DARDO GALDUA

(eranskina)

— Joana, non arraio sartu zara?

        Esteban Elizagoienek gau osoa eman du Joanarekin telefonoz kontaktatu nahian. Zortzi e-mail ere bidali dizkio, eta ez du erantzunik jaso. Nekeak eta desesperazioak jota, maldizioa baizik ez du. Goizeko hamaikak dira eta ikerlariak etsi egin du. Hil ala bizikoa zuen filologo bordelesarekiko kontaktua baina, akabo, aukera galdua da honezkero.

        Estebanek ez ditu sobera maite internetek eskaintzen dituen ikerketarako baliabideak. Bart arratsean, ordea, Almagron burutzen ari den herri antzerkiari buruzko jardunaldietan hitzaldia eman ondotik, hotelean ordenagailu portatila hartu eta kuxkuxeatzen hasi da lagun batek noizbait aipatutako internet helbidean. Era guztietako eskuizkribu eta inprimaki zaharren salerosketan ari dira. Orri nagusiaren atal batek «azken aurkikuntzak» du izena. Klik egin du. Eta hainbat eskaintzaren artean ikusi du:

Jatorria: Bordeleko Mulet karrikako etxe zaharren eraispenetan aurkitutako bilduma.

Edukia: XVI. eta XVII. mendeetako eskuizkribuak frantsesez eta (?).

Xehetasunak: Zortzi plegu frantses zaharrean, hogei kontabilitate paper frantsesez, zenbait lan liriko lau paper higatutan eta beste hiru orri (?) egoera txarrean.

Hasierako salneurria: 4.000 ¤.

Salgaia: Sorta osoa.

Epea: Maiatzak 22, 12:00etan.

        Telefonoz deika aritu da gau osoan. Goizaldean e-mailez idatzi dio:

        «Joana!

        «Etxera eta bulegora eta mugikorrera hots egin dizut, eta ez zaitut harrapatzen. Saiatuko naiz berriro baina, joder, hau kristorena da!

        «Almagron nago eta ezinezkoa zait Bordelerat tenorez ailegatzea. Faborez, zerbait egin beharra dugu. E-enkante bat martxan da hor barrena, eta jakin behar dugu zenbatean dagoen eskaintza altuena... eta hura gainditu. Bestela ere, hor Bordelen, Mulet karrikan berriki izaniko aurkikuntza batez informatu beharra duzu.

        «Oso urduri nago, Joana. Hau Lazarragarena bezain kontu garrantzitsua izan liteke. Ez naiz ausartzen deus ere esaten, baina, ez dakit, hau zerbait potoloa da. Saiatuko naiz Jaurlaritzakoekin harremanetan jartzen, enkantea gaiztotuz gero beharko litzatekeen dirua lortzeko. Nik dagoeneko puxatzeko eskaintza bat egina dut. Otoi, Joana, erantzun iezadazu lehenbailehen.

        «Bi irudi eransten dizkizut. Beha itzazu eta dena ulertuko duzu.

«Esteban.

        Estreinako e-mezu honek ez du erantzunik izan. Ezta zortzigarrenak ere. Azken honek bi irudi artxibo eta testu artxibo bat dauzka erantsirik. Irudi higatuek ageri duten idazkera arkaikoa gaur egungo grafiara ekarrita dago:

BERIYOREN KANTUIA

Anhiz gerla eta erhio, ehonere bakia

Borrer jaunak lana abastu, ogena ez beria.

Meskabutik ezin libra, orok menosprezia

Alabana bera duzu dakidana balia

Beriyoren gatibutzan, orok behar du zerga

Jaun nobliak ta landerrak, punizione bera

(...)

Ogengabiak galdu du gaizuak eskuia

Ogenduruak galdu du undarrian buruia.

(...)

Mila eta bortzehun urte ukaiteko bi baiezi ez faltan

Jaun Latsagaren lurretan Herri orotarik justan

Ehonere ezpata ageri abilago baleztan

Hatsean bozkarioa finian dolua nitan

Balezta behar laxatu berze bidia banuien

Ehork erho eztazadan...

(...)

Johan erregea kanpoan, ni aldiz hiri barnian

Harmarik ez nizin hartu, prelatu ninzanian

Donianen ari nizin absolbazionian

Haiekila ninzan arren ez ninzan hen menian

Egin nuien zerbitzuia balinetan nik banerra

Jin ziraden menosprezio hala iraitz nola herra

Egoizten zerauzkidaten erioz eta gerra

Ene deszerbitzu oro mudaturen ederra.

(...)

Aldiz Aiziondo jaun bikario satsuia

Desira gaiztoz bethea falseriaz galduia

Etxepare igorririk gogoa konplituia

Arno eta emazteak...

(...)

Baiona hiriko juntan anhiz prelatu bertan

Statutak sinaturik Iruñerat...

Badadukagu...

(...)

Koplari ona dukezu Garaziko herrian

Skribuak nork hartuko Iruñeko hirian

Inprimazale baduzu hari galde grazia

Respostuia eman deraut, dukek pazienzia

Desperazer ninzanian hartu nau oneriztez

Jin albaizinde Iruñat berze aldiren batez

Parti giten sarri harat adiskider erranez

Jagoitikoz asti frango galdu dudan beldurrez

(...)

Hogei ta hamahirugarrenian Jaingoikua bezala

Hek ninduten akusatu eta borxaz estaka

jujek sarri hazemana alabana berant laxa

Borz urtetan gatibatu ogengabe ninzana.

Liburu bat obratzerat, harat joana nauzu

Karioki galdeginik nitaz fida...

Eztut ehonere faltarik...

Lambert jaun maisua dizi...

Donapaleuko justizia...

Hon dagizula baiezi...

...oro erraturik

...nprimaturik

Orai Lehetek diro oro, pena eztut jagotik

Erratuak ziradela ... bozturik

Duda... nafar dignea denik

Undarrean... ukhan dugu fin onik.