ARFARAH

Arfarah: Hirurogei zentimetrotik metro bat bitarteko landarea. Zurtoin zurrun eta inoizka oinarri aldean adarkatua. Hosto distiratsu, aldakor eta koskadunak. Lau petalodun loreak, hamar bat zentimetroko diametrokoak, kolore aldakorrak izaten dituzte, orokorki xuri edo lilak. Zenbaitetan orban zuri gorriak ere ageri ohi zaizkio. Txiza idorgarri eta, bere hazi freskoen tintura trinkoaz, adatseko nahiz pubiseko bizkarroiak akabatzeko ukendu bortitza lor daiteke.

—1—

Euria gogor ari zuen kalean. Gustuko nuen euria ikustea nire bulegoko epeletik, lasaitu egiten ninduen. Nire aurpegia ikusi nuen kristalean islaturik. Sekula baino zaharrago ematen nuen. Atzera aulkian eseri nintzen, sitsak jotako mahai luzearen aurrean; hantxe amildu nintzen.

        Zaila egiten zitzaidan nire barneko ezinegonari arrazoi sinesgarririk aurkitzea. Banekien jakin aspaldi goiz-zahartzen hasia nintzela; baina horrek ez ninduen inoiz biziki kezkatu. Bestalde, ohi bezala, osasuna eta lana elkarren paretik zebilzkidan: zein baino zein patalago. Agian adin kontua izango zen, besterik gabe.

        Deblauki dei batek atera ninduen nire pentsamenduetatik.

        Emakume gazte baten ahots xuxurlaria eztiki irristatzen zitzaidan belarritik barrena. Zinez eskertzekoa gertatu zitzaidan makaltze une hartan prexixo deitu izana. Irribarre lerdoa marraztuta neukan eta, istant batez, bueltatu eta nire mozolo aurpegia kristalean islaturik ikustea bururatu ere egin zitzaidan. Hitzordua Zabalburu plazako modako kafetegi batean egin genuen, bazkalostean. Aferaren zehaztasunik apenas eman zidan. Lan baterako nire laguntza behar zuela baino ez.

        Kalera irten eta ibili egin nintzen. Noraezean nenbilen, euri xehe eta temosoari nire gainera erortzen utziz. Bazkalorduan, San Francisco kaleko hanburgesategi estu bezain zikin batean sartu nintzelarik, mutu geratu nintzen era gogaikarriaz txiklea murtxikatzen zuen neska zerbitzari ttikiaren aurrean. Baso bat whisky hartuta, leihoaren ondoan eseri nintzen. Barruan trabesti batek probokagarriki kulunkatzen zuen atzealdea sorbaldatik behera alfonbra pilo bana zuten bi magrebiarren aurrean. Deitu zidan emakume misteriotsu hura hamaika itxura desberdinez irudikatzen nuen, tragoxka bakoitzeko bat kasik. Sabelean aspaldi sentitu gabeko ziztada gozoa nabaritzen nuen. Leihoaz bestaldean euria areagotu egin zen; barruan, berriz, magrebiarretako batek eskua izterretik gora irristatu zion trabestiari, ipurdiaren parera jartzeraino. Besteak txalo egiten zuen hortz lizun belztuak erakutsiz.

        Ordu laurden bat lehenago iritsi nintzen hitzordu lekura. Kafetegi dotorea zen. Exekutibo itxurako trajedun franko zeuden han eta hemen, maletina aldean zutela, irribarre xuri, xuriegia erakutsiz. Paretetan Guggenheim museoaren hainbat ikuspegi erakusten zuten argazkiak zeuden. Bigarren whiskya esku artean nuela bihotzerre zorrotza sentitu nuen. Holako kasuetarako erabiltzen nituen pilulak bilatuz poltsikoak miatu nituen alferrik; izan ere, gehiegi edaten nuen baraurik.

—2—

Neska sartu zenean ez nuen dudarik egin bera zenik. Neurriz ttikia eta lerdena, begi ernea eta irribarre zabal atsegina. Ilea atzeraka bilduta zeukan motots batean, doi bat makillatua zegoen eta soineko garestia erakusten zuen. Oro har, ondo zaindutako itxura xarmanta. Berehala ni ezagutu eta, irribarrea are gehiago luzatuz, inguratu egin zitzaidan.

        — Markos Gorriti detektibea, ezta? —eskua emateko nire keinuari bi musuz erantzun zion.

        — Julia Montilla nauzu eta zure laguntza behar dut.

        Kafe hutsa eskatu eta, tarte batez koilaratxoaz eragin eta eragin aritu ondoren, honela mintzatu zitzaidan:

        — Gure aita ikerlaria zen. Hil aurretik egundoko aurkikuntza egin zuen: medikuntza arloan ikaragarrizko garrantzia izan lezakeen formula bat. Bere kolaboratzaileen artean banatu zuen, pusketa bana emanez. Kontua zati guztiak batu eta balizko etekinak hainbana partituko direla agintzen duen kontratua sinatzea da. Operazioa gainbegiratzeagatik ondo ordainduko dizut.

        Erdi hondoraturik zetzan nire basoko izotz pusketan tinkatu nituen begiak. Hatz erakusleaz irmo kalkatu nion; zipriztin batzuk mahai gainera jausi ziren.

        — Kontratu bat sinatzea? —nik, erabat sinesgaitz.

        Neskak begi zorrotzez begiratu zidan, baita goitik behera begiratu ere. Ondoren, lasaitu nahian edo, arnasa sakon hartu eta baiezkoa egin zuen buruaz. Neska horren hazpegiei kemena eta indarra zerizkien borborka.

        — Gure aita arkeologoa zen. Asiako bazter galdu batean ari zen lanean kasualitatez formula topatu zuenean. Gero, taldeak hainbat arazo izan zituen bertako gerrillari batzuekin eta presaka alde egin behar izan zuten. Ordurako aita hila zen...

        — Itxura batera, harrigarria dirudi arkeologo batek medikuntza arloko formula kimikorik aurkitu izana, ez da hala? —altzairuzko emakume hari malko lodi bat begitik behera lerratu eta bere kikararen ertzean lehertu zen.

        Tentuz ibili beharra nuen, ez bainuen bere zaurian gehiegi sakondu nahi.

        — Horren inguruko berri zehatzik ez daukat. Antzinako eskuizkribu batzuk edo aurkitu omen zituen indusketa batzuetan; lehen ere esan dizut: kasualitate hutsa.

        Isilune motz eta trinkoa. Zerbitzariak Memphis Slim-en kanta zahar bat ipini zuen disko-jogailuan, motots tentedun eskola-neska bati keinua luzatzeaz bat. Kanpoan, egundoko haize bolada bortitzak amorruz kristala jo eta euriaz bustitzen zuen.

        — Noiz izan zenuen honen guztiaren berri? —galdetu nion trago luzea eginez.

        — Pablok deitu zidan, aurreko astean. Pablo Etxebarria aspaldiko laguna dut eta gure aitaren kolaboratzailea izan da hainbat urtetan. Bera izan zen aitaren heriotzaren berri eman zidana. Bihotzekoak jota hil zen. Aspaldidanik patal samar zebilen bihotzetik baina, egoskorra izan eta ez zion kasurik egiten. Hilzorian zegoela azken nahia adierazi omen zion Pablori: formula banatu eta hemen, Bilbon bertan, bat egitekoa, alegia.

        — Zergatik formula banatu?

        — Ez dakit ziur zein litekeen horren arrazoia, baina ez dut dudarik batere arrazoiren bat egon behar duela. Gure aita gizon praktikoa baitzen.

        Gizon zahar zarpa-zikina sartu zen kafetegian aldizkari mordo batekin. Gure ondoan jarri eta, ezpainen tenkatze behartu batez, Juliari aldizkari zopatua luzatu zion. Lurrean ur putzua osatzen zen bere azpian. Zerbitzariak, gizon sartu berriari begirik kendu gabe, beltzuria agertzen zuen; neskatila motosdunari nazka keinua marraztu zitzaion. Azkenean zigarro pare bat emanda pozik aldendu zen. Mahai gainean, blaitutako aldizkaria utzi zuen ordain gisa.

        Zutik jarri nintzen. Poltsikoa arakatu eta billete bat jaurti nuen destainaz hustutako edalontziaren ondora.

        — Hara andereño, uste dut deskuidu ederrean zaudela. Zuk notarioa behar duzu, ez detektibea; gainera dexente merkeago aterako zaizu. Nahi baduzu baten bat aholka niezazuke, musu truk gainera, badakizu, lagun modura...

        Neskak begiradaz alderik alde zulatu ninduen. Bera ere zutitu eta, parez pare ginela, ahal bezain lasaiki, berriz esertzera gonbidatu ninduen. Berehala ulertu zuen, antza, nire jarreraren esanahia.

        — Ondo da. Dakizkidan xehetasun guztiak kontatuko dizkizut, baina ez pentsa, gero, orain arte esandakoa baino askoz gehiago izango denik.

        Keinu bat botaz zigarro bat luzatu nion egoera pittin bat samurtze aldera. Atxiki luzea jo zion eta pentsakor geratu zen; bazirudien pentsamenduak ketik zintzilik zituela. Bere atzean, aldizkariak saltzen zituen lehengo arlote zaharra sesiotan hasia zen yuppie trazako gizon txilibitu batekin.

        Emakumeak berriro ere heldu zion kontakizunari.

        — Afera honen inguruko zehaztasunak kontatu behar zizkidala eta, atzo Pablo eta biok biltzekoak ginen; hala ere enkontrua ez zen burutu.

        — Zergatik ez?

        — Atzo goiz-goizetik deitu zidan; zinez asaldatua zirudien. Adierazi zidanez, azken egunotan norbait jarraika ari zitzaiola sumatu zuen. Hasieran, bere irudipenak izango zirela pentsatu zuen, baina herenegun gauean, etxera iritsi zenean, susmoak egiaztatu egin ziren: etxe guztia hankaz gora jarri omen zioten. Honenbestez eta kontua argitu arte hitzordua atzeratu egin genuen.

        — Ongi da, orain ulertzen dut neuri deitu izana...

        — Zainak ematen dit badagoela zerbait honetan guztian... ez dakit nola azaldu, zerbait zikina, kirasduna —mintzatzeko moduagatik barrena husten ari zela zirudien: nire eskua irmoki helduta zeukan eta hitzok grinatsu ebakitzen zituen.

        Metro batzuk aurrerago, gizon zarpailtsuaren eta exekutiboaren arteko zalaparta areagotu egiten zen. Zaharra, trajedun gizontxoaren gorbatari heldu, eta indar harrigarriaz astintzen ari zen. Zerbitzaria jauzi batez barraz bestaldera pasatu eta iskanbilan zeudenen aldera bizkor inguratu zen.

        — Noiz elkartuko zarete? —galde egin nion inguruko zalapartaz batere axola gabe.

        — Printzipioz etzirako jarri dugu hitzordua, mendian dudan etxean. Leku lasai eta zabala da, egokia nire ustez. Indusketako lan talde osoari telegrama bana bidali zaie, ordua eta lekua zehaztuz. Nork bere lorea eramango du.

        — Lorea?

        — Bai, zera... zorioneko formula sei loreren bat egiteaz lortzen da. Hala ere, lore bakoitzak konplexutasun handiko elaborazioa behar du eraginkorra izateko. Nolabait esatearren, formula beste sei formularen bitartez lortzen da. Bat bakarra faltako balitz ezin gauzatuko litzateke...

        Gizon txiroaren orro lazgarriek atera ninduten pentsuetatik; gizagaixoa gogotik astintzen ari ziren. Juliak erreguzko begirada bota zidan eta nik baiezkoa egin nion buruaz.

        Hurbildu nintzenean ikuskizuna garratza zen. Kamareroak irmoki heltzen zion eskaleari atzetik, yuppie maskalak eta loredun gorbata nabarmena zuen boxeolari itxurako gizakote batek, elkar hartuta, gogara jipoitzen zuten bitartean. Neska gazteak, barraren gainean igota, jo eta behingoz txikitzeko eskatzen zuen ukabila astinduz; bitsetan zegoen guztiz. Tartean sartu nintzen agurea bakean uzteko aginduz. Banekien, haatik, ez zidatela jaramonik egingo.

        Gizontxoaren ukabilkada erraz saihestu eta burukada gogor batez erantzun nion. Konorterik gabe jausi zen lurrera, sudurretatik odola borborka zeriola. Kamareroak eskalea askatu eta hau, patata zaku baten gisara, amildu zen. Ni kamareroaren eta gizontzarraren tartean nengoen, neskatila gaztea bere onetik irtenda zegoen eta barran zer ikusi hura botatzen zidan amorruz. Julia zutik zegoen, goibel eta xarmant, Jainkosa baten pare. Ukalondoaz kamareroari sabelean jo, gizon handitzarraren ukabilkadari itzuri eta erantzuteko prestatu nintzen. Hala ere, airetik etorri zen hautsontzi batek buruan kolpatu, eta istant llabur-llabur batez gerarazi egin ninduen. Nahikoa izan zen, ordea, gizontzarraren ukabilkada bete-betean irensteko. Miura bat buruaz oldartu izan balitzait bezala sentitu nintzen. Atzeraka erori nintzen. Kamareroak ostikoz jo ninduen; bigarrenean alboratzea lortu nuen. Ondoren bi irudi. Bi bristada baino ez. Lehena, Julia nigana korrika zetorrela; ondorengoa, gizakote astapotro hura, pitxer handi bat eskuan zuela. Brastakoan nire burmuinak lehertzen zirela sentitu nuen; ondoren, gorputza astun bihurtu, ikusmena lausotu eta iluntasuna nagusitu zitzaidan.

        Nire onera etorri nintzenean kalean nengoen, lurrean etzanda. Juliak zapladak jotzen zizkidan masailean eta jendea begira zegoen gure inguruan. Zutitzera egin nuen agure baldresa ikusi nuenean. Lurrean zerraldo zegoen eta odol xirripa zerion kopetatik behera. Hurreratu eta astindu batzuk eman nizkion. Berehala begiak ireki eta zigarro bat eskatu zidan, besteak busti egin zaizkidak eta!

—3—

Hurrengo goizean jaiki nintzenean lur jota nengoen. Bazirudien metroa pare bat aldiz nire gainetik pasa zela eta gihar ttikiena ere mugitzerakoan mina hartzen nuen. Pabloren helbide berria irakurri nuen. Berak etxeko miaketaren ondoren Juliari konfidentzialki emandakoa zer gerta ere. Zuhur jokatzea gustuko zuen nonbait.

        Rodriguez Arias kaleko hogeita laugarreneko atikoan zegoen Pabloren helbide berria. Sartu aurretik paper ximurtu bat poltsikotik atera eta datuak egiaztatu nituen. Euriak temoso jarraitzen zuen eta jendea azkar eta lerdoki zebilen kalean zehar aterkiaren babesean.

        Etxea zaharra zen eta lizun usaina itsatsia zegoen horma hitsetan. Goraino iritsi arte zenbait musika mota —antigoalekoak gehienak— eta eztabaida bizi pare bat entzun ahal izan nituen. Txirrinak ez zuen funtzionatzen eta hatz koskoez jo nuen atea. Norbait sentitu nuen atearen bestaldean zelatan.

        — Markos Gorriti nauk, Juliaren laguna. Hitz egin behar diagu.

        Erantzunik ez.

        — Hara Pablo, bazekiat hire etxeko miaketarena eta jarraika ibili zaizkiala. Nitaz fida haiteke.

        Atea poliki zabaldu zen. Pablo hormaren kontra zegoen, erdi ilunpetan. Begi mesfidatiak ageri zituen eta eskuan labana handia zeukan.

        — Lasai Pablo, detektibea nauk. Juliak kontratatu naik.

        Nire aurrean jarri zen, artean ere irmo heltzen zion labanatzarrari. Mesfidantzak hartuta zeukan begirada eta egin aurretik hiltzen den irribarre horietako bat erakutsi zidan. Tentsio handi baten pean zegoen guztiz.

        — Beheko tabernan itxaroidak. Beharbada trago batek on egingo zidak. Jantzi eta hamar minuturen bueltan bertan izango nauk —ia entzungaitza zen ahots meheaz mintzo zen.

        Ostatuak irlandar pub baten traza zuen. Egurra nonahi zegoen eta zahar ziruditen hainbat apaindurak kutsu atsegina ematen zioten. Alde batean eta bata bestearen atzean mahai luzeak zeuden, aurrez aurre bina eserlekurekin. Erdian pasillo luzea eta beste aldean barra. Zerbitzaria beltzarana zen eta, itxuraz bederen, egokiago zirudien pizzeria baterako.

        Luze gabe agertu zen Pablo. Sartu baino lehen atzera begiratu zuen, gero mahai guztiak arretaz behatu zituen. Barruan musuka elkar irentsi beharrean zegoen bikote bat baino ez zegoen, nitaz gain, jakina.

        Pitxer bana zerbeza eskatu eta zigarroa luzatu nion. Nekez eusten zion eskuaren dardarari.

        — Nire zeregin bakarra biharko bilera ondo irtetea duk. Juliak horretarako ordainduko zidak. Beraz loreen kontu honek bost axola niri; hala ere zenbait gauza jakin behar ditiat.

        — Agian horixe duk hoberena. Kontu honen gainean zenbat eta gutxiago jakin hobe...

        — Nortzuk bilduko gara bihar?

        — Lehendabizi Jokin... Oftalmologoa duk. Xaharraren aspaldiko lagun mina eta erabateko gizon prestua.

        — Xaharra?

        — Gure artean hala deitzen genioan Juliaren aitari. Basamortuko hilobi zahar hartan eskuizkribua topatu zuenean, berehala antzeman zioan aparteko garrantzia izan zezakeela medikuntzan. Honen karietara Jokini hots egin zioan. Honek egiaztatu egin zian formularen garrantzia.

        Oraingoan lasaiago hitz egiten zuen. Itxura batera behintzat heziera oneko gizona zirudien eta estutzen zuen izu-laborriarengatik izan ez balitz, mutil adeitsu eta atsegina zela pentsa nezakeen.

        — Ikerlari gehiago ba al zegoen?

        — Xaharra eta nitaz gain Amaia ere bazegoen. Berez ez zuan ikerlaria, ikaslea baizik. Zera... bekadun neska gaztea duk, unibertsitateak edo bidalitakoa tesia egite aldera. Egiatan neska azkarra baina idealistegia. Bai, horrexek galduko dik.

        — Zer esan nahi duk horrekin?

        — Feminista amorratua duk. Erradikalegia nire iritziz. Uste sendoak dituena, alegia; gainera muturreraino eramaten dituen horietakoa. Nire ustez gizasemeak gorrotatu egiten gaitik.

        — Beste inor?

        — Steve eta Louis, jakina. Steve tipo zaildua duk. Zakar samar baina erabat eraginkorra. Kanpamentuaren antolatzeaz arduratzen duk eskuarki. Louis bere laguntzaile eta adiskidea duk, ahul eta uzkurra. Gezurra badirudi ere, aspaldiko lagun minak dituk eta zaila egingo litzaidakek banaka irudikatzea; beti elkarrekin ibiltzen baitira. Hain desberdinak izaki harrigarria zirudik honenbesterainoko loturarik egotea bien artean. Beti eztabaidan, beti elkarrekin.

        Tabernaren barruan bero ustela egiten zuen. Sabaitik behera haizegailu handi bat astun eta nagiki biratzen zen. Beste pitxer bana eskatu eta zerbitzariak desgogara atera zizkigun; gero egunkaria hartu eta gurutzegrama egiteari ekin zion. Pablok kontakizunari berrekin behar zion une berean, arnasots nabarmena egin zuen atentzioa eman nahiz. Beroaz kexu zen eta solasa nahi zuen, aspertua zegoen nonbait.

        Ez entzunarena eginez geureari lotu gintzaizkion.

        — Presaka alde egin behar omen zenuten...

        — Aurkikuntza Afganistango eskualde gatazkatsu batean egin genian; bertan borroka latzak gertatzen dituk. Alde batetik talibanak, lurralde osoa menderatu nahian, eta bestetik tadjikak, mendietako borrokari menderaezinak. Tadjikek, nola edo hala, formularen berri izan zitean; diru iturria zitzaielakoan edo eraso egin zigutean. Doi-doi hanka egin geniean... Xaharrari esker.

        — Xaharra ez al zen lehenago hil bihotzekoak jota?

        Pablok burua makurtu eta urduritasunez eskuetako hatzak bihurritu zituen. Gero, damuz hezeturiko begiak emeki jaso zituen. Une hartan oroitzapenaren orratzek garuna ziztatu eta bisaia desitxuratu zioten.

        — Xaharra gu salbatzeagatik hil zen!

        Zain gelditu nintzaion. Pablok zurrutada luzea jo zion zerbezari, mihiaz ezpainak milikatu, eztarria doi bat garbitu eta solasari berrekin zion.

        — Egoera arrunt larria zuan. Tadjikek eraso zigutean eta gure irtenbide bakarra kanpamentuaren atzean lerratzen ziren muinoak zituan. Hala ere, haiek lurraldea ongi ezagutzen zutela eta, bagenekien luze gabe harrapatuko gintuztela. Bi jeepetan banatu gintuan arrapataka; Stevek presaka oinarrizko hornidurak hartu eta abiatzeko prestatu gintuan. Lehenengo ibilgailuan Steve, Louis eta Amaia sartu zituan; abiatu eta berehala desagertu zituan mendixketan barna. Orduan Jokinek eta biok Xaharrari hots egin genioan alde egiteko; hala ere, Xaharraren arrastorik ez zegoan inon.

        Une hartan tabernako atea zabaldu eta tipo luzexka bat sartu zen. Urrats motelez hurreratu zen barraraino eta brandya eskatu zuen. Zerbitzariak hitz-aspertu bat egin zion etorri berriari eta berriro ere beroa aipatu zuen. Gizon segail hark, ordea, entzungor egin eta gure aldera jiratu zen. Gizon dotorea ematen zuen; markako nikia eta arraia markatuegia zuten galtzak jantzita zeuzkan. Zigarroa piztu eta ke-ahokada botatzeaz bat begia kixkurtu eta arretaz begiratu zigun.

        Pablo berriz ere urduritzen hasi zen. Hankak ikaran zituen eta lotsagabeki guri begira zegoen morroi flakoxkarengan atentzio jar nezan keinu egin zidan buruaz. Eskua bere eskuaren gainean paratu nuen lasaitze aldera eta jarraitzeko eskatu nion. Pablok, mesfidati, ameto egin eta isilune labur baten ondoren, ahalegin nabarmena eginez, berriz lotu zitzaion kontakizunari.

        — Hilobi zaharrean aurkitu genian. Bazter batean eserita zegoan, eskuizkribu zaharren tartean. Erriflea zeukaan belaunen gainean, hamar milimetroko Winchester 308a, neuri zuzendurik. Gurekin etortzeko erregutu, arren eskatu eta agindu egin nioan; ondo alferrik ordea. Jainkoek emandako eginbehar sakratua zuela esan eta bere formula atala, bere lorea, luzatu zidaan Juliari eman niezaion.

        — Bakarrik utzi al zenuten?

        Pablori gainezka egiten zion urduritasunari barruko zama astuna ere erantsi zitzaion. Burua bi eskuez heldu eta bortizki astindu zuen, oroitzapenak uxatu nahian bezala. Lur jota zirudien.

        — Ez zidaan beste aukerarik utzi. Bere onetik erabat irtena zegoan; bere hazpegiak... bere hazpegiak ez zituan pertsona zentzudun batenak!

        — Gure Xaharra erotu zela esan nahi al duk?

        — Berak bizia salbatu ziguan. Agian egoeraren larriak aldi bateko eromena eragingo zioan; hala ere, dagoen tokian dagoela, gure esker ona baizik ezin zioagu erakutsi.

        Barrako tipo etorri berriak azken begirada bota zuen. Ondoren, urrats geldoz, kalerantz irten zen.

        — Eta ondoren zer gertatu zen?

        — Handik laster leku hura infernu bilakatu zuan. Doi-doi denbora izan nian jeepera iritsi eta alde egiteko, Jokin nire zain zegoan. Xaharrak tadjikei aurre egin ziean. Oihu eta irain latzak botatzen zizkian: Jainkoak aukeratutakoa zela, sinesgabeak akabatzeko goi-mandatua zuela eta horrelakoak. Lehen muinoak iraganda jeepa gelditu eta prismatikoez atzera begiratu nian. Han zegoan agurea, lurrean zerraldo. Kabroi haiek txiki-txiki egin zitean!

        — Zergatik ez hion Juliari egia esan?

        — Ez nian adorerik izan. Nik Julia asko... estimatzen diat eta bazekiat egundoko mina hartuko zuela. Nire ustez gauza mingarri hauek ez dituk telefonoz esatekoak. Aukera dudanean egia kontatuko zioat.

—4—

Momentuz nahikoa informazio banuela eta, tabernatik atera ginen. Kalean tanta potolo batzuk bota zituen sargoria pittin bat arinduz.

        Eskerrak emanez eskua luzatu nionean, gure aurretik mantso-mantso igarotzen ari zen automobil bati erreparatu nion. BMW luzexka zen, urdin metalizatua. Kristal berezia zuen, zeinaren isla berdexkaz eragozten baitzuen barrukoei ongi antzematen. Begira-begira geratu nintzen. Bat-batean, tabernara sartutako tipo hura bertan ikustea iruditu zitzaidan; bere aurpegiaren profil hezurtsua nabarmenegia zen oharkabe pasatzeko.

        Ezin zen denborarik galdu. Lehendabizi jendearen tartetik Pablo bilatu nuen. Atarian sartzekotan zegoen besotik heldu nionean. Ez nion azalpenik eman, baina bera agudo asko jabetu zen egoeraren larriaz. Bere bisaje desitxuratuak halaxe erakusten baitzuen. Lasterkari eman genion, kotxea zegoen lekutik bestaldera hain justu ere. Kotxekoak, ordea, berehala ohartu ziren gure jokaeraz eta, maniobra zalapartatsua eginez, bira egin eta gure atzetik abiatu ziren habaila handiz.

        Kale estu batetik sartu eta hiribide zabal batera irten ginen. Lasaitasuna nagusi zen. Hiri-autobusa geratuta zegoen gure aurrean; txoferra kirol kazeta irakurtzen ari zen ogitarteko bati ekiten zion bitartean. Ozta-ozta izan genuen arnasa hartzeko astirik. Aurreko kale-buru batetik, sekulako abiadan, BMWa ostera ere azaldu baitzen. Frenoek irrintzi ozena egin eta bortizki jiratzerakoan, tarte batez, lerratu egin zen kotxea.

        Guk, berriz ere, korrikari eman genion kotxea atzetik jarraika genuela. Geratutako autobusetik metro gutxitara beste kale bat zegoen eta bertatik sartu ginen itsumustuka. Automobila zakarki biratu zen atzealdeaz autobusaren faro eta kolpe-leungailua joz. Kale hark kotxea zihoan kontrako norabidea zuen. Atzera begiratu eta ikusi nuen automobil malapartatua aurretik zetozkion ibilgailuak nola edo hala saihestuz, bozina eta irainen artean. Txapako zartakoak ere entzun ziren. Kalea bukaeran adarkatu egiten zen. Eskuinetara beste kale zabal bat zegoen lehena bezain luzea; ezkerretan, berriz, kale-zuloa ikus zitekeen. Obretan ari ziren bertan. Kale-zuloko sarreran hesi metaliko batzuk zeuden pasabidea galaraziz, metro doi batera zanga luze bat. Pablori keinu egin eta bertatik sartu ginen. Berehala konturatu ginen hartutako etxartea kale-itsua zela, horma sendo batek alderik alde ixten baitzuen. Zementuzko sagu-tranpa batean harrapaturik geunden!

        Aurki entzun genuen kotxearen balazta hotsa. Sarrerako hesietako bat jo eta pareta baten kontra bota zuen. Pablo eta biok zabor-ontzi handi batzuen atzean babestu ginen; hamaika kirats nardagarri gure sudur-eztarritan erantsita geratzen zitzaizkigun. Pistola atera nuen galtzarbetik eta tiro egiteko posturan jarri nintzen. Pablo lurrean zetzan, kuzkur-kuzkur eginda, burua bi besoekin bildurik; dardara nabarmenak egiten zituen. BMWko morroiak oinez inguratzen ari ziren kale-zuloan barna. Lau ziren. Paretaren kontra lerratzen ziren tentu handiz, pistola bana eskuan zutelarik. Denetan aurrena lehengo tipo mehea zihoan. Artean bere poker irribarre lerdoa muturrean marrazturik. Aurrera egin ahala besteen traza begiztatu ahal izan nuen. Bazegoen tipo potoloa, trajez jantzitakoa, patilla luze eta zabalak zituena. Atzeko biak beste aldeko paretara igaro ziren jauzi batez. Bata gizon ttikia zen, kirol arropa zabala janzten zuena; zapata beltz dizdizari batzuek berregarri hausten zuten konjuntoa. Azken erasotzaileak musu-zapia estutzen zuen masailaren kontra eta herrenka inguratzen zen. Ez zegoen zalantzarik kotxearekin hartutako zanpatekoen parterik txarrena jaso zuela.

        Trantze larri hartan aukera ttikiena ere ez genuela argi eta garbi zegoen. Banekien lehen pausoa ematea garrantzizkoa izan zitekeena eta, ez bat eta ez bi, jo eta pistolaren kargadore osoa hustu nien. Morroi argala eta txandalez jantzitako ttikia lurrera bota ziren; besteak hormaren kontra geratu ziren. Zalantzarik gabe ez zuten halako erantzunik espero. Behingoagatik, izua eta urduritasuna sumatzen zitzaien beren jokabidean. Jendea hasi zen leihoetara ateratzen. Lehendabizi emakume lodi bat irten zen; zigarroa zeukan ezpain ertzean erorita eta enplastu antzeko zerbait buruaren gainean. Jarraian kristalezko irudi uzkurrak agertu ziren kiriketan. Ikuskizunarekin gozatzen ari ziren nonbait. Bitartean, lau tipoak posizioa hartzen ari ziren eta erantzuna berehalakoa izango zen. Kotxean zartakoa hartu zuena hormaren irtenune baten arrimuan gelditu zen; tabernako meharra bertatik bertara zuen atari zahar batean sartu zen; gizon eskasak farola baten atzean hartu zuen babeslekua; potolo patilladuna, azkenik, lau gurpilak kendu eta beste hainbat adreilu piloren gainean kili-kolo zegoen kotxe baten alboan babestu zen. Beste kargadore bat atera nuen patrikatik eta zain geratu nintzen. Pablok kikilduta segitzen zuen, negarrez oraingoan. Luze gabe tiro zaparrada hasi zen. Atzeko horma zula-zula eginda gelditu zen, kristal puska batzuk gure gainera erori eta pare bat balak zakar-ontzia alderik alde zeharkatu zuten gugandik zentimetro gutxitara paseaz. Orduan burutazio bat izan nuen, baina horretarako nahi eta nahi ez amuari kosk egin behar zioten. Poltsikotik petaka atera eta whiskya isuri nuen zakar-ontziaren barrura. Azken tantak, ordea, neronek behar eta hartu egin nituen; ezpainak bustitzeko lain besterik ez bazen. Bigarren erasoaldia aurki jo zuten, lehena bezain bortitza. Deblauki min sarkorra sentitu nuen izterrean: kolpatu egin ninduten. Odola borborka hasi zitzaidan. Muki-zapia irmoki estutu nuen zauriaren kontra odol jarioari eutsi nahian. Itxaron behar nuen. Agian bizpahiru minutuko kontua zitekeen. Hala ere, hirugarren oldarraldiari ere aurre egin behar izan genion nola edo hala. Gero bai. Erantzun ezaz fidaturik, lehengo zuhurtzia baztertu eta beren ezkutalekuetatik ateratzen hasi ziren, tentuz eta poliki.

        Pablori prest egoteko ohartarazi nion. Berak ez zuen ondo ulertzen zer egin nahi nuen baina baiezkoa egin zidan buruaz. Lurrean eseri nintzen eta, bizkarra zabor-ontzian bermaturik, zilarrezko zippoa atera nuen patrikatik. Piztu eta une labur batez su-lamari begira geratu nintzaion. Aurki atera nintzen oroitzapenen eremutik; ez zen hura malenkoniarako garaia.

        Lepotik gora bota nuen metxeroa atzeraka. Bertako whiskya sutu eta di-da batean egundoko ke-mataza mardula altxatu zen zabor-ontzitik gora. Pablori keinu egin eta bion artean bultzatu genuen plastikozko sutzarra pistolarien aurka. Zabor-ontzia, gurpil txikien bidez lerratuz, kale-zuloaren erdi-erdian trabeska trabatu zen. Gure jukutriak nahastu egin zituen, antza. Oihu latz batzuk entzun ziren, tiro-hotsak ere bai tarteka. Ondoren isiltasuna.

        Argi urdin iheskor batek ke lodia nekez zehartu zuen. Gu kuzkurturik geunden kale bazter batean, muki-zapia musuan ezarririk. Pablok sarri askotan eztul egiten zuen; eztul ttikia, urduria.

        Argi urdinak ugaldu egin ziren. Pablo eta biok zutik jarri eta mantso-mantso etxarteko irteerarantz abiatu ginen. Ni mainguka nenbilen, atzetik odol arrastoa uzten nuela. Poliziak bertan zeuden, zoko-miran, nahasi antzean. Erasotzaileen aztarnarik ez zen inon ageri. Autobuseko txoferra polizia-burua zitekeenarekin sutsu eta espantuka ari zen hizketan. Gure presentziaz erreparatu bezain fite poliziaren arma guztiak guregana zuzendu eta lurrera etzateko agindu ziguten. Nik detektibe kredentzialak erakutsi nizkion txakurren arduraduna zirudien hari. Hark mesfidati begiratu zidan. Automatikoa kendu eta lurrean eserarazi ninduen anbulantzia etorri arte. Petaka atera eta mingainaren gainean astindu nuen bortizki. Pare bat tanta baino ez ziren jausi. Pablok «Izugarria izan da! Izugarria izan da!» esaten zuen behin eta berriz. Nik neure artean baietz, izugarria; Whyte & Mackay botila erdia alferrik galtzea ere!

—5—

Arratsalde astuna izan zen, gogaikarria. Lehendabizi zauriaren sendaketa; itxura batera ezer seriorik ez. Balak garbiki zeharkatu omen zuen izterra, bidean txikizio handirik egin gabe, alegia. Bolada batean herrenka eta maldizioka ibiliko nintzen makuluen laguntzarekin. Mantxola komisarioarekin izan galdeketa ez zitzaidan askoz ere xamurragoa gertatu. Erasotzaileek hanka egitea lortu zutenez arrastoen beharrean zegoen eta, jakina, Pablo eta biok ginen argitasunik eman geniezaiokeen bakarrak. Lazki jaurtitzen zituen galderak, txistukatuz bezala. Berrogeita hamartsu urte zituen eta azal zailduaren azpitik mami zakarragoa erakutsi nahi zuen. Ongi identifikatzen lortu ez nuen objektua mastekatzen zuen etengabe, hitzak ere halatsu. Lodikotea zen eta zenbaitetan, nire isilunetan batez ere, muturra gorritu eta lepoko zaina handitu egiten zitzaion. Azalpenak eman nizkion eta ez zen konforme gelditu. Aske utzi baino lehen, oso gertutik jarraituko zidala esan zuen. Oraingo honetan aurpegian sentitu nuen txistukada egiazkoa izan zen. Ez nuen dudarik mehatxua izan zela oharpena baino gehiago. Atearen alartzea zeharkatzeaz bat «aurki elkar ikusiko diagu» bota zuen handikiro, ilaje xuri urria atzeraka laztantzen zuen bitartean, profeta batek saihestezinezko halabeharra aldarrikatzen duen etsipenaz.

        Pablo kanpoan zegoen, nire zain. Ez zuen adorerik komisaldegitik bakarrik aldentzeko, antza. Mantxolaren galdeketa gozoari aurre egin izanak erabat hondatu zuen eta ez zekien norengan ezarri konfiantza. Pepelerdo demonio baten traza hartu nion; burua sorbaldetan sarturik eta begirada lurrean eroria. Taxi bat deitu eta Pablori bertara sartzeko keinua egin ondoren, ostatu ezagun baten helbidea eman nion gidariari. Urruntzen ari zelarik, erregu begitarte xelebrea islatu zuen kristalaren beste aldetik baina, zorigaitzez, hasi berria zen zaparradak pittin bat lausotu egin zuen, harekiko lastima sentitzea, neurri batean bederen, eragotziz. Makuluak harturik, estropezuka eta minez mekaguenka, astiro alde egin nuen.

—6—

Ordu laurden inguru berandutu zen Julia telefonoz jarritako hitzorduan. Irekidura ondrosoa zuen gona estua zeraman jantzita, panti beltzak zerrenda loredun bana zutenak, brusa horizta fina eta gabardina zabarra gainean. Euria parra-parra botatzen ari zuen tabernan sartu zenean.

        Bilera dontsuaren bezpera zen eta nik zenbait puntu argitu nahi nuen nire ordaintzailearekin.

        Hizketan hasi aurretik unetxo bat hartu nuen. Arnasa sakon hartu, zintzurra doi bat whiskyaz erre eta begira geratu nintzaion, sabelpean ziztada txorrotxa sentitu eta hutsunea etetea erabaki nuen arte.

        — Gaur goizean Pablok eta biok alimaleko besta jo dugu elkarrekin; mariachi eta guzti.

        — Ezer interesgarririk galdu al dut akaso? —erantzun zuen maleziatsu.

        — Ezusteko festa batean izar suertatu gara antza. Tamalez behar baino lehenago bukatu da; urdina nagusitu orduko hain justu ere. Izan ere, batzuek serio demonio hartzen dute Mari Errauskine ipuina eta gehien dibertitzen ari ginenean, aire! Azken finean sentimental hutsak ditun! Neuk gutxienez oroigarri polita atera dut bertatik, ez nago kexatzeko posturan, ez horratio! Izterreko farfaila zeuri erakusteko amorratzen nagoela sinetsi behar didazu; hala ere okasio egokiago baten zain egon behar dugu, badakizu, duintasun profesionala. Bizilagunari bai, hari erakutsi diot etxera iritsi bezain laster. Laurogeita hamar urteko andre xahar xarmangarria da. Ba al dakizu zer esan duen izterreko zuloa ikusi duenean? Tokioko egunsentia bezalakoxea zela. Tokioko egunsentia! Gajoa! Bere bizitza guztian ia behin ere Santutxutik atera gabe eta orain hasi da munduaren berri izaten. Nola eta nire izterraren bitartez gainera!

        — Geografiaz mintzatzeko deitu al nauzu?

        — Badirudi afera hau etengabe korapilatzen ari dela. Bizimodu lasaiegia ez dut atsegin eta noizean behin parranda egin behar baldin bada, aurrera. Baina zertan ari naizen eta noren lurraldean mugitzen ari naizen jakin behar izaten dut; hori baino ez dut eskatzen. Sari polita egokitu zaio gure lagunari, baina zergatik Pablori eta ez besteei? Agian besteei ere bai? Formularen atzetik al doaz ala beste deus gehiago ba al dugu? Galdera mordo bat badut kolkoan, gehitxo akaso. Eta zure aurrean egoten naizenetan zerbait ezkutatzen didazunaren sentipen temosoa iltzatzen zait zilborrean eta ezin uxaturik ibiltzen naiz.

        — Gainontzekoei biharko hitzorduaren berri eman zitzaien, beste deus ere ez dakit. Pablok deitu ninduen eta miaketaren kontua jakinarazi zidan. Neuk zuri kontatu nizun, kitto! Non arraio dago tranpa?

        Irmo eta seguru hitz egin zuen. Begirik kliskatu ere egin gabe jaurtitzen zituen hitzak, parrastadan kasik. Berari entzun ondoren, edozein epaimahaik errugabetasuna aldarrikatuko zion zalantza izpirik gabe. Bere rolean ezin egokiago sarturik zegoen, egokiegi akaso. Bazuen zerbait bihotzik gogorrena urtzeko modukoa eta bazekien jakin horretaz baliatzen.

        — Ez duzu pentsatu poliziari honen guztiaren berri ematerik? Zure kabuz jokatzen segituz gero arriskutsuegi gerta liteke...

        — Gure aitaren nahia izan omen zen denok elkarrekin bildu eta zorioneko formula osatzekoa. Gainera nire esku utzi zuen kontuaren ardura. Bere azken desira albait ongien betetzen ahaleginduko naiz eta berak esan bezala egingo da... Nire omenalditxoa izango da; horrenbeste ere zor diot.

        — Eta bihar agertuko ez banintz? —xuxurlatu nuen whiskyaren azken tragoaren ondorioak uste baino latzago urdailean sentituz.

        Julia eserlekutik altxa eta musu eman zidan masailean. Aspaldi ez nintzen hain ahulik sentitzen.

        — Bihar han egongo zara. Horixe da une honetan seguru dakidan gauza bakarra.