Soufflea

 

 

Txirrinak jo eta atea ireki dudanean, ez nuen Amaia espero, baina han zegoen, baratxuri eta alkohol usaina zeriola, kirol poltsa bat eskuetan. Orain lo dago, zurrungaka, eta dena baino laburragoa ematen du mantapean.

      Amaia pintxopotera atera zen azken ostegunean —zazpi bat hilabete izango dira—, ospitalean zabaldutako zurrumurruaren berri eman nion bakarrik egoteko izan genuen aukera batean. “Hori ezinezkoa da”, erantzun zidan. Harrezkero ez da azaldu eta, kalean topo egin dugunean, itzuri egin dit zernahi aitzakia jarrita. Apenas dudan bere berririk izan gaur etxeko atea ireki eta atartean ikusi dudan arte. Harilkatu gabeko mataza baten itxura hartu diot, aztoratzen ez zaion inuit-gizonaren orrazkera deseginda agertu delako: kaskoaren kopeta-ilea nahasita eta puntak kanpora etorrita. Aterpe ematea eskertu dit egongelako besaulkian hondoratu aurretik; poltsatik Ron de Caldas botila bat atera du —erdiraino betea— eta kanuto bat biltzeko eskatu. Gero, alboko besaulkian esertzeko keinua egin dit eta agindua bete dut. Kanutoa piztu eta hitz egiten hasi da.

 

 

Gaur goizean, museoko atarian, Bernardo agurtu dut eta, bat-batean, rottweiler zahar bat iruditu zait. Atzo tipo ausarta, are basa zela esango nizukeen, baina gaur ez. Uniformea puztu zaio sabelaldean eta begiak zahartu; oldartu baino gehiago laztan baten truke buztana mugituko lukeen zakurra bihurtu da eta konturatu gabe nengoen.

      — Egun on —esan dit—. Margolana iritsi da.

 

 

Nabaria da Amaiak ez duela erretzen, lehenengo kea ahoratu eta eztulka hasi da. Edanda dago eta bizpahiru zupada emanda zurbilduko da. Aurpegi biribila du, azala zuri-zuria, pekaz josia, eta sudurra, botoi bat. Eroritako betazalek begi txikiak ezkutatzen dituzte. Flakatu egin da, eta gehiago gamelutu. Hitz egiterakoan, eskuak gora, behera, ezker eta eskuin mugitu ditu eta iruditu zait ez zihoazela besoekin batera, txotxongilo akastun bat. Behin baino gehiagotan saiatu da ilea atontzen, baina gehiago nahasi du, eta, nigana hurbildu nahian, bere lepo xxla luzatu du behin eta berriro.

 

 

Bernardok margolana iritsi dela esan didanean zerbaitekin ohartarazi nahi zidala uste dut orain. Aldagelan jantzi eta margolana ikustera joan naiz. “Napolitik dator, Capodimonte museotik”, ozen-ozen ari zen beti dena dakien lankidea 9. aretoan sartu naizenean, “Judith eta Holofernes izeneko margolana da, Artemisia Gentileschirena. Nik, zalantzarik gabe, nahiago dut Caravaggiorena, hobea da; nik uste zuzendariak Caravaggioa nahi zuela eta ezin izan duela lortu, horregatik iritsi da Artemisiarena”. Audifono bedeinkatuak, pentsatu dut, bisitariek ez dute lankidea jasan behar, eta margolanaren aurrean jarri naiz.

      Judith, alargun judu hura, Holofernes konkistatzaile asiriarra ezpataz hiltzen ari da, zerbitzaria lagun duela. Izan zitekeen Klimten bertsio urreztatua —erailketa ezkutatzen duena— edo Caravaggiorena, non Judithek ohiko printzesa ilehori bat ematen duen eta zerbitzariak, sorgin gaizto bat. Baina ez, Gentileschirena da eta, hari begira nengoela, atzera egin behar izan dut, haize ufada batek bularrean jota bezala. Judithek iletik heltzen dio Holofernesi, eta atzeraka egiten du aldi berean haren odolarekin ez zikintzeko. Zerbitzariak, bitartean, gizonaren bularra zanpatzen du eta asiriarra, galdu duela jakinda ere, bere burua askatzen saiatzen da, odola izaran isurtzen zaion bitartean. Une batetik bestera hirurak margolanetik aterako zirela iruditu zait, eta eskuak lepora joan zaizkit gorputzak, bere kabuz, nik ulertu ez dudan zerbait ulertu balu bezala.

 

 

Komunera joateko beharra zuela esan didanean altxatzeko saiakera egin du, baina ipurdia besaulkira erori zaio eta lagundu egin behar izan diot. Hezurretan dago, bere eskeletoa garbi-garbi suma dezaket azalaren azpian. “Bakarrik ahal dut”, esan dit zakar. Komunetik itzuli denean besaulkian hondoratu da. Kanutoa hautsontzian itzali zaio, hartu du baina ez du piztu. Aurpegia garbitu duela antzeman diot lokietatik behera ur tanta pare bat zetozkiolako.

 

 

Ez nago seguru museotik irten naizenean lo edo esna nengoen. Badakit kanpora bidean El Grecoren Deikundea dagoen 8. aretotik pasatu naizela, margolaneko aingeruei begiratu diedalako, baina ezin dut supermerkaturaino egin dudan bidea gogoratu. Han, halere, erosketak egiteko adina suspertu naiz: almejak, baratxuriak, perrexila, erreboilo bat, Tuterako kukuluak, arrautzak, antxoak oliba oliotan, Martin Codax, Veuve Clicquot eta be-ne-ta-ko soufflea egiteko irin eta azukre zuria erosi ditut; bere amak egiten duenaren ahalik eta antzekoena izan behar zuen, be-ne-ta-ko-a, ez nire surimi integrala. Iluntzean, sarrerako atea gurutzatu bezain azkar, soufflearen usaina adi zezala nahi nuen. Aspaldi da ospitaletik gero eta beranduago iristen dela. Erreboiloari burua kenduko zion galdetu dit arrain saltzaileak. Baietz, erauzteko. Ea burua eramateko jarriko zidan. Ezetz. Oholaren gainean jarri dut bururik gabeko erreboiloaren zerraldoa, puntuan eginda gustatzen zitzaion. Sukaldean ibili naiz arratsalde osoan eta iraganean hitz egiten hasi naiz hari buruz nire baitarako. Afalorduan, egunean egindako ebakuntzak kontatzen zizkidan. Orain ez zait kasualitatea iruditzen bere ofizioa eztarriak irekitzea izatea. Haren armiarma eskuak alde batera eta bestera mugitzen ziren ebakuntzei buruzko azalpenak eman bitartean. Detaile guztiak kontatzen zizkidan. Nik, eskuei begira, urrunetik entzuten nituen geruzen, giharren eta kirurgia mugimenduen izenak. Ahur haiek bertan lo geratzeko modukoak ziren. Hezurtsuak, finak, ahaldunak, ballet dantzariaren behatz puntak bezain dotoreak. Garai haietan, ezustean nire ezpain meheen ertzean maionesa zipriztin bat geratzen bazen, hatza luzatu eta ukitu egiten ninduen, eta deskarga elektriko batek tente jartzen zidan larru osoa. Inoiz zoriontsua izan banaiz, esku haiekin maiteminduta egon nintzen bitartean izan da.

 

 

Tirita bat dauka eskuineko hatz erakuslean eta tarteka ukitzen du. Umetako Amaia etorri zait gogora. Altuegia zen ordurako eta marrazki ulertezinak egiten zituen klarionekin patioko zoruan. Belauna sakatu diot dardarizo frenetikoa geldi zedin, eta geratu du une batez, berriro mugitzen hasteko. Kanutoa piztu, astindu, eta errautsak alfonbrara erori dira. Zulorik egin ez dezaten bildu ditudan arren, Amaiak hitz egiten jarraitu du oharkabean.

 

 

Aspaldi nekien. Ez dakit zenbat oihu eta esangabeko atera daitezkeen bisturi batek zabaldutako eztarri batetik. Zuk zer esango zenuke? Mila bat? Zenbat hitz gorde ditzake pertsona bakar batek? Holofernesen eztarritik hitzen bat aterako zen? Sukaldeko ohola nire ebakuntza mahaia izan da. Erreboiloari begiratu diot, guraizeak hartu eta hegalak moztu dizkiot, alboetako erradioak ere bai. Ospitaleko guardiak ugaltzen hasi zirenetik, hezurren bat nire eztarrian trabatuta geratzearen beldur izan naiz. Gertatuz gero, hark tiraderatik ongi zorroztutako aizto bat atera, nire lepoa ebaki eta, brast, uholdean aterako ziren esan gabeko hitz guztiak. Erreboiloa oliotan bustitzeko baratxuria zuritu eta gogor zanpatu dut almaizean, gozatu dut. Baratxuri usaina geratu zait eskuetan, begira, usaindu. Aitak esaten zidanaren kontra, usaina kentzeko ez ditut atzamarrak kanilako ur hotzetan sartu. Irratian, Drexlerrek “la fidelidad, brumosa palabra” zioen, eta gaizki begiratu diet irratiari eta Drexlerri. Orduan, Martin Codax botilari kortxoa atera, baso erdi bat bete —koparik ez—, eta almejei begiratu diet. Arcachonera ostrak jan nahi zituelako joan ginen, mozkortu egin zen eta niri nazka handia eman zidan ostra bakoitza zurrupatzean atera zuen zaratak. Codax pixka bat jarri dut zartaginean eta almejak bota ditut ireki eta harea atera zezaten. Bizpahiru itxita geratu dira. Aiztoaren puntarekin zabaldu ditudanean egin dut ebaki hau. Usain txarra zuten baina besteen ondoan utzi ditut. Saltsari gehitu diot askatu duten harea eta, perrexila batzera nindoanean, odol tanta zenbaitekin zihoala konturatu naiz.

 

 

Zurrumurrua hain zabalduta zegoen ospitalean, Amaiari esatea erabaki nuela. Tipoa bera baino zati bat baxuagoa da eta dagoeneko ez du ilerik buruan. Bikote bitxia osatzen dute. Amaiari ez diot beste bikotekiderik ezagutu. Trantzean balego bezala hitz egin du, gorputza aurreratuta eta belaunburuak eta hatz potoloak itsatsita, oinak barrurantz.

 

 

Ezagutu nuenean, nigan baino gehiago nire gorputzean sortu zuen erreakzioa. Bere eskuek nire gorputza harrapatu zuten. Egun hartan, burua alboratu eta mototsa besagain batetik bestera aldatzeko keinua egin nuen. Hori da inoiz egin dudan sedukzio ariketa bakarra. Begiratu egin zidan. Betazalak lotsati kliskatu, kokotsa jaitsi eta begirada apartatu nuen, basoan galdutako neskatila banintz bezala. Beste norbaiten oroitzapena dela iruditzen zait orain. Aiztoarekin egin dudan ebakiaren odoljarioa geratzeko txorrota ireki dudanean, herdoiltzen ikusi ditut sukaldeko altzairuzko harraskaren ertzak, baina altzairua ezin da herdoildu, ezta? Tirita jarri behar izan dut.

      Veuve alarguna da frantsesez. Hortzak erabili behar izan ditut kortxoa ateratzeko. Ni ez naiz alargundu baina alargundu banintz bezala sentitzen naiz. Ezkondu ginenean, amabitxiak kopa sorta bat oparitu zidan. Kaliza formako kopak dira, ospakizun berezietarako gordetzeagatik gutxitan erabili ditudanak. Han zeudela akordatu naizenean, kopa bat atera eta xanpainarekin bete dut, hustu ahala bete. Esnea kanelarekin egosten jarri dut, soufflerako, eta bere amak eskuz idatzi zidan errezeta atera. Arasan, sukaldaritza liburu erabilienaren barruan topatu dut. Egin nion azken opariaren erosketa txartela agertu da han, 249,99 euro. Eskandalagarria iruditu zait museoko areto zaintzaile baten poltsikorako. Nik ilustratzailea izan nahi nuen. Esneari laranja azala eta azukrea gehitzea ahaztu zaidala jabetu naiz. Batetik seira, koilarakadak zenbatu ditut bere amaren errezetan jaso bezala. Gorringoak, irina eta azukrea —biak zuriak— beste ontzi batean ipini ditut. Gorringoak askatzerakoan oskol zati bat erori da. Ez zen txikia. Han utzi dut. Trago bat eman diot xanpainari. Azukretik eta laranjatik edaten utzi diot esneari eta dena nahasi dut hurrena. Krema egurrezko koilararen erritmora loditzen joan da. Adi begiratu diot, hipnotizatuta, besterik ez balego bezala. Ez dut uste museotik atera naizenetik erabat esnatu naizenik. Azukre zuria eta zuringoak elur punturaino irabiatu ditut eta espatula batekin nahasi dut dena, baina irabiatu gabe oraingoan, askotan errepikatu zidan hori bere amak, eta hala dago jasota errezetan ere: amaieran ez da nahasketa irabiatu behar. Erreboiloa labean sartu dut eta logelara joan naiz xanpainaz betetako kalizarekin. Ohe azpiko tiraderatik kirol poltsa bat atera eta, betetzen hasi aurretik, komunera joan naiz ezustean sabelaren ahoan dena nahasi zaidalako. Oka egin ostean esnatuago sentitu naiz. Komuneko apaletan bere kolonia ikusi dut. Solo. Zalea zen. Potoa hartu eta konketaren kontra hautsi dut. Ez dut amorruz egin, ez pentsa. Hartu eta puskatu. Besterik gabe. Ez ditut zatiak jaso. Komuna lurrinean blaitu da. Egur ukitu freskoa duen lurrin horren artetik atxiki nion nirea ez zen izerdi baten usaina, berea ere ez zena. Orduan jakin nuen, eta harrezkero arrainik eta olibarik jan gabe nago, hezur bat ere eztarrian trabatuta gera ez zekidan. Armairutik pijama eta museoko uniformea baino ez ditut atera, ez zait han zegoen ezer nirea zenik iruditu. Erreboiloa erretzen ari zelako usaina etorri zaidalako itzuli naiz sukaldera eta etxeko ate guztiak zabalik utzi ditut arrain usaina barreia zedin. Labea zabaldu eta ke laino bat irten da. Erretilua ateratzerakoan labea ukitu dut eskuin eskuko azalarekin, eskerrik asko erredura sendatzeagatik. Ekarri kanuto hori. Gero soufflea labean sartu eta logelara itzuli naiz prestaketak amaitzeko. Kirol poltsari erreparatu diodanean, hura bezain arina sentitu naiz. Sukaldean, Bidasoa zeramikako plateraren sakonean olioa eta kukuluen ura bereizi egin dira, konturatu naiz, ez dut ezer ere egin halere. Egongelako mahaian zabaldu dut aitaren izeba mojak Ekuatore Gineatik ekarritako mahai-zapia, mertxika kolorekoa, gureak ez diren fruituak brodatuak dituena, ospakizun handietarako gordetzen nuena eta hari sekula gustatu ez zitzaiona. Zatarra zela zioen, kolorea agian, gehitzen zuen. Bistan geratu dira oihalaren urteetako tolesturak. Bi kaliza, batean xanpaina eta bestean ardo zuria. Bi botilak izotzontzian sartu ditut, jelarik gabe. Botila biak erdizka. Plater zuriak: sakona eta azala. Zorroztu gabeko edozein aizto, sardexka eta koilara bana. Hirukian tolestu dut Ekuatore Gineako ezpainzapia. Erreboiloa zeramika joko bereko erretiluan etzan dut, belztua, lehor, hilotz, eta beste ontzi batean ipini ditut almejak. Labetik atera dudanean, souffleari arrain usaina zerion. Ez dakit seguru labea itzali dudan.

      Dena prest izan dudanean, botak jantzi eta taxiari deitu diot. Operadoreak esan dit hamar minutuan iritsiko zela. Arasatik Ron de Caldas botila hau atera dut, Kolonbiatik ekarri zuena —gaztetuta itzuli zen handik eta guardiak ugaltzen hasi ziren—. Txirrinak jo duenean, soufflearen gainean ron botila erdia bota eta su eman diot.

 

 

Hitz egiteari utzi dio eta finko begiratu dit betazalak zabaltzeko ahaleginean, niniak atera beharrean, eskuak besoetatik zintzilik eta belaunburu bat besteari itsatsita. Bakarrizketa amaitu duela adierazi dit bizkarra atzera eraman eta besaulkian bermatu duenean. Orduan lehertu naiz barrez. “Madame Soufflé”, esan diot. “Mademoiselle”, zuzendu dit.