Urratu zaizkit ilusioak.

        Eguna gorputzaren izerdiarekin nahastu zait eta duda egiten dut. Samina naiz.

        Zure herrira etorri naiz bihotz puntetan, nire herritik jaurtikia, pixka bat borondatez, gehien bat beharrez. Etorria naiz, etorriak gara, geure bizimodua irabazteko, geure heriotza babesteko, geure umeen etorkizuna irabazteko, etorriko zaizkigun urte jadanik nekatuen geroa, lotsarik emango ez digun etorkizuna eskuratzeko. Ez nuen zure herria ezagutzen. Irudi bat da, intzentsu ontzi bat, irudikeria nik uste, baina eguzkirik gabekoa. Nire herria ederto ezagutzen dute zure nagusiek. Landu egin dute hango lurra, hoberena, emankorrena; eta lurrak amore ematen ez zuenean ere, arbolak amore ematen ez zuenean, zauria egiten zuten, metodoz, lasaitasunez. Gure herria, memoria bezalaxe, katastrorik gabe bizi izan da. Ezkongaia eta goxoa. Eguzkiak gorputzak goldatzen zizkigun. Gure umeek lan egin behar zuten. Ez genuen ezer esaten. Ixildu egiten ginen. Ura zerien gure zainei eta odola ematen genizuen. Jauntxoen umeak eskola onetara zihoazten, eskola franko-musulmanetara... Gure herriaz desjabetuak, gorputzaz eta bizitzaz ere desjabetuak nahi gintuzten. Gerra egon zen. Egun, hitz gutxitan errez laburtu daitekeen zerbait. Gerra. Makina landuek, sofistikatuek, etxeak inbaditzen zizkiguten. Heriotza. Egunerokoa. Botaka zegoen zaldi baten gainean. Ez dakit nik bada, zein aldetan zinen, kamarada. Ez dio axolik. Hainbat galderek tatuatzen dituzte gaur gure gorputzak. Egia da, izarrak zeuden umeen bekokietan. Zerua eta lurra nahastu egin ziren. Kolera gure eskuetan. Arrabia eta eromen-hondarrak apoaren ahoan. Historia, liburuetara itzuli da berriro, eta kezka berri bati ekiten diogu. Bidaia, eta ekipaje bakarra maleta bat, hariz lotutako maleta zaharra. Hantxe sartu genituen artilezko jantzi batzu, koleraren izpiak, umeen argazkia, lapiko bat, zenbait oliba eta gure memoria bezain lodia den itxaropena, zertxobait itsu eta astuna. Mordoka heldu gara hona buruan kantu zoroa genuela, gordetako kantua eta dagoeneko herrimina eta ametsaren maskorrak. Urrunean txirularen murmurioa. Giza paisaien gainetik oihal bat zegoen, altzairuzko zerua, eta zeru horretan zulo txiki eta handiak, sakonak eta gardenak. Gogorra arrakala. Bizi, burua gorputzean murgildurik. Bizirik iraun lantegi edo obraren eta amets zatien artean, gure janaria, gure bizitokia. Gogorra bazterketa. Urria hitza. Urria luzatutako eskua.

        Odola ibaika atera da, kamarada. Baina zuk bueltatu egin duzu burua. Ez odolaren ikusteak izutzen zaituelako, egiteko bestelakorik baduzulako baizik; aintzinako miseriatik irten berria zara, errefusatu egiten duzu atzera begiratzea. Gorputz horren gainetik pasa zara. Hanka tartetik pasatu duzu. Intelektualek eskaerak sinatu zituzten. Zuk telebista ikusi duzu. Beste batzuk oihu egiten zuten «Patroi bera, burruka berbera!».

        Zuloak zeruan, hori da ironia. Baina taberna triste horietan (likitsak direla esaten dute) entzerratzen garenean edateko, ez da ahanzteko, geure buruei nolabait bizi garelako inpresioa emateko baizik. Elkarrekin topo egiten dugu berriro, nolabait urraturiko ispiluak. Horixe da tristura, kamarada. Kraskatzen diren gorputzak. Errautsez betetako gorputzak. Sakonean, guztiz sakonean, sua dago.

        Su horrek dardar egiten duenean badakigu eguna gertu dagoena. Ikusten, nahiago dugu gaua. Konpainia egiten digu eta amildegia urruntzen du gugandik. Unadura puskatzen digu eta kristal txikiez betetzen gaitu. Esango didazu (hitz egiten baldin badidazu) zorabioa erreza dela eta burruka kanpoan dela.

        Egunero pixka bat gehiago murgiltzen gara itzalpetan, sugar baten bila...