2. EKITALDIA

 

 

I. agerraldia

 

(Merlinusen etxean gaude, baina bazter bat baino ez dago argitua, ataria hain zuzen ere, eta bertan TXORDON eta TXARLOT ikusten ditugu, biak ere errumes itxura errukarriaz, zarpailago hala ere TXORDON, okertu eta konkortua baitago. Hizketan ere nekea nabari zaie).

 

TXORDON: Ai.. ai...ai!

TXARLOT: Ai ene! iritsi garela uste dut.

TXORDON: Bai? Harritzen naiz. Sekula iritsiko ez ginelakoan nengoen.

TXARLOT: Honek izan behar du, hala ere, Merlinusen zorioneko etxea.

TXORDON: Ea bada, jo ezazu kax kax atean, nik ez baitut horretarako indarrik ere.

TXARLOT: Baina.. zabalduko al digute? Gure itxura ez da oso konfidantzazkoa.

TXORDON: Zernahi dela ere, deitu egin beharko dugu, ni ezin naiteke hemendik mugitu eta. Ai ene gultzurrunak! Ai ene bizkarrezurra...!

 

(TXARLOTek atea jotzen du baina aski indarrik gabe, eta auheneka. Berriz ere jotzen du, baina indar handiagoz oraingoan. Ilunpean entzungo da atsoaren, ANDRE KATTALINen oin hotsa eta abots zakarra)

 

 

II. agerraldia

 

ANDRE KATTALIN: Nor demontre dabil hor? (berriro jotzen dute atean) Bai, banoa, banoa, grrr. (atarira heltzen da, argitutako eremura, eta atea ireki ondoren jenio biziz hitz egiten du) Ze demonio klase zarete zuek? Alde, alde hemendik.

TXARLOT: Baina andrea, gu...

 

(ANDRE KATTALINek eskoba makila hartu eta kupida gabe jotzen ditu, besteen oihuen artean)

 

ANDRE KATTALIN: Ze baina eta ze baina ondoko! Hemen ez dugu jende behar eta zarpailtsuentzako lekurik; alde berehala edo bizkarrezurra apurtuko dizuet.

TXORDON: Ai, ai, ai, andrea, entzun ezazu ohorezko bi gizonon esana, arren, ai, ai, ai, ez gara jende beharra, aitonenseme eta zaldun baizik, besterik irudi lezakeen arren, ai, ai, ai.

ANDRE KATTALIN: (bata eta bestea ederki eta gogotik makilatzetik baratu gabe) A bai? Eta zertara datoz hona horren mesede agurgarriak, eta zein gortetako moda ageri da berorien jazki miragarri ederretan?

TXARLOT: Walinbania herri urrunetik gatoz, ai, ai, ai, eta bideko gorabehera eta aipatu ere ezin diren hainbat zitalkeriak ekarri gaituzte egoera guztiz errukarri honetara, ai, ai, ai, otoi, entzun iezaguzu dama prestua, Merlinus mago handiaren bila gatoz harekin solastatzeko asmoz, ai, ai, ai eta gure herriaren borondate onaren erakusgarri, ai, oparitxo hauek dakarzkiogu.

ANDRE KATTALIN: (oparia begia aurrean jarri bezain laister gelditu egiten da eta askozez abegikorrago ageri da) Eta... zergatik ez zarete hortik hasi bada? Barkatuko didazue, baina mendi hauetan horrenbeste eskale eta lapur dabil...

TXORDON: (etsita) Bai, guk ere konprobatu ahal izan dugu.

ANDRE KATTALIN: Badakizue, kontuz ibili eta defentsarako neurriak hartu beharra dago, bestela... Baina denbora galtzen arituko zarete, sartu atarira, epelago egongo baitzarete, eta oraintxe bertan deituko diot Merlinus jaunari.

TXORDON: Atsegin handiz andrea, baina aurretik esaiguzu non utz ditzakegun gure asto eta behorra, axola ez bazaizu.

ANDRE KATTALIN: Atarian bertan loturik utzi, baina mesedez, sartu azkar, hoztu egingo zarete eta. Berehalaxe nator.

 

(Bi lagunak sartu eta ate ondoan geratzen dira, ANDRE KATTALIN badoa, eta eskenategiaren erdialde zabala argitzen da)

 

 

III. agerraldia

 

(Merlinusen etxea, esperimentu gela: esoterikoa, exotikoa, xelebre eta makabro samarra. Bertan MERLINUS dago, jazkera xelebre eta farregarriaz: kolore bizi eta marrazki bitxietako jazki luzea, tunika alegia, eta kapelu luxe-luxea; gizena da eta bizar zuri handiak ditu; ero aurpegia. Esperimentuketan ari da, saio tutu eta probeta artean, marmarka etengabean ari dela, eta esperimentuaren unerik garrantzitsuenetan, ozenki oso, latinezko testuak errezitatuko ditu; berdin da zein testu izan, latina dela nabarmentzen bada; latinezko salmodia horien artean magia eta sorginkerietako konxuroak ere esango ditu; guzti horrekin batera trumoi hotsa eta musika tenebrotsua ere entzun daitezke).

 

ANDRE KATTALIN: (sartzen da) Merlinus jauna, hor atean...

MERLINUS: (bere esperimentuan buru belarri sartua, jaramonik egin gabe) lxo, atso zahar hori.

 

(Kolore urdin, gorri eta berdezko likidoak botatzen ari da, non eta bapatean ke arteko eztanda bat egiten duen, MERLINUS aztoratu eta txundituta geratzen delarik)

 

ANDRE KATTALIN: Aizu, agure txotxolo hori, utzi umekeria horiek eta...

MERLINUS: (lapiko bat botatzen diolarik) Ixiltzeko, arranopola! (katu bat hartzen du, gainera botatzen dio zenbait ixurki eta katuak marraoka eta estropuzka egiten du ihes; haserre) Ikusten dun, Marizikin trapuzahar horrek? Dena gaizki atera zaidan hire kulpa hutsagatik; apurtu egin didan konzentrazioa.

ANDRE KATTALIN: Zure azio demoniozko horiek utzi eta entzun ezazu, upel hordi horrek! Bi gizon helduak dituzu ez dakit nongo lekutatik...

MERLINUS: Eta zer axola zait neri? Bidal itzan popatik hartzera eta utz nazazue bakean nere zera hauetan!

ANDRE KATTALIN: Eta gainera oparitxo batzu ekarri omen dizkizute.

MERLINUS: Arraioa! Eta zergatik ez haiz hortik hasi:

ANDRE KATTALIN: Horixe egin behar nuen baina ez didazu hitz egiteko astirik eman.

MERLINUS: Tira, tira, esaien sartzeko; nik bitartean guzti hau piska bat txukundu behar dinat. Eta ongi har itzan, eh!

ANDRE KATTALIN: (alde eginez eta irrifarrez) Horixe baietz! Nola bestela?

 

 

IV. agerraldia

 

(Eskenategi erdikoa iluntzearekin batera atariko zokoa argitzen da eta bi walinbaniarrak zoruan kuxkurtuta ageri dira).

 

TXORDON: Ahaztu egin ote gaituzte? Denbora luzea da hemen utzi gintuztela.

TXARLOT: Guri harrera hobea egiteko prestaketetan arituko dira, ziur.

TXORDON: Eta izango al dugu janari pulamentuzkorik?

TXARLOT: Hala uste dut.

TXORDON: Eta su berorik?

TXARLOT: Seguru asko.

TXORDON: (hunkituz) Eta ohe bigunik?

TXARLOT: Horixe baietz.

 

 

V. agerraldia

 

ANDRE KATTALIN: (sartuz) Hemen al zaudete oraindik? Oh! barka nazazue, aulkirik ere ez dizuet ekarri. Ez dut jakin zuen jatorrizko gizon nobleekin behar adinako arta izaten. Baina, mesedez, etor zaitezte nerekin salara eta han kausituko duzue Maixua.

TXORDON: Pozarren andrea, altxatzerik baldin badugu. (bata bestearen laguntzaz altxatzen dira, jasotako jipoien minaz arrenkuraka) Ai ene, kinka honetatik onik ateratzen banaiz, bederatzihurrena agintzen diot Andre Maria Doloretakoari.

TXARLOT: Nik berriz San Krispin biderratuen patroiaren saindutegira oinez joateko agindua eman dut; ai ene lepa hezurra, ai gultzurrunak!

ANDRE KATTALIN: Ez izan horren kexu, jaunak, bukatuak baitira zuen arrenkurak.

 

 

VI. agerraldia

 

(Eskenategi erdiko gela zabal argitsuan berriz ere. Probeta eta abarrak albo batean utzirik daude. Mahai luzea eta besaulkiak. Tximinian sua. MERLINUS bestelako koloretako tunika eta kapeluarekin, are irrigarriagoak oraingokoak. ANDRE KATTALIN sartu eta badoa)

 

MERLINUS: (abots esajeratuaz) Hemen zaudete, oh ene ostari kuttunak! Ez dakizue zenbateraino pozten nauen zuek hemen izateak, aspaldidanik espero baitzintuztedan.

TXORDON: Baina, nola liteke hori... ez bagintuzun ezagutzen?

MERLINUS: Oh ene arrotz maitea! Ez naiz alferrik mago eta aztia. Ez zait horren zaila izan zuen etorrera igartzea.

TXORDON: (aho zabalik) Oh! Ezagutuko dituzu beraz gure izenak eta halaber gure sorterria...?

MERLINUS: (urduri edo, eztulka hasten da) Baina, zertan gara? Honez gero somatu dut nekeak ahulduta zaudetela eta erosoago hitz egingo dugu besaulki hauetan jezarririk; eseri bildurrik gabe!

TXORDON: Zinez eskertzen dizugu, jauna, behar larrian baikeunden.

 

(Esertzera doazenean, MERLINUSek magia keinu arraro bat egiten du, besaulkiak atzeraka mugitzen dira eta TXORDON eta TXARLOT hankaz gora erotzen dira lurrera eta minaren minaz auheneka hasi)

 

MERLINUS: (farreari ezin eutsiz) Baina... zer gertatu zaizue? oh ene gaixoak! Horren nekaturik zaudete ezen ezin izan baituzue gauera arte itxoin etzateko? Edo ez dira nahiko erosoak aulki horiek? Eskatuko dut nahi baduzue beste batzu ekartzeko, edo burko eta kuxin batzu zoru gogor hori zertxobait leuntzeko...

TXARLOT: Ez, eskerrik asko, ez da beharrezkoa; gaizki kalkulatu dugu besterik gabe, beharbada Ingalaterran neurriak diferenteak direlako. Oraingoan asmatuko dugula uste dut (eta aulkiari bi eskuez indarrez helduz esertzen dira).

MERLINUS: Ederki bada; eta eserita eta patxaran gaudenez jaunok, konta iezadazue arren zer nolakoa izan duzuen honainoko bidaia.

TXARLOT: Lehenik eta behin, jaun haundi hori, geure buruak aurkeztuko dizkizugu: ene lagun hau Txordon zalduna da, eta eni Txarlot derizt, biok Walinbaniako erresumako kontseilariak gaituzu.

MERLINUS: Hori banekien, bola majikoan ikusia bainuen, segi, segi.

TXARLOT: Lotsagarria ez ezik, negargarria ere izango litzateke bidean gertatu zaizkigun ezbehar, ezuste eta mixeria guztien aipatzea.

TXORDON: Behin eta berriro eraso digute lapurrek, jipoituak ere izan gara, bidean ez dugu behar bezalako ostaturik aurkitu, zaldi egokirik ere ez, mendi malkartsu hauetako oihanetako basapiztiek...

TXARLOT: Azken batean eta labur bilduz, ez baitzaitugu aspertu nahi, urdaila hutsik dakargu, lo gutxi eginak gara, hotzak dardaraz gatoz, jasotako astinaldiek zertxobait berotu gaituzten arren.

MERLINUS: Oi ene lagun minak! Ezin dezakezue asma zenbat eta nola tristatzen nauen guzti hori entzuteak. Bai, badakit gure mendi horietara ez dela oraindik heldua zientziaren argia tamalez, eta halako jaun ohoragarriek ez zenuten aurkituko ohizkoa dukezuen fineziarik, baina zorionez iritsi zarete ene etxe umil eta apal honetara eta ahal dudan neurrian saiatuko naiz gertatutako atsekabe eta bidegabekeriak oro konpontzen eta ahantzarazten. Kattalin! Andre Kattalin, hator hona amona zorritsu zikin hori!

 

 

VII. agerraldia

 

ANDRE KATTALIN: (sartuz) Zer nahi duzu agure zarpail horrek?

MERLINUS: Neri eta jaun prestu hauei zor zaigun begirune eta errespetua lehendabizi, atso zahar halakoa. Eta afaria ondoren: gonbidatu handiki hauek ditugu afaltzen eta zor diegun abegiari eta beren gorputzek behar bide duten zuzperraldiari erantzungo dion otordua prantatu beharko diezu: ipin itzazu eperrak saltsan, antxume errea, oilo salda, arraultz eta perretxiku opila eta mahatspaxazko pudina. Ah eta etxeko whiskia guzti hori irensten laguntzeko. Baina aurretik, ez ezazu alde egin Maripirtzil halakoa!, aurretik pitxarkada bat ardo ekar iezaguzu edalontzi banarekin, gure eztarri lakarrak freskatu beharrean ditugu eta. Azkar ipurtandi hori!

 

(Badoa ANDRE KATTALIN)

 

 

VIII. agerraldia

 

TXORDON: (janari zerrenda entzun ahala ahozabalik eta begiak zuloetatik irteteko zorian geratu dena) Guzti, guzti hori guretzat da, benetan?

MERLINUS: Ez dakit nahiko duzuen, zuentzako ezer gutxi izango baita, baina gurean dugun onena eskeini nahi nizueke. Gutxiegi bada zeredozer gehiago ere eska dezaket...

TXARLOT: Ez, ez, ez bihotz on eta gogo biziz eskertzen dizugu, eta gure urdail gaixoek ere arras estimatuko dutela ziur egon zaitezke.

 

 

IX. agerraldia

 

ANDRE KATTALIN: (ardoarekin heldu da, eta zerbitzatzen dielarik) Hemen duzue jaunok; on egin eta ez oraindik horditu, berehala baitator afaria.

 

(Badoa)

 

 

X. agerraldia

 

MERLINUS: (Inork edan aurretik) Tira bada, ardoak beti laguntzen du zauriak goxatzen eta penak eztitzen, baita adiskideak elkarrenganatzen ere. Beraz, mahai honen ingurura bilduak garenok, elkar ditzagun gure bihotzak eta topa egin gure edalontziez. Izan dezagula osasuna! Biba Xiberua!.

TXARLOT eta TXORDON: Biba!

 

(Edaterako momentuan, MERLINUSek beste keinu bat egiten du eta kopak eskuetan apurtzen zaizkie, edo erori, beste bi lagunei, ardo guztia burutik behera jaurtikiaz)

 

MERLINUS: (farrez lehertzen) Baina, baina...zertan zabiltzate lagunok? Garbiketa egin nahi bazenuten abisatu eta ekarriko zizueten ura, ardoa horretan alferrik gastatzea penagarria baita. Ala belarri eta sudurzuloetatik ere edatea laket zaizue?

TXORDON: Ez dakit nola gertatu den Jauna. hainbeste egunetako unadurak akiturik gauzkalako agian.

MERLINUS: Ingalaterrako neurrien diferentzia izan da nonbait erreduna. Baina lasai, badugu edalontzi gehiago, hona hemen batzu. Edan dezagun berriro, edo lehendabizikoz hobeki esanda. Biba mahatsaren mama goxoa!

TXORDON eta TXARLOT: (emeki, kontuz eta bi eskuez helduz) Biba!

MERLINUS: Aaaah! Hau zintzurraren atsedena! Halakorik ez dago mundu zatar honetan. Eta, aurreko hizpidera itzulirik, oraindik ez didazue kontatu zuen etorrera pozkarri honen arrazoia, hori galdetzea atrebentzia ez bada.

TXARLOT: Ez noski, horretarako gaude hemen. Walinbaniatik gatozela esana dizugu, bertako enbaxadore gaituzu. Ezagutzen al duzu kasualitatez Walinbania, hori galdetzea atrebentzia ez bada?

MERLINUS: Ezagutuko ez dut ba! Walinbania: erresuma zahar, eder eta noblea, noblerik bada. Ez da hala?

TXORDON: Bai, halaxe da. Banekien ezagutuko zenuela gure herria. Esaten genizunez handik etorriak gaituzu zure izan on eta ospe handiak erakarririk, Erresuma osoa goitik behera astintzen duen prolema larri bat baitugu.

TXARLOT: Eta konponbidean jartzen lagunduko zenigulakoan, zuregana jotzea erabaki genuen. Ez baita mundu zabalean zure mesede horren zientzia eta argitasuna duenik.

MERLINUS: Milesker, milesker, baina ez dut merezi nik horrenbesteko losintsarik, urtetan zehar liburuetan arakatzearen poderioz jakituria apur bat erdietsi duen artisau soila bainauzue, ez besterik. Edan dezagun berriro mesedez. Biba Zientzia!

TXORDON eta TXARLOT: Biba!

TXARLOT: Jakitun handien bertutea izan ohi da apaltasunarena.

 

 

XI. agerraldia

 

(ANDRE KATTALIN sartzen da zenbait eltze eta ontzirekin. Atsoa eta TXORDON elkarri ondo begiratzen, lausengu eta losintsatan hasiko dira)

 

TXORDON: (begi zabalik) Hara, badator afaria!

ANDRE KATTALIN: Hemen duzue jaunok, eskatutako guztia, sabela betetzeko lain izango duzue behintzat.

TXORDON: Honekin barkatuak dizkizut dudarik gabe atarian jasotako jipoiak.

ANDRE KATTALIN: Zure oneritzia jasotzearren berehala egingo nuke beste horrenbeste.

TXORDON: Irabazia duzu dagoeneko zure adeitasunaz.

ANDRE KATTALIN: Nola ez izan ba adeitsu zure gizabideko galai horrekin?

MERLINUS: (hasarre) Ixilduko al dun hire aho zuri hori eta afaria behingoz banatzen hasi? (lagunei) Badakizue, neskazahar mutxurdin hau ez da sekula hemendik atera eta gizaseme zaldunen bat ikusi orduko txoratu egiten da zeharo. (atsoari) Zer egiten dun hor geldirik salda banatzen bukatu eta gero? Hoa sukaldera, kuskuxera matxarda hori! (badoa)

 

 

XII. agerraldia

 

MERLINUS: Jainkoak bedeinka ditzala janariok eta halaber mahaikideok.

TXORDON eta TXARLOT: Amen! (gogo onez hasten dira jaten, ia zalapartaka)

TXORDON: (piska batera) Aizue, nik bukatu dut. Gehiegi eskatzea ez bada, ene gurari bat bete nahi nuke, zure neskame jentil horrek bere esku trebeez eta guganako arreta eskergaitzaz prestatu duen eperra ebakitzea alegia. Ene gutizia ttiki hau burura eramaten utziko bazenidate arras poztuko nindukezue, zinez.

MERLINUS: Pozaren pozez, Txordon estimatua. Jentil deitzen duzun atso zatar horrek zuk esandakoa entzungo balu indioilarrak baino gehiago puztuko litzatekeen arren, ez dut inolako eragozpenik ikusten zure nahikunde hori betez halako bozkarioa izan dezazun; aitzitik, ene ganibeta ere har dezakezu, hobeki egin dezazun epaitea.

 

(MERLINUSek ganibeta ematen dio; TXONDONek erretiluari estalkia kendu egiten dio eta xanpinoiez eta barazki ugariz erabat estalirik dagoen hegaztiari ganibeta gustora sartu behar dion unean MERLINUSek majia keinua egin, eta ganibeta sentitu bezain laister hegan eta builaka ateratzen da eperra, TXORDONen izu eta harridura sortaraziz)

 

MERLINUS: (farrezka, lehertzeko zorian) Ho, ho, ho, hau da komeria, ho,ho, ho, eperrak hegan egin du, ho, ho, ho, oraindik erabat egosi gabe zegoen antza, gu jatekotan eta berak hanka egin, ederra eman digu eman ere.

TXORDON: (oraindik txundituta) Baina... nola liteke? Ez... ez dut ulertzen.

MERLINUS: Atso sorgin horren bromaren bat izan bide da, edo zuk deslumatzen laguntzea nahiko zuen beharbada. Dena dela, afariarekin segi dezagun, ez gaitezen halako umekeria batengatik ernega, hementxe dugu antxume erre gozo askoa! Hau behintzat ez zaigu hegan joango, ho, ho, ho,. Edan dezagun whiskia orain, eta topa egin. Biba neskame perxentak!.

TXORDON eta TXARLOT: Biba! (edan eta antxumea jaten hasten dira)

MERLINUS: Beno, eta berriz ere hizketaldi lasaian gaudenez, jakin dezagun azkenik zertarako behar nauzuen zuen Walin... erresuma eder ohorretan.

TXARLOT: Aspaldi ari gara horretan eta oraindik ez dugu esaterik izan. Ea oraingoan argi, garbi eta arin azaltzen dizugun arazo guztia.

MERLINUS: Adi naukazue.

TXARLOT: Begira, Walinbaniako Erresuma dragoiez betea dugu, mukuru. Mendietan bizi dira batipat, baina haranetara ere jeisten dira. Dragoiok bildurturik dauzkate beste herrietako bidaiari eta merkatariak, zeinak ez baitira bideetan barrena abiatzen ausartzen. Horrela, gure ekonomia motelduz eta lokartuz doa salerosketarik ezean, eta herria bera ere erabat isolaturik ari zaigu geratzen. Horrez gainera, Errege maitearen tulipandegietan bazkatzeko ohitura dute hartua eta gure Jaun Subiranoak hainbesteko artaz eta mainaz zaindutako lorategiak zapuzturik uzten dizkiote behin eta berriz.

TXORDON: Eta guzti hori gutxi balitz, dragoiek utzitako gorotzen usain kirastuna nekez eraman dezake baserrietako bizimodu baldarrera ohiturik ez dagoen gizakumeak.

TXARLOT: Labur bilduz, dragoiak Walinbaniarentzat kaltegarri dira eta egoera petral iraunkor honetatik atera beharra daukagu handik edo hemendik.

TXORDON: Horregatik etorri gara zugana.

MERLINUS: (pozik) Eta asmatu ere asmatu duzue. Ongi egin duzue neregana etortzean. esan liteke dianaren erdian eta zurian jo duzuela. Ni bainauzue, apaltasun osoz aitortu behar dizuet, dragoi harrapaketan mundu zabalean den aditurik adituen eta arituena, jakintsuetan jakintsua. Nik trebatu nuen Arthur errege sonatua dragoi ehizean, nik hezi nituen mahai biribileko zaldunak oro dragoi harrapatzaile bikainak izan zitezen, eta bestelako lanek uzten zidaten asti libreaz baliatuz aldarte onean nengoenean dragoien ohitura sexual deprabatu eta berauek itzaltzeko sistima guztien gaineko tratatu zabal bat egin nuen, zortzi tomotakoa hain zuzen.

TXARLOT: Ene bada! Nola ahatzi De dragonorum sexualis deprabatis usis et his delendorum sistimis, gaur eguneko zientzietan aurrera egin nahi duen edozein istudiantek ohe ondoan eduki beharreko liburua?

MERLINUS: Ezagutzen al duzu? Hau poza! Eta De monarcorum vitiis privatis deritzana?

TXARLOT: Hori ere bai, egia apalki aitortu behar badut. Nik ere zuk bezala, eta inolako konparaziorik egiteko asmorik gabe, ikasten eta ene burua jazten ematen baititut Erresumaren zereginek betetzen ez dituzten orduak. Baina izango dugu gero ere horretaz hitz egiteko aukera eta astia. Orain Walinbaniatik ekarritako oroigarri xume hauek eman nahi dizkizugu, gure Erregeren eskumuin eta goraintziekin batera. (hor nonbait lagata zeuzkaten pakete batzu jartzen dituzte biek mahai gainean)

MERLINUS: Oi ene! Ez zenuten halakorik egin behar; hori lana hartu duzuena. Baina... nik ez dut merezi horrelakorik, lotsarazi egingo nauzue (guzti hori dioen bitartean indar guztiez saiatzen da paketeak askatzen).

TXORDON: (pakete bat askatzea lortu ondoren, euforiaz) Hara, hemen duzu lehen erregalia (kandelak jartzeko egurrezko tramankulu handi eta zatar bat atereaz). Gure artisauek beren esku trebeez zura landuz egin duten edergailu zoragarri hau, gure eskulangintzaren erakusgarri eta era berean, zure buruaren argiak irakur eta izkribatzeko beharrezko duen argi ezinbesteko eta eguzkitsua eskeiniko dizuna gauez ilargipean ari zarela.

MERLINUS: (mespretxu eta arbuiapen muzina eginez eta bazter batera jaurtikiz) Oh zein ederra, zein ongi pentsatua, ze apaingarri eta era berean erabilgarria!

TXARLOT: Hemen duzu bigarren oparitxoa (kapa luze itxusi bat ateratzen duelarik). Gure gorteko neskatxek beren goruetan kantari ari diren bitartean Jainkoak eman dizkien esku fin horiekin egindako kapa luze hau (jazteko imintzioa eginez) edozein lekutara zoazela dotoretasunez nabarmeneraziko zaituena eta neguko gau hotzetan (imintzioak berriz ere) izotz eta elurrarren hatzaparretatik libratuko zaituena.

MERLINUS: (desilusioa ahots eta keinuetan). Hau ilusioa, horixe zen hain zuzen ere nik gehien desio nuena, ez dakit nola asmatu duzuen, hau poza! (esku artean heldu eta atzera jaurtikiz) Zein dotore eta galai ibiliko naizen, zein goxo eta bero egingo dudan lo!

TXORDON: Eta hementxe duzu (gazta batzu ipiniz mahai gainean) azken oparia. Gure erresumako gastronomia txit ezagunaren lekuko, hona hemen mundu osoan bere ospea zabaldutako gazta walinbaniarra, gure artzaiek ardi esnez eta belaunaldiz balaunaldi igarotako teknika sekretuez eginak, eta guk honaino zuretzat propio ekarriak.

MERLINUS: (nazka erdidisimulatuaz) Oh, bai ederki! (sudurrera darama eta ia ia kornotea galtzen du, ondoren gazta ere atzeraka bidaliz) zo... zoragarria da gazta honen usaia.

TXORDON: Munduan ez du antzekorik! (satisfazioaz)

MERLINUS: (bere onera etorriz) Eta, esaidazue, basoetan jasan dituzuen lapurretetan, nola lortu zenuten altxor miragarri hauek gorderik euki eta salbatzea?

TXORDON: (pentsati) Egia esan, gauza aski xelebrea izan da. Behin baino gehiagoetan izan zituzten ondasunok bere menean lapur zikoitz horiek, baina auskalo zergatik! ahantzi egin zitzaien eramatea.

MERLINUS: (irriz) Beharbada, jende xehe eta ezjakina denez ez zuten jakin nonbait bere balio guztia estimatzen.

TXORDON: Litekeena da, edo monarkaren batentzat izango zirela pentsatuz beldurra emango zien halako lapurreta handia burutzeak.

TXARLOT: Zena zela, zorionez ez zizkiguten lapurtu eta hemen dituzu gure eskuerakutsi eta opariak. Baina itzul gaitezen lehengora. Laguntzeko prest zaude beraz?

MERLINUS: Dragoienak dagoeneko egin duela baiezta dezakezue, harrokeria izpirik gabe.

TXORDON: Edan dezagun berriro bada. Biba gu! (honez gero, besteak bezalaxe, nahiko mozkorturik)

TXARLOT: Eta, esaiguzu Maixu jauna (bere ezpata atera eta burruka keinuak eginez), zein izango da dragoiak harrapatuko dituena? Haiekin burrukatzeko aukeratutako zaldunak indartsu, kementsu eta izukaitza izan beharko du (bularrra puztuz). Aukeratu al duzu honez gero norbait?

MERLINUS: Inortxo ere ez, nerau arduratuko naiz. (hau ere mozkortuxe)

TXORDON: Zu? Baina... baina....

MERLINUS: Baina baina zer? Oraindik ez naiz horren zaharra, eta zuek uste baino indar gehiago dut. Eh Txordon? (erdi farrez bizkarrean esku zabalez kolpe bat eman eta hau ia lurrera erortzen da) Gainera ez da sasoia garrantzizkoena, trebetasuna baizik. Jakin egin behar da jakin, dragoiak zer egingo duen, guk hura erabili eta tronparazteko. Eta hori nik ez bestek egin lezake.

TXARLOT: Denak ados beraz. (doinua aldatuz) Arazo bakarra geratzen zaigu argitzeko, huskeria da, txikikeria, prolema denik ere ez dut uste esan beharko dugunik, baina aldez aurretik argitu beharko dugu.

MERLINUS: Eta zein da bada ia arazo ere ez den arazo hori?

TXORDON: Dirua.

 

(MERLINUSek urruma egiten du, eta TXORDONek atzetik eztul, bortitzago)

 

TXARLOT: Ez dut uste eztabaidatu beharrik izango dugunik konponbide erraz batera laister iristeko, baina onena, koxka hau lehenbailehen baztertzea izango da. Esaiguzu, Merlinus handia, oraindik ere horretarako goizegi den arren: zenbatekoa izan liteke, ezagutugabeko lurralde eta zirkunstantziek ezinbestean dakarketen gora edo beherako aldea kontutan harturik ere, zenbateko diru kopurua diot, zure proiektu eta egitasmo hori burura eramateko aurrekontu edo presupostuarena?

MERLINUS: Bon, zuk ongi diozun bezala gorabehera franko izan daiteke, oraindik ez baititut ezagutzen eginbeharraren xehetasunak baina halabeharrezko txikikeria hau ahalik lasterren zehaztu eta ahaztea komeni denez, eman dezagun, behar den tresneria ugariaren teknologi aurreratu eta sofistikatua kontutan harturik, bidaiaren neke eta penek suposatzen duten sakrifizioa haintzat hartuz, dragoiekiko burruka eta gatazkek beraiekin dakarten heriotzezko arriskua ahazten ez badugu, guzti horrekin, zuen herriarenganako maitasunagatik deskontu bat eginaz, bataz besteko diru kontua hamar mila urrezko dukat izan liteke.

TXORDON: (zur eta lur) Hamar mila...

TXARLOT: (berdin) Urrezko...

TXORDON: Dukat?

MERLINUS: Gutxiegi erizten diozue ala?

TXORDON: Baina, baina Jaun hori, Gorte osoaren urte osoko

diru gastua ez da mila dukatera iristen; kontura zaitez!.

MERLINUS: (hotz) Zertaz?

TXORDON: Harmada osoaren presupostua diru horren erdia da!

MERLINUS: Eta zer?

TXORDON: Erregek berak ere ez du horrenbesteko dirutzarik eskura.

MERLINUS: Zer esan nahi duzue guzti horrekin?

TXARLOT: Begira ezazu Merlinus jauna, Walinbania herri txikia da; gure herritarrik gehienak laborantzatik bizi diren nekazariak dira; ondasun gutxiko herria gara, pobrea. Gure herria eskuzabala da: harrera beroa egin eta esku zabalik hartuko zintuzke, baina Erresuma osoan ez da diru gehiegirik erabiltzen, eta gazteluko kutxak berak ere, nahiko hutsik daude. Beraz, nahi izango bagenu ere ezingo genizuke diru guzti hori ordaindu.

MERLINUS: Ez al da ba horren inportantea dragoien arazoa?

TXARLOT: Hil edo bizikoa.

MERLINUS: Orduan konponbide erraxa duzue: zerga berri bat ezarri, dragoiaren zerga. Jendeak, horren garrantziaz oharturik, txintxo txinto ordainduko luke prolema hori behin betirako desagertzearren.

TXARLOT: (aurpegia aldatuz, kezkatsu) Tamalez, hori ez da posible. Hori egiteko prolema txiki bat dago.

MERLINUS: Zer prolema?

TXARLOT: Orain arte esan ez badizugu ere, herritar askok eta askok ez du dragoien arazoarekin bukatu nahi; egia esan, arazoa denik ere ez dute uste. Gorteko zaldunen bat edo beste ere dragoizalea da. Guk lortu dugu dragoien kontrako ekintza hau burura eramaten saiatzeko baimena, baina horren garestia balitz, herri osoa gure gainera etorriko litzaiguke protestaka. (bere estilo zuri eta herabera itzuliz) Ezin al zenezake prezio merkexeagoa egin?

MERLINUS: Ezta xemeikorik ere. Hemengo zereginak luzaroan alde batera utziz diru asko galtzen baitut.

TXORDON: (lotsaz) Eta... zer irudituko litzaizuke horrenbeste gustatu zaizkizun artisau lanetan (seinalatuz) ordainduko bagenizu?

MERLINUS: Bai zera!

TXORDON: Espezialitate gehiago ere baditugu, denak ere ezin ederragoak.

MERLINUS: Zoaz popatik hartzera zuen eskulan nazkagarri horiekin!

TXORDON: Eta... zer moduz arto, garagar eta babarrunetan egingo bagenu ordainketa?

MERLINUS: (urduri) Ez!

TXORDON: Eta asto, behi eta arditan? Famatuak dira gure herrikoak.

MERLINUS: Ezetz esan dizut, demonio, eta kitto! (keinuka) Nik dirua nahi dut, txanponak, sosak, horiek baitira bestelako zera... (irriño maltzurra) gauza kutiziatuak lortzeko bide bakarra. Ulertu duzu?

TXARLOT: (irrifarre maltzurrez, ixilune labur bat ondoren) Lasai gaitezen lasai. Ez dago konponezinik gizakumeok borondate onez eta patxaraz hitz egiten dugun bitartean; ez da hala? Badakigu dirua garrantzitsua dela baina dirua berez ez da ezer, beste... (irriño maltzurra) gauza batzu lortzeko bidea ez bada. Hara, guk ez dugu diru gehiegirik, baina diruaren truke eskura zenitzakeen (irriñoa) gauza asko pozez eta gustora eskeiniko genizkizuke. Konprenitzen didazu?

MERLINUS: Ikusten dudanez zurekin argi hitz egin daiteke. Eta, esan iezadazu, gauza (irriñoa) asko al dago zuen Walin... zera horretan?

TXARLOT: Badugu mordoxka bat, bai.

MERLINUS: Eta nolakoak dira, ilehori, beltzaran, kaskagorri? (animatuz)

TXARLOT: Kolore guztietakoak. Baina kontuz, gauza horiek badituzte aita, anai eta senargaiak. Guk ezikusiaren egin dezakegu, baina arretaz aritu beharko duzu, inoren haserrerik ez sortzeko badaezpadaere.

MERLINUS: Saiatuko naiz; hitza ematen dizuet.

TXARLOT: Konforme beraz; eta horrez gainera zure irabaziak izan daitezke... mila dukatetakoak?

MERLINUS: Zortzi mila.

TXORDON: Bi mila eta txanpon bat gehiago ere ez.

MERLINUS: Sei mila eta ez dut xemeikorik jeitsiko.

TXORDON: Hiru mila, eta hori da gure azken eskeintza.

MERLINUS: Lau mila, xentimo bat gutxiago ere ez.

TXORDON: Hiru mila eta berrehun.

MERLINUS: Zortzirehun.

TXORDON: Larehun.

MERLINUS: Seirehun.

TXORDON: Bostehun.

MERLINUS: Konforme: hiru mila eta bostehun urrezko dukat eta... beste (irriñoa) gauza batzu.

TXARLOT: Egin dezagun topa berriro. Lagunok, Biba Walinbania!.

TXORDON eta MERLINUS: Biba!

TXORDON: (MERLINUSi) Aizu Maixu, eta ekarriko al duzu Walinbaniara Andre Kattalin emakume galant eta mardul hori?

MERLINUS: A! Zuri ere gustatzen zaizkizu halako gauzak, eh?

TXORDON: (gorrituz) Ez baina....

MERLINUS: (bizkarrean kolpea emanaz eta farrez) Ai Txordon, Txordon, izango duk atsoa eta lasai egon.

 

OIHALA