristeziak arrailtzen duelako atxikitzen natzaie —eta zuek nirekin— eromenaren eta ametsaren tolesturei. Orduan segi nazazue eta irauli esaldia.

        Baina zuk, zuk ezagutu egiten dituzu nire memoria poblatzen duten gizonak...

        Denbora eta ordenatik aldendua, Mohak jendetza zeharkatzen du egunaren eta loezaren pentsamenduak errezitatuz. Bizarretik tira egiten du: «Zoritxarrekoa zu, profetaren lagunengana bildu beharko zinateke... Zure zai daude arratseko otoitzerako, baina hemen loturik zaituena satorrak, majina eta diruak dira... Gaur goizean eguzkiak esan dit ez duela jendetza hau atsegin; nik esan diot: sabelean heriotza daukat gezurra-esan-garbitu-eta-otoitz-egiten-dutenentzat.... oilo bati lepoa moztu eta bere odoletik edan dut... artilea eta saralea jan ditut... Ala dut lekuko... zeruari begiratu eta izarrak kontatzen ditut... hiltzen den ume bakoitza izar bat gutxiago da... ume asko galdu ditut. Ai! barre egiten dut, hesteak botatzen ditut barrez eta zorua jotzen dut nire oin astunekin justuak esnarazteko... Zaharra, hil nauen andrea... Nire ahuntza da egia... itsasoan nengoen eta itzelezko arrain baten barruan bizi izan naiz... gaztea nintzen oraino eta egia ahaztu dut zikloiaren sabelean... Jakin ezazu, oi herria, ekaitza naizela... dirua, hirurehun eta berrogei milioi sos, bostehun milioi sos eta ispilu; zaharra, hilerrian lepamoztu nauen igela.... ez dut ezer eskuetan... justizia... Hii haaa, hi haaa!

        Kreditoz erosten dute dena: arima (zarpail hutsa), gorputzak (gizen eta faltsuak), beren heriotza ere erosi egiten dute eta sasoi larriak iragartzen dituzten umeak jipoitzen dituzte. Mordoka datoz hiriari atxikitzera... edo kristauengana doaz, han, urrun.

        Dirua, toki guztietatik dirua, bihotzean, buruan, hankartean... milioika sos eta villa gorri... eta txakurrak hesietan... andreak basoetan... infidelak dira eta ez dituzte jada sabelpeko ileak mozten... urrez bildutako andreak.... funtzionarioak (beti goi mailakoak) kotxeetan.... nire herriaren historiak ospakizunetan alde egiten du... justizia? Hi haa! Zoritxarrekoa zu; zoritxarrekoak zuek, pobreen bizia jaten duzuenok...

        Neu ere urrunetik nator.

        Emigratu egin dut, zuetako guztiek bezala. Mugak pasa ditut. Atzamarretako eta bestelako zantzuak utzi ditut hor barreiaturik; orratzak sartu dizkidate kokotean. Karantza, azalaren kolore eta zarratutako ateen kontu hutsa zen. Herrialdearen sarrerako arakaketa ez zitzaien nahikoa. Mespretxu eta lerdokeriaz zipriztrintzen gintuzten. Egiten uzten genien. Protesta egitea bera probokazioa zen. Horixe ere politika egitea zen; beren alabatxoen bortxaketarako kandidato izatea; obseso sexuala izatea; ajitatzaile profesionala izatea; gaitz guztiez eta gainera zenbait birusez kargaturik egotea. Beraz beste norabait begiratzen genuen. Kearen ibilbidea segitzen genuen zeruan, irudiak deszifratu edo brigadierraren biboteekin jolas egiten genuen.

        Fantasietan murgiltzen nintzen isiltasunean xehekatzen nuen kolera ez isurtzeko.

        Jendetza eta hormak zeharkatzen nituen.

        Ez da egia beti lortzen dudanik bakardadea tronpatzea. Haundia da eta temosoa. Astuna da nire bizkarrean eta betazaletatik tira egiten dit. Beraz, berari alde egiteko, bera zapuzteko, begi keinu batean biltzeko, berriz ere engainatzeko, ez da bakarrik indartsua izan behar, horrez gain umore eta harea finezko erreserba haundia eduki behar da. Umorea ez da posiblea bizitzaren atalasean harea zakuka ez baduzu.

        Gainerakoaz ez diotsuet ezer: egun goibela, egunerokoa, zozoa, laua eta sorpresarik gabekoa. Hori jakin egin behar duzue, nazkagarriegiak ez bazarete. Goizero eta arratsaldero egiten duzue topo nirekin. Gurutzatzen gara, silaba nekatuak, baina ikusten ez nauzuen itxura egiten duzue. Gertatu izan zait ere —nahi gabe edo batzuetan nahita eginez— zuek bultzatzea, zuen ipurdi bigunetan txitximurka egitea edo inon kola egiten ari garela zuen kokotetan kosk egitea. Ez duzue erreakzionatzen. Ez diezue ez eta zeuen buruei galdetzen nor ote den zoro hori, horrelako ausardiaz aritzen den kanpotar hori. Zuen gorputzetan barneratzen naiz eta ez duzue ezer sentitzen. Ni ez naiz. Isiltasunez ezabatzen nauzue eta gogoak ematen dizuenean jo egiten nauzue. Maiz ematen dizuela esan behar da. Beste norabait begiratzen duzue so dagizuedanean eta bekokietan begiek zulotxoak egiten dizkizuetenean. Burua bueltatzen duzue zuekin zerikusirik ez bailuen. Eta hala ere garau gorritxoez asaldaturik duzue aurpegia. Krema jartzen duzue aurpegian eta madarikatu egiten duzue. Ozen eta gogorki madarikatzen duzue. Jendea pilatzen da. Desagertu egiten naiz eta zeuen artean uzten zaituztet.

        Egia da, nire bizitza irudi eta mamuz soilik dago egina. Nire barne herriak nahikoa du nire inkurtsio ugariez, gutxitan berriak, gutxitan alaiak. Barne herria bera ere nitaz kexu da. Nekaturik dago. Bidaiak errepikatzen ditut noraezean. Laxotasun berberaz etortzen eta joaten dira irudiak. Zerbaitek hondoa jo behar izan du. Nire barne herriak aire pixkat behar du. Beldur naiz ez ote den betirako itxiko, ez ote nauen bere zelaietatik kanpo utziko. Isuritako mundu doilor horretakoa izango da orduan nire bakarkako isolamendua. Hilerriko harri eta lauzekin bizitzera joango naiz. Baina oraindik ez naiz horretara heldu. Fedea dut (bai, fedea!) nire barne herriarengan. Esaten nuen bada temosoa dela nire bakardadea. Atsekabearen gustoa du eta ez du atsegin isolamendu erreza, ihes arina, nire gorputzetik zintzilikatu soken bila etengabe aritzea.

        Kafetegi bateko barne gela oso ilunean (formikazko taberna bat) jezarritako dama bati hitz egin nion. Garagardoa edaten zuen. Tapaki urdina zuen eta zangoetan barizeak. Eskuekin garagardo edontzia estutzen zuen. Begirada noraezean zebilkion errukizko hilatorrean. Mahaietatik zebilkion. Formikatik irristatzen zen. Esan egin zidan: «Zatoz nirekin edatera». Gorbata gorria nuen, oso itsusia. Bizarra moztuta nengoen eta perfumaturik. Garbi nengoen, ederra ere. Berarekin edan nuen. Mozkorturik zegoen edo ia mozkorturik. Zenbat urte izango ote zituen? Berrogei urte? berrogeita hamar urte? mila urte? Itzelezko bola astunak, tristurazko bolak zamatu egiten zizkion begiak. Eskua hartu zidan eta esan: «Urrea zara, giza urrea. Nork igorri zaitu? Jainkoak ala nire eromenak? Amorioa egingo didazu. Badakizu, badira bost urte gizonik sartu ez zaidala. Ez naiz itsusia baina inork ez dit begiratzen. Gardena naiz. Inork ez du bueltarik ematen nire atzean. Orduan, edan egiten dut. Bakarrik. Ama zaharrarekin bizi naiz. Eroturik dago. Hara, ene altxor kabyla, amorioa egingo dugu? Ez diozu ezer. Atsegina zara. Entzun (besotik oso fuerte heldu zidan) hotelera joango gara... Igandea da, euria ari du. Urrunetik zatoz? Zer zara kabyla ala arabiarra? Aingeru bat bezain atsegina zara... Irri egiten duzu... niri egiten didazu irribarre ezta? Edan ezazu nirekin. Lodi samarra naiz, baina ez itsusia. Zahar samarra naiz, baina ez gaiztoa...».

        Malko astuna nuen begiaren ertzean.

        Sexua hotz eta bizirik gabe nuen. Zigarretak eskaini nizkion damari eta desagertu egin nintzen.