PERTSONAIAK

BEGI-BERDE, hogeita bi urte (oinak kateaturik).

MAURICE, hamazazpi urte.

LEFRANC, hogeita hiru urte.

ZAINDARIA, hogeita bost urte.

ZAINDARI NAGUSIA

ETA

BERE SEKZIOA (hainbat zaindari).

TAULAGAINA: fortaleza bateko ziega.

        Zelda barneko harlanduzko hormek, kartzelak arkitektura arras konplikatua duela itxuraraziko dute. Hondoan, leihatila burdinsaretua puntak barnealderantz dituela. Granitozko bloke bat da ohea, gainean tapaki zenbait pilaturik. Eskumaldean ate burdinsaretua.

Zenbait ohar:

        Antzezlana amets batean bezala gertatuko da. Apaingarri eta janzkiei (marradun oihalezkoak) kolore biziak eman. Zuri eta beltz gogorrak aukera. Antzezleak higidura zamatsu edota bizitasun izugarri eta azkartasun ulergaitzekoak egiten entseatu behar dira. Ahal balute, beren bozen hotsa belaturik atera beharko lukete. Argitze jakintsu kutsukoak gaitzetsi. Ahalik eta argi gehien. Testua, arauturiko mintzamolde eta ortografiari jarraikiz idatzirik dago, baina antzezleek gaur egunean baztergirotako mintzairak erakarritako aldaketekin esan behar dute. (1) Antzezleak isilki dabiltza fieltrozko zola gainetan. Maurice oinutsik doa.

        MAURICEk BEGI-BERDE aipatzen duen bakoitzean, BE(g)IFERDE esango du. (2)

        (1) Euskararen kasuan, baldin eta noizbait antzeztuko balitz bertsio honi jarraikiz, zuzendari-antzezle-etabarren lana litzateke esamolde horiek zehaztea; bai "argot" edo "slang" delakoa darabilten giroan dagoen apurrari jarraikiz, bai euskalkietako aldaketak ikusi, aukeratu eta ikasiz. (Itzultzailearen oharra).

        (2) Jatorrizko testuan markatzen den aldaketaren pareko litzateke hori; baina esan behar duen antzezleak beste edozein aukera lezake. (I. O.).

Zaindaritza zorrotza

BEGI-BERDE: Elur Puskak laguntzen nau, kuraia ematen dit. Elkarrekin joango gara Cayenne-ra salbatzen bagara, labainpetik pasatzen banaiz, atzetik etorriko zait. Zer naiz zuentzat? Ez dudala asmatu uste al duzue? Ni naiz ziega honetan zama guztiari eusten diona. Zeren zama ez dakit. Ez dakit ez idatzi eta ez irakurtzen, bizkar sendoak behar ditut. Elur Puskak gotorleku guztiaren zamari eusten dion bezala, agian bada beste bat, Buruzagien Buruzagi dena eta mundu osoaren zamari eusten diona. Burutik eginda zaudete! Ze ero parea. Ukabilkada bakarraz lasaituko zaituztet neuk, jo eta lurrean ziplo. (LEFRANCi.) Pittin bat gehiago eta akabo Maurice. Kontuz atzamarrekin Jules. Ez ezak beldurgarriarena egin, eta kitto negroaren kontuekin.

LEFRANC, bortxaz: Bera duk...

BEGI-BERDE, lehor: Hi. (Paper bat luzatzen dio.) Segi ezak irakurketa.

LEFRANC: Isilik egotea besterik ez dik.

BEGI-BERDE: Hi haiz Jules. Utz gaitzak baketan. Elur Puskarena fini duk. Ez bera eta ez bere ziegako morroiak ez dituk gutaz arduratzen. (Adi.) Ordu laurden barru nire txanda. (Isiltasuna.) Hasi dituk bisitaldiak.

Ondorengo eszenan etengabe paseatuko da, ziegan.

MAURICE, LEFRANC seinalatuz: Nahasketa sortzen dik, ez gaituk sekula berarekin ongi etorriko. Elur Puska besterik ez zegok.

LEFRANC, bortxaz: Berbera. Negroak aginte apur bat dik. Beltza duk bai, basatia...

MAURICE: Inor ez... (Hitza airean uzten du.)

LEFRANC, istant baten ondoren, bere kasa arituko bailitzan: Basatia, tximista darion beltza, Begi-Berde...

MAURICE: Zer?

LEFRANC, BEGI BERDEri: Begi-Berde? Elur Puskak zanpatzen hau.

MAURICE: Ostera? Goizean paseotik itzuleran, irribarrea eskaini dik.

LEFRANC: Niri?

MAURICE: Gu hirurok geundean. Kartzeleroari izan duk, edo gutako bati.

LEFRANC: Noiz?

MAURICE: Zentroko itzulgunera iritsi baino —interesatzen al zaik?— lehentxoago. Oi! Irriño hutsala. Arnasestuan zegoan lau estaiak igo ostean.

LEFRANC: Eta ondorioa?

MAURICE: Ziega honetan hi haiz nahasmena.

LEFRANC: Elur Puska, zurrunga egin eta zuek deusezteko moduko mutila duk. Itzal handikoa duk. Suntsiezina duk. Ez zegok bera amata dezakeen atxiloturik. Asko ibili duen egiazko morroskoa duk.

MAURICE: Ongi egina zegok, egia, baina nork ziok aurkakorik? Elur Puska primeran taxututako morroia duk. Hala nahi baduk, betunez igurtzitako Begi-Berde duk.

LEFRANC: Begi-Berdek ez dik tamaina ematen!

MAURICE: Eta Begi-Berdek inspektoreei emandako erantzunak?

LEFRANC: Elur Puska? Exotikoa duk. Beltza izanik, bi mila ziegak argitzen ditik. Garaitezina duk. Bera duk gotorleku honetako buruzagi bakarra eta bere koadrilako guztiak dituk bera baino izugarriagoak. (BEGI-BERDE seinalatzen du.) Aski duk bere ibiltzeko manerari so egitea...

MAURICE: Begi-Berdek nahi izan

LEFRANC: Baina hura korridoreak trabeskatuz ikustea, kilometroka korridore, kate eta guzti, Elur Puska errege duk. Basamortutik ere tente letorkek!

BEGI-BERDE, gelditu eta begirada oso gozoz: Ez zegok gotorlekuan erregerik, ez Elur Puska ez beste inor. Aski duk Jules. Ez ezazuela uste kikiltzen nauenik, bere krimenak putza besterik ez dituk eta agian!

LEFRANC: Putza?

MAURICE, LEFRANCi: Ez zaiok moztu behar. (Atean adi.) Bisitak hurbiltzen ari dituk. 38an zeudek.

BEGI-BERDE: Haize putza. Bere krimenik ez diat nik ezagutzen...

LEFRANC: Urre-trenaren asaltoa...

BEGI-BERDE, beti latz: Ez dituk ezagutzen. Nik baditiat nireak.

LEFRANC: Bakarra besterik ez duk hik.

BEGI-BERDE: "Neure krimenak" diodanean bazekiat nik zer diodan. Neure krimenak. Eta ez ditzala inork uki, gaiztotu egiten nauk eta. Ez zirikatu. Gauza bakarra eskatu diat, nire emaztearen gutuna leitzea.

LEFRANC: Irakurri diat.

BEGI-BERDE: Zer ziok besterik?

LEFRANC: Deus ez. Goitik behera irakurri diat!

BEGI-BERDE, gutunaren pasarte bat erakutsiz: Hau ez duk ba irakurtzen.

LEFRANC: Ez al haiz nitaz fio?

BEGI-BERDE, temati: Eta hau?

LEFRANC: Zer hau? Esaidak zer den.

BEGI-BERDE: Irakurtzen ez dakidala profitatzen duk, Jules.

LEFRANC: Zalantzarik baduk nirekin, har ezak orria. Eta ez ezak espero beste behin ere hire emaztearen gutunik irakurriko diadanik.

BEGI-BERDE: Nazkarazten nauk, Jules. Presta hadi, korrida alaia izango diagu eta ziegan.

LEFRANC: Nekarazten nauk, Begi-Berde. Ez ezak pentsa harekin tronpatzen haudanik. Zintzo jokatzen diat. Ez jaramonik egin Mauriceri. Bata bestearen kontra xaxatzen gaitik.

MAURICE, burlatsu: Nik, mutiletan lasaienak...?

BEGI-BERDE, LEFRANCi: Adar joka ari haizela uste diat!

LEFRANC: Bego! Idatz ezak herorrek gutuna.

BEGI-BERDE: Puta halakoa!

MAURICE, gozoki: Tira! Begi-Berde, zalapartarik ez. Hire saguñoa ikusiko duk ostera ere. Gazte benetan ederra haiz. Nora egin dezakek alde?

BEGI-BERDE, isilune luze baten ondoren: Puta!

MAURICE: Ez etsi. Jules misteriozalea duk, eta hirekin liluraturik zegok.

LEFRANC: Gutunean jartzen duena esango diat. Sarri emaztea izango duk lokutorioan zain, galde egiok egia den. Nahi al duk irakurtzea? (Begi-Berdek ez du erantzuten, ez da mugitu ere egiten.) Hire emaztea konturatu egin duk ez haizela hi idazten diona. Orain ez irakurri eta ez idazten ez dakiala sumatzen dik.

MAURICE: Begi-Berdek idazle bat ordain zezakek.

LEFRANC: Nahi al duk irakurtzea? (Irakurri egiten du.) "Nire maitea, ongi asko konturatu nauk hik ezin idatz ditzakeala horrelako esaldi ederrak, baina nik nahiago diat hik ahal duan moduan idaztea..."

BEGI-BERDE: Marikoi hori!

LEFRANC: Akusatu egiten al nauk?

BEGI-BERDE: Marikoitxoa! Gutunak hik idatziak zirela pentsa zezan lortu duk.

LEFRANC: Hik esandakoa idatzi izan diat beti.

MAURICE, LEFRANCi: Hi haizen jakintsua izanik ere, Begi-Berdek konponduko hau. Jauntxoa ezkutuan aritzen huen.

LEFRANC: Zitalkeriarik ez, Maurice. Ez diat bera umilarazi nahi izan.

BEGI-BERDE: Alfabetatu gabea naizelako? Ez pentsa, ez. Negroa ni baino morroi arriskutsuagoa dela dioanean ere, negroek niri... (keinu lizun bat egiten du.) Ea bada, zerk galarazten zian irakurtzea? Erantzun. Nire emazteaganako hurbilketa prestatzen ari haiz. Hemendik irtetean, hiru egun barru, beragana al hoa?

LEFRANC: Hiri enbarazu ez egitearren huen. Ez didak sinetsiko Begi-Berde, lehenago ere esango nian, baina (MAURICE seinalatzen du.) ez horren aurrean.

BEGI-BERDE: Zergatik?

MAURICE: Nigatik? Esatea besterik ez huen. Traba egiten badizuet laino artean desager naitekek. Ni nauk hormak trabeskatzen dituen mutikoa, gauza jakina duk hori. Ez, ez, Jules, kontu zaharrak dituk horiek. Aitor ezak bere emaztea nahi huela, hori sinetsiko diagu, bai.

LEFRANC, bortxaz: Hik okertzen duk guztia hire umekeriekin. Dama bat baino okerragoa haiz.

MAURICE: Segi erreparo gabe, ni nauk ahulena eta; hustu ezak hire haserrea nire gainera. Duela zortzi egun ari haiz istilua sortzen, alferrik. Begi-Berderekiko neure adiskidantza neronek defendatzen diat.

LEFRANC: Existentzia bera ere ukatzen didazue.

MAURICE: Arestian lepotik heldu nauanean, bertan ziplo uztea espero huen. Moretzen ari ninduan, eta Begi-Berdegatik ez balitz, nireak egin zian. Berari, Begi-Berderi zor zioat bizia. (Mugagabeko solemnitatez.) Betirako eskerrona. (Ezkerreko eskua bihotzaldean, MAURICE BEGI-BERDEren aurrean ia lurreraino makurtzen da.) Zorionez bahoa. Lasai asko egongo gaituk.

LEFRANC: Ez hitz egin horretaz, Maurice.

MAURICE: Ikusten? Ikusten, Jules, hitzerdirik ere ezin diat esan. Deuseztu nahi gintuzkek, Begi-Berde eta biok. Ez, Jules Lefranc.

LEFRANC: Georges duk nire izena.

MAURICE: Jules deitzeko ohitura diagu. Abisatu beharko higun, mindu beharrean.

LEFRANC: Egin beharrekoa egiten diat.

MAURICE: Nori? Gu giltzapean geratuko gaituk, guri errespetua zor diguk. Azpikeriatan habil. Bakar bakarrik. Bakarrik hago eta, ez ahaztu.

LEFRANC: Eta hi? Zertan habil hire keinuekin? Bere inguruan, kartzeleroen inguruan? Saiatu horiek txoratzen, nirekin jai duk. Lehen akabatu ez bahaut hire espantuengatik izan duk. Horiei zor diek bizia Begi-Berderi baino. Erruki izan diat, baina hireak egingo dik, nik aldegin aurretik.

MAURICE: Gaiztoarena egin ezak, Jules. Profitatu hiri begira nauan artean. Lehen ni akabatzen saiatu haiz baina gau batzuetan hire tapakiak pasatzen dizkidak. Hotzak ote nagoen beldur haiz ala sukarra izan dezadan nahi duk. Duela asko ohartu nauk. Begi-Berdek jakinaren gainean jarri ninduan. Hitaz barre egiteko beste aukera bat izan duk.

LEFRANC: Gaizki ezagutzen nauk hire larruagatik sakrifikatuko naizela uste baduk.

MAURICE: Horren beharrik ba al dut? Zintzoa izan nahi al duk nirekin? Gutxiago nazkatuko nauala uste al duk? Hiru egun barru askatuko haute. Begi-Berde eta biok aske izango gaituk.

LEFRANC: Ez hain azkar, Maurice, arratserako utziko duk ziega. Hi iritsi baino lehen gizonki konpontzen gintuan Begi-Berde eta biok. Ez nioan neskatila ezkonberri batek bezala hitz egiten.

MAURICE: Nardatzen nauk!

Ezinezko ile-adats bat kopetatik kentzeko keinua egiten du buruaz.

LEFRANC, gero eta bortxa biziagoz: Ezin haut ikusi ere egin! Ez entzun! Ez sentitu! Hire keinuek ere min egiten zidatek. Ez ditiat nirekin eraman nahi irteterakoan.

MAURICE: Eta nahi ez badut? Gotorlekuan duela gutxi nagoelako didak gorroto. Zoriontsu al hintzateke nire ilea bizarginarenean erortzen ikusi izan bahu?

LEFRANC: Aski, Maurice!

MAURICE: Eskaileratxoan jezarrita eta nire adatsak sorbalda gainera, belaunetara eta lurrera erortzen, zoriontsu kontatzen diadalako, nire amorruaz zoriontsu. Nire zorigaitzak biziarazten hau.

LEFRANC: Zuon bion artean egoteaz aski dudala diot, aski batarekin mintzo den bestearen keinuez trabeskatua izateaz. Zuen aurpegitxo arruntak ikusteaz ase. Zuen begi kliskadak ezagun ditiat! Ez duk aski gosez hiltzea, lau murruren artean indarge egotea, erabat akabatu beharra zegok gainera.

MAURICE: Hire ogiaren erdia ematen didaala oroitaraziz gozatuko nauala uste al duk? Eta zoparen erdia emateagatik? (Istant bat.) Irensteko esfortzu gehiegi egin behar izaten diat. Higandik datorrela jakitea aski duk nazka sentitzeko.

LEFRANC: Begi-Berdek profitatzen zian.

MAURICE: Goseak hil dadin nahi duk.

LEFRANC: Zuen arteko konponketak niri bost. Ziega oso bati jaten emateko modukoa nauk.

MAURICE: Gorde ezak hire zopa, martiri gizajoa, nirearen erdia Begi-Berderi emateko adina ausardiarik izango diat.

LEFRANC: Zaindu itzak bere indarrak, badik beharra eta. Baina ez saiatu ni tronpatzen. Zuek baino urrunago negok.

MAURICE, ironiatsu: Galeretan?

LEFRANC: Errepika!

MAURICE: Zera esan diat: galeretan.

LEFRANC: Erronka jotzen al didak? Nire onetik atera nahi al nauk? Maurice, berriro hastea nahi al duk?

MAURICE: Galeran? Hi izan haiz eskumuturretako markez hitz egin digun lehena...

LEFRANC: Eta orkatiletakoez! Eskumutur eta orkatiletan. Eskubidea diat! Hik berriz, isilik egotekoa duk. (Garrasika.) Horretaz hitz egiteko eskubidea diat. Duela hirurehun urte zeramatzat galerianoen markak, eta kolpe gogor batez amaituko duk guztia. Entzuten al didazue? Zikloi bilaka naitekek eta txikituko zaituztet! Ziega garbitu. Zuen gozotasunak akabatzen naik. Gutako batek ospa egingo dik. Akitzen nauzue, hik eta hire hiltzaile ederrak!

MAURICE: Berriro ere akusatu duk. Hire traidore trazak ezkutatzearren, akusatu egiten duk. Bazekiagu emaztea lapurtu nahi izan dioala. Gauez bere tabakoa lapurtzera jaikitzen haizen moduan. Egunean zehar eskaintzen badiate, ez duk hartzen. Ilargi argitan hobeki eskuratzeko gero. Bere emaztea! Aspaldian desiratua.

LEFRANC: Baietz esatea nahi duk, ezta? Zoriontsu hintzateke? Ni Begi-Berdegandik erabat banandurik ikusteaz gozatuko huke? Ba bai. Bai, ene Maurice ttikia, asmatu duk: aspaldidanik ari nauk emazteak bertan behera utz dezan ahaleginetan. Lehen amodiozko gutunaz geroztik.

MAURICE: Putakumea!

LEFRANC: Duela asko ari nauk bere emazteagandik banandu nahian. Bost axola niri bere emaztea. Bere emazteak niri bost. Begi-Berde bakarrik egon zedin nahi nian. Solo, berak dioen bezala. Baina zailegi duk. Ondo eusten ziok morroiak. Tinko eta zut zirauk. Eta nik ziur aski huts egin diat nire aukera.

MAURICE: Zer egin nahi hion? Nora eraman nahi huen? (BEGI-BERDEri.) Begi-Berde, aditu al diok?

LEFRANC: Ez duk hire kontua. Gu bion artekoa duk, eta ziegaz aldatu behar badut ere, ez diat etsiko. Eta baita gotorlekutik kanpo banoa ere.

MAURICE: Begi-Berde!

LEFRANC: Esango diat zer gertatzen zaian: jeloskorkeria. Ezin jasan dezakek ni izatea bere emazteari idazten diona. Leku ederregia diat. Egiazko postua: ni nauk posta. Eta hi amorratzen!

MAURICE, hortzak estu: Ez duk egia! Ortografi akatsak egiten ditiat...

LEFRANC, MAURICEren modura: Ez dela egia? Ez duk hire burua aditzen! Negar egiteko zorian hago. Mahaira esertzen nintzenean, orria hartzen nuenean, idazluma frogatzen nuenean, tintontzia irekitzerakoan, nolako ezinegona hirea. Elektrizaturik hengoen. Ukiezina hintzen. Idazten ari nintzela, heure burua ikusi beharko hukeen. Eta gutuna berrirakurtzen nuenean? Ez nizkian ez hire marmarrak aditzen, ez nizkian hire begi-kliskadak ikusten!

MAURICE: Begi-Berderen emaztea izan duk hire lehen emaztea. Paperean husten hintzen!

LEFRANC: Oraindik ere sufritzen duk: malkoak isurtzen dituk hire begi ederretatik. Lotsa eta amorruz negar eginarazten diat! Eta ez diat amaitu! Itxaron Begi-Berde lokutoriotik itzultzen denean! Bazetorrek bere emaztea ikusi izanaz zoriontsu, zoriontsu bertan behera utzi izanaz.

MAURICE: Ez duk egia!

LEFRANC: Horixe! Bere emazteak ezingo likek hain erraz ahantzi. Ezinezko duk Begi-Berde sekula ahanztea! Begi-Berde koldarregia duk bertan behera uzteko. Lokutorioko burdinsarera itsasterakoan, berpizten duk..., igotzerakoan, berpizten duk.

MAURICE: Putakume alua!

LEFRANC: Ez al duk ulertu hutsaren hurrengo haizela? Bera dela gizona! Oraintxe, begira, burdin-makilei eusten ziek. Atzera egiten dik bere emazteak hobeki begizta dezan! Begira egiok baina!

MAURICE: Jeloskor! Begi-Berderi buruz mintzatu diren moduan, Frantzia osoan hitaz mintza zitezen nahiko hukeen. Ederra huen. Oroit hadi zein eder zen gorpurik aurkitzen ez zutenean. Nekazari guztiak xerka. Txakurrak, zakurrak! Putzuak, zingirak hustuz. Iraultza huen, kanpaiak. Apezak, kanpaiak, aztiak, kanpaiak! Eta gorpua aurkitu zutenean! Lurra, lur osoa zegoan lurrindua. Eta Begi-Berderen eskuak? Bere esku odolez blaituak leihoetako kortinak zabaltzerakoan? Eta bere ile liliz beterikoak astindu. Berak esan digun bezala.

BEGI-BERDE, txunditurik: Odola, Maurice? Jainkoarren!

MAURICE: Zer diok?

BEGI-BERDE: Odola ez, liliak.

Mehatxu eginez aurreratzen da.

MAURICE: Zein lili?

BEGI-BERDE: Haren hortzetan! Haren ile adatsetan. Eta orain abisatzen didak! (Zaplasteko bat demaio MAURICEri.) Txakurrek ere ez zidatek ezer esan. Niri otu behar zitzaidaan, eta beranduegi ohartzeko malura diat. (MAURICEri.) Eta hirea duk errua, alaena. Ez hengoen bertan. Bertan egon beharra huen abisatzearren, nire damuaren aurrean atxiloturik negok, zehatza izan, baina ziur aski nire emaztearekin arduratuegi...

MAURICE: Begi-Berde...

BEGI-BERDE: Kopetaraino negok zuetaz. Hilabete barru labainpetik pasako nauk. Gailuaren alde batera burua izango diat, gorputza bestaldean izango diat. Beraz izugarria nauk. Izugarria! Eta suntsi hazaket. Nire emaztea gustuko baduk, hoa jasotzera. Aspaldidanik habilkit itzulinguruka, itzulinguruka, pausaleku baten bila habil, jo eta akabatu hazakedanik susmatu ere gabe.

MAURICE, atean zelatan: Begi-Berde... konponduko duk: hi agertzea aski berraurkitzeko. Adi ezak! Adi! 34aren txanda duk.

BEGI-BERDE: Ez. Berreskura dezala irribarrea, arrazoi dik. Berdin egingo diat. Bertan, hasteko, eta itsasoaz bestaldean, amaitzeko. Bertara iristen banaiz! Sarri jakinaraziko didala, gozotasunik gabe, besterik ez. Hotzean utzi behar naik bertan behera, bi hilabete itxaronez gero alarguntsa izango dela susmatu ere gabe. Nire hilobira etor zitekek errezatzera eta niretzat... (Zalantza.) loreak ekarri...

MAURICE, samur: Begi-Berde...

LEFRANC: Etorriko duk. Bisitaldia hasi besterik ez duk egin.

Iltze bati eskegitako jaka bat hartu nahi du.

MAURICE: Ez duk hire jaka, Begi-Berderena duk.

LEFRANC, jaka eskegiz: Arrazoi duk, tronpatu egin nauk.

MAURICE: Maiz gertatzen zaik. Bosgarren, seigarren aldia duk bere jaka janzten duala.

LEFRANC: Ze arrisku dik? Ez zegok sekreturik, ez ditek poltsikorik. (Une bat.) Baina Maurice, Begi-Berderen arropa-zaindaria al haiz?

MAURICE, sorbalda keinuz: Nire arazoa duk!

BEGI-BERDE: Urdangatxoa! Harearen erdian bakardade gorrian uzten naik. Hanka egiten dun, ospa egiten dun!

MAURICE: Topatuz gero akabatu egingo diat, zin egiten diat.

BEGI-BERDE: Berantegi. Bera ikusi bezain pronto, agur esango diok Begi-Berderi.

MAURICE: Sekula ez!

BEGI-BERDE: Ez ezak sekula sekula esan. Ondotxo ezagutzen ditiat hitza ematen duten lagunak. Ez zaiok ile bakar bat ere ukitu behar, neskato gajoa duk. Gizon beharra dik, benetako baten beharra eta ni dagoeneko neure buruaren mamua nauk. Idazten jakitea besterik ez nian. Esaldi ederrak, buruz ikasi behar nituzkeen. Ikas zitezkek. (Une bat.) Baina neroni nauk esaldi eder bat: ez duk ikasten hori.

MAURICE: Beraz, barkatzen diok?

BEGI-BERDE: Ez dik barkamenik merezi, baina zer egin zezakeat? Zer egin ziezaiokeat?

MAURICE: Akabatu.

BEGI-BERDE: Barregura ematen didazue zuek biok. Ez al zarete nire egoeraz jabetzen? Ez al zarete jabetzen hemen asmatutako istorioak lau murruren artean baino ez daitezkeela bizi? Ez diat gehiago gizakien eguzkirik ikusiko, eta adarra jotzen didazue halere? Deus ez al naiz zuentzat? Ez al duzue ulertzen hilobia prest dagoela nire azpian? Hilabete barru jujeen aurrean egongo nauk. Hilabete barru erabakiko ditek burua moztu behar zaidala. Burua ebakita, jaunok! Jadanik ni ez nauk bizirik. Orain bakarrik negok. Bakar bakarrik! Bakarrik! Solo! Lasai hil naitekek. Ez diat distirarik jadanik. Izozturik negok. (MAURICE eta LEFRANC txunditurik beha daude eta monologoa aditzen dute.) Izozturik! Belaunika zaitezkete Elur Puskaren aitzinean, arrazoi duzue. Bera duk buruzagi nagusia. Zoazte haren oinak musukatzera, basatia izatearen adurra dik. Jendea hil eta bai eta jateko eskubidea dik. Selban bizi duk, hori dik nirekiko aldea. Ongi hezitako panterak ditik berarekin. Ni bakardade gorrian negok. Zuriegia. Ziegak hondatuegia. Zurbilegia. Etsitua. Baina lehenago ikusi baninduzue, eskuak poltsikoetan, nire loreekin, beti lore bat hortzartean edota belarrian zigarretaren lekuan! Nire goitizena... Jakin nahi al duzue? Goitizen ederra huen: Paulo Hortz-loretua! Eta orain? Bakar bakarrik negok, emazteak bertan behera uzten naik... (MAURICEri.) Atsegin izango al huke nire emaztea?

MAURICE: Apur bat txoratzen ninduan, aitortzen diat. Hi bitarteko haizela ikusten dudanean erotu egiten nauk.

BEGI-BERDE, mikatz: Bikote ederra nauk, e? Horrek nahasten al hau?

MAURICE: Bai. Hik herorrek zabaldu beharreko pasabidea duk gainera. Zail izango zaik berataz libratzea. Horregatik behar duk mendekua. Erakutsi egidak bere erretratua.

BEGI-BERDE: Goizero ikusten duk, garbitzen naizenean.

MAURICE: Erakutsi egidak halere. Azken aldiz.

BEGI-BERDE, bortizki zabaltzen du atorra eta emakume baten aurpegia tatuaturik duen bularraldea erakusten dio, ikuslegoari bizkar emanez, ez baitu sekula ikusiko tatuaiarik: Atsegin al duk?

MAURICE: Ederra duk! Tamalez ezin zioat muturrera egin tu, hire azala duk. (Barre egiten du.) Eta hori, zer duk? (BEGI-BERDEren bularreko gune bat seinalatzen du.) Hori ere hire emaztea?

BEGI-BERDE: Utzi. Akabo emaztea.

MAURICE: Berarekin topo egin nahi nikek...

BEGI-BERDE: Zera esan diat: isiltasuna nire inguruan. Arin. Alaiegi hago jadanik gertatzen zaidanaz. Poza duk ziur aski bera eta nire aurka xaxatzen zaituztena. Zoriontsu zarete ikus dezaketen bakarrak izateaz.

MAURICE: Nirekin haserretuko haiz? Hire emaztea hiltzera joateko kapaz nauk...

LEFRANC: Itxura ederra izango huke isuritako odolaren aurrean. Zainetan eduki beharra zegok horretarako.

MAURICE: Horretarako aurpegia duk batez ere eduki behar dena. Nirea...

LEFRANC: Ikusiko bahu! Ziur aski Begi-Berderenaren molde berean egina.

MAURICE, konortea galtzeko zorian: Oi Jules, ez ezak horrelakorik esan, konortea galduko diat. Ez didak esango ez naizela gotorlekuko umerik ederrena. Mirestu pixka batean ar txikia! (Ile adatsa aldentzeko lehen adierazitako keinua egiten du. Oraindik zorabiaturik, baina benetako marikoitxoa beti ere.) Nirea bezalako muturtxoarekin, nahi dudana egin zezakeat. Errugabea izanik ere erruduntzat naukatek. Aski ederra nauk. Nirea bezalako buruak dituk egunkarietako orrialdeetan moztu nahi izaten direnak. E, Jules, hire kolekziorako? Andraxkak erotu egingo hituzke. Odola isuriko. Eta malkoak. Ume kozkorrek labanekin jolas egin nahiko liketek. Festa litzatekek. Kaletan dantza. Uztailaren 14an horrela al da?

LEFRANC: Ustela!

MAURICE: Latorrizkoa! Ondoren arrosa bilakatzea besterik ez nikek izango jaso nintzaten! Arrosa edota amitz. Txiribita edota xahal-mutur. Baina hi ez haiz sekula gisako ondorio eder batera iritsiko. Ikustea besterik ez zegok. Ez duk horretarako balio. Ez zioat errugabea haizenik, ez zioat ere lapur gisa ezer balio ez duanik, baina besterik duk krimena.

LEFRANC: Zer dakik hik?

MAURICE: Dena. Ni, gizon guztiek, benetakoek, onartu egin naitek. Gazte nauk oraindik baina euren adiskidantza diat. Ez hik. Ez haiz gure kastakoa. Ez haiz sekula izango. Ezta gizon bat akabatuko bahu ere.

LEFRANC: Begi-Berdek liluratzen hau. Hire obsesioa duk!

MAURICE, gero eta probokatzaileago, baina marikoikeriak alde batera utzirik: Gezurra! Ez zioat nahi bezala laguntzen agian, baina hik bere laguntza nahi duk.

LEFRANC: Zertan...?

MAURICE, bortxaz bat-batean: Zertan...? Oroit hadi kartzeleroak hire lastairan hiltzaileen argazkiak topatu zizkianean. Zertarako hituen? Zertarako erabiltzen hituen? Guztiak hituen! Guztiak! Soklay-rena, Widmann-ena, Vache-rena, Ange Soleil-rena, eta ahantzi ditudanak. Ez ditiat buruz ezagutzen. Zertarako hituen? Meza emateko? Errezo egiten hien? E, Jules, hire lastairan, gauean, enbaltsamatu egiten hituen.

BEGI-BERDE: Eztabaidarik ez. Nire emaztea akabatu nahi baduzue, zotz egin.

LEFRANC eta MAURICE, batera: Zertarako?, ez duk behar!

BEGI-BERDE: Zotz egin. Ni nauk buru oraindik ere. Zorteak labana erabakiko dik, baina ni nauk exekutatzaile.

LEFRANC: Jolasean ari haiz, Begi-Berde.

BEGI-BERDE: Horretan ari naizen antzik hartzen al didak? Non zaudetela uste duzue zuek? Kontuz egin baina gertatuko denarekin. Zaindu inguruak. Erabaki duzue? Nire emaztea akabatzeko erabakia hartu al duzue? Azkar egin beharko da. Prest zaudete? Ez fidatu. Makilkada zetorrek. Zuetako bat joko dik. (Bere ukabila MAURICEren sorbaldan jartzen du.) Hi izango al haiz? Hiltzaile ttiki bihurtuko al haugu?

MAURICE: Ez hago jada nirekin haserreturik?

BEGI-BERDE: Aire gabeziak akiturik geudek, ez nazazue esfortzu gehiegi egitera behartu. Esplikatuko dizuet. Aitakorki. Zaindu egin behar dela zioat gisako uneak izugarriak dituk eta. Hain duk gozo, izugarria dela. Ulertzen duzue? Gozoegia duk.

MAURICE: Zer duk gozoegi?

BEGI-BERDE, pasarte osoa ahots oso gozoz esan, gizabidetsu: Hori dela eta ezagutzen duk hondamendia. Ni ez negok jadanik ertzean. Erorian negok. Ez diat ezeren arriskurik, esan dizuet. Eta Begi-Berdek barre eginaraziko ziguk: hain gozoan erortzen nauk, erorrarazten nauena hain duk aratza, gizalegez ez naizela kontra egitera ausartzen. Krimenaren egunean... Entzuten al didak? Krimenaren egunean berdin huen. Entzuten didazue. Zuen interesekoa duk hau, jaunok. "Krimenaren egunean" zioat eta ez nauk lotsatzen! Ezagutzen al duzue inor gotorleku osoko estaia guztietan ni bezain goren ezarri daitekeenik? Nortzuk dira ni bezain gazte? Ni bezain eder, eta hainbesteko zorigaitza ezagutu dutenak? "Krimenaren egunean" zioat! Egun hartan eta gero eta gehiago...

LEFRANC, gozoki: Atzen ordurarte.

BEGI-BERDE: Gero eta gizabidetsuago huen guztia nirekiko. Gizon batek bere kapela altxatuz agurtu ninduela zioat.

MAURICE: Begi-Berde, lasaitu hadi.

LEFRANC, BEGI-BERDEri: Segi. Konta.

MAURICE: Ez, aski. Esaten duanak kitzikatzen dik. Gainditzen dik. (LEFRANCi.) Besteen zoritxarraz elikatzen haiz.

BEGI-BERDE, esankor edo idiota: Esango dizuet. Bere kapela altxa zian. Harrezkeroztik gauza oro...

LEFRANC, erruki gabe: Zehatz.

BEGI-BERDE: ...gauza oro mugitzen hasi huen. Ez zegoan zereginik. Eta horretarako norbait hil nezan ezinbesteko izan huen. Zuen txanda duk. Zuetako batek nire emaztea akabatuko dik. Baina kontu egin. Dena prestatu diat zuentzat, zuen aukera eskaintzen dizuet. Nik amaitu diat. Errentaz biziko nauk, lastozko kapela eta palmondoen mundurantz noak. Bizitza berri bati ekitea erraza duk, ikusiko duzue. Neska hil nuen une beretik ohartu ninduan ni. Arriskua ikusi nian, baina zorionez, ondoren. Ulertzen al didazue? Beste baten azalean egotearen arriskua. Eta beldurtu egin ninduan. Atzerantz jo nahi izan nian. Geldi! Ezin! Saiatu ninduan. Eskuin ezker korrika egin nian. Tolesten ninduan. Molde oro saiatzen nian hiltzaile ez bilakatzearren. Zakur izaten, katu izaten, zaldi, tigre, mahai, harri izaten saiatu! Neroni, ni ere, arrosa izaten saiatu ninduan! Ez barre egin. Ahal izan dudana egin diat. Gorputza bihurritzen nian. Jendeak dardarak jota nengoela zioan. Nik denboran atzera egin nahi nian, nire lana desegin, krimena baino lehenagora arte berbizi. Atzera jotzeak erraza zirudik: nire gorputza ez huen igarotzen. Berriro ere saiatzen ninduan: ezinezkoa. Nitaz trufatzen hituen inguruan. Ez hituen arriskuaz ohartzen, larritu ziren egunera arte. Nire dantza! Nire dantza ikusgarria huen! Dantza egin diat, motellak, dantza! (Orain antzezleak dantzaldi motz bat asmatu beharko du, burleskoa ahal bada eta hunkigarria, BEGI-BERDE denboran atzera jotzeko saioan erakutsiko duena. Isil, bihurritu egiten da. Daratulu moduko dantza bat egiten saiatuko da, bere buruaren inguruan. MAURICE eta LEFRANC adi daude, gero zera esango du.) Zorterik ez. Ez irakurtzen ez idazten, ez dantza egiten ez denboran atzera jotzen. Putza! (Dantza eginez.) Eta dantza egin nian! Dantza nirekin, Maurice. (Gerritik heltzen dio eta dantza urrats batzuk egiten dituzte, baina segituan baztertzen du.) Alde hemendik! Dantzalekuan bezala egiten duk, txalupen modura! (Daratulu moduko dantzari berrekiten dio. Azkenik antzezlea gelditu egiten da, arnas gabe.) Eta dantza egin nian! Orduan, topatu egin zitean. Susmagarri nintzaiean. Gero, berez gertatu huen dena. Gillotinara ahalik eta lasaien eraman behar ninduten keinuak egin nizkian. Orain bare negok. Eta niri zagokidak zuen aukera eratzea. Zotz egingo duzue. (LEFRANCi.) Beldur al haiz? Ohitura hartuko diok. Ideiari alde leunetik begiratu behar zaiok. Hasieran beldur nioan neure buruari. Orain neure burua atsegin diat! Ez al natzaizue atsegin?

MAURICE, BEGI-BERDEri: Aztoratu egiten duk. Sendapoki hosto bat duk.

BEGI-BERDE: Murgildu zaitezte. Murgil hadi, Jules. Beti izango duk eskua eskainiko dian norbait. Agian Elur Puska, ni ez banago. Kikilduta hago. Ez duk Mauriceren itxura ederrik. Agian hi izatea atsegingo zitzaidakean.

MAURICE, libertiturik, burlati: Hiltzaile.

BEGI-BERDE: Tira! Zotz egin behar duzue.

MAURICE: Eta... nola... zerekin... hik, nola egin duk?

BEGI-BERDE: Ez duk berdin. Zoriak ene eskuen itxura hartu zian. Zuzen jokatzekotan lepoaren ordez eskuak moztu beharko zitzaizkidakean. Eta niretzat dena erraz izan duk. Neska nire azpian zegoan. Esku urduri bat ahoan eta bestea, urduriki, lepoan jartzea besterik ez nian. Akabo. Baina hik...

MAURICE: Eta gero? (BEGI-BERDEri.) Eta gero?

BEGI-BERDE: Esan diat bada. Oso bestela gertatu huen. Lehenik neska nire gelara eraman diat. Ez dik inork igotzen ikusi. Nire lilia nahi zian.

MAURICE: Eta gero?

BEGI-BERDE: Hortzetan lili buket bat nian. Neska atzetik nian. Itsatsirik zegoan... Dena kontatuko dizuet, jakinaren gainean egon zaitezten. Gero... Gero, garrasi egin nahi izan dik min egiten niolako. Ito egin diat. Behin hilez gero berpiz nezakeela uste izan nian.

MAURICE: Eta gero?

BEGI-BERDE: Gero? Hara bada! Hor zegoan atea! (Ziegako eskumaldea erakusten du murrua ukituz.) Gorpua ateratzea ezinezko, handiegia ninduan, nire bularrak izugarri eta ikusgarri bilakatu hituen. Bigun nengoan. Leihora hurbildu ninduan lehenik, kanpoa behatzeko. Ez ninduan ateratzera ausartzen, sexuz aldatu nian. Kaleak zelatzen ninduan. Nire soineko, nire orrazkera berriaren zain zeudean, nire oihalak leihora erakuts nitzan... Kortinak apur bat zabaldu ditiat... (MAURICEk keinu bat egiten du.) Zer?

MAURICE: Lilia? Bere adatsetan utzi duk lilia?

BEGI-BERDE, goibel: Eta orain ohartarazten didak!

MAURICE: Ez nekian, Begi-Berde. Hi salbatzea nahi izango nikek. Bertan egon behar nian, hi laguntzearren...

BEGI-BERDE: Beha naukaala ahantzi duk. Lehen egunaz geroztik duk beraganako apeta, dutxan bular biluzia ikusi hidan goizaz geroztik. Sartu ginenean ulertu nian. Egiten hizkidan maitakeriak harentzat hituen. Tronpatu egin al naiz? Ikusi nahi ninduanean bere gorputza nirera egokitzeko nola egina ote zegoen jakiteko huen. Eta ez irakurtzen eta ez idazten ez dakidalako elbarritua naizela uste al duk! Begi zorrotza diat gero nik! (MAURICEk zigortutako ume baten muzina egiten du.) Mintza, ez nauk astakirten bat. Oker al nago? Ez duzue nire kontura barre egin behar. Burua hari batetik zintzilik diat eta. Hik saldu nauk. Jainko onarekin hitzartu hintzean. Lilia! Xorta ttipi bat bere adatsetan, eta inor ez horretaz ohartarazteko. Bederatzi egunez aldatu nian sexua. Alde guztietatik pitzaturik nengoan. Eta orain? Zer egin behar dut? (LEFRANCi so egiten dio.)

MAURICE, BEGi-BERDEri: Ez egiok ezer gehiago eska. Ez egiok sekula gehiago ezer eska. Ez al duk ikusten bere aurpegia? Zurrupatzen hau. Irensten hau.

BEGI-BERDE, tristuraz: Entzun, hain duk tristea, gaua izatea nahi dudala nire bihotzarekin estutzen saiatzeko, nahi nikek, ez diat esatearen lotsarik, nahi nikek, nahi nikek, nahi nikek, nahi nikek... neure burua nire besoetan bildu.

MAURICE: Ez ezak etsi.

BEGI-BERDE, oraindik triste: Gizarajo bat nauk orain zuentzat. Begi-Berde erabat lur jota zegok. Hurbiletik ezagutzen duzue orain zer den hori, nire gerriaren dardara. Uki, uki dezakezue. (Bortxaz bat-batean.) Baina kontu egin. Ez diat gauza askoren beharrik altxa eta zuek zanpatzeko! Segi begi-zabalik badaezpada ere. Poliziak ezagutu duena baino gehiago dakizue orain nitaz, ez bada haiek ere nik egindako bidea korritu dutela. Zuen aurrean izan duzue nire egiazko aurpegia, beraz ez fida, ez dizuet eta agian sekula barkatuko. Ni desegiteko ausardia izan duzue, baina ez uste puskatan geratuko naizenik. Begi-Berde berregiteko zorian zegok. Neure burua berreraikitzen ari nauk. Berritsasten. Berritzen. Indartzen ari nauk, gaztelu gotor bat baino zamatsuago. Gotorlekua baino indartsuago. Ni nauk gotorlekua! Nire ziegetan gorderik ditiat borrokariak, liskarreroak, soldaduak, lapurrak! Ez zaiteztela fio! Askatzen baditut ez nauk ziur nire guardia eta zakurrek eutsi ahal izango dituzten! Sokak ditiat, labanak, mailadiak! Kontu egin! Behatzailez josirik zeudek nire zaindaritza bideak. Zelatariak edonon. Ni nauk gotorlekua eta bakardade gorrian negok munduan.

MAURICE: Begi-Berde!

BEGI-BERDE: Nik prestatzen ditiat neure exekuzioak. Nik zabaltzen ditiat sarrailak. Ez fida mutilok! (Ziegako atea zabaltzen da bertan inor agertu barik.) Niretzat? Ez? Emaztea etorri duk. (Zalantza.) Emaztea etorri al da? E, esaiok alde egin dezala.

Kartzeleroa sartzen da. Giltza-sorta bat du eskuan.

ZAINDARIA, irribarrez: Azkar. Emaztea zain daukak lokutorioan.

BEGI-BERDE: Ez noak.

ZAINDARIA, lasai: Arrazoia?

BEGI-BERDE: Zera zioat: ez nauk jaitsiko. Esaiok itzul dadila.

ZAINDARIA: Betirako?

BEGI-BERDE: Betirako den bezain betirako. Andereñoa hilik duk.

ZAINDARIA: Hire arazoa duk. Enkargua ematera noak. (Ziega aztertzen du.) Dena behar bezala hemen?

LEFRANC: Behar bezala dena, ikusten duzu.

ZAINDARIA, LEFRANCi: Bai? Eta hori? (Desegindako ohea seinalatzen du.) Erantzunik bai? (Isiltasuna.) Ez duzue erantzun nahi? Ohea zergatik dagoen deseginik galdegin dizuet.

Isilune luzea.

BEGI-BERDE, MAURICE eta LEFRANCi: Zuek ez al dakizue ezer? Esaiozue zuek izan bazarete. Egia esan behar dik, nagusiak ez dik konturik egingo.

LEFRANC: Hik bezainbeste zekiagu guk.

ZAINDARIA, irribarretsu orain ere: Harritzekoa litzateke. Egia esateak ito egiten zaituztete. (LEFRANCi.) Noiz aterako zara?

LEFRANC: Etzi.

ZAINDARIA: Bake ederra.

LEFRANC, erasokor: Atzo esanez gero goizean joango nintzatekeen.

ZAINDARIA: Ez niri horrela hitz egin, bestela zigor-ziega.

LEFRANC: Zigor-ziega beraz. Eta adierazpenik eman beharrik ez Jaunari. (BEGI-BERDE seinalatzen du.)

ZAINDARIA: Apalago kantu hori. (BEGI-BERDE eta MAURICErenganantz itzultzen da.) Zintzo izan nahi dugunetan, hara! Ezinezkoa da hau bezalako morroiekin. Eta gizabidea galtzen dugu azkenerako. Gero guardiok astakirtenak garela diote. (LEFRANCi.) Hain temosoa ez bazina nire lana egiten dudala ulertuko zenuke. Ezin esan daiteke begitan hartu zaitudanik, eta zu baino jatorragoa naiz.

LEFRANC: Frogatu behar.

ZAINDARIA: Frogatua da. Zuk ez dakizu zer ikusi, zer jasan behar den kartzelazain izateko. Zuk ez dakizu liskartiak direnen kontrakoa izan beharra daukagula. Ongi diot: kontrakoa doi-doi. Eta gainera haien ez-adiskide izan behar dugu. Ez diot etsai. Pentsa ezazu. (Bere poltsikoan xerkatzen du, ateratzen dituen zigarretak BEGI-BERDEri luzatzen dizkio. BEGI-BERDEri.) Hire adiskidearen partetik. Elur Puskak bidaltzen ditik bi zigarreta.

BEGI-BERDE: Esaiok jaso ditudala.

Bata ahoratzen du eta bestea MAURiCEri eskaintzen dio.

MAURICE: Ez dik merezi.

Atea irekita dagoenez, ikuslegoak atearen kanpoaldea dakusa, hau da sarraila.

MAURICE, irribarretsu eta eskuaz sarraila ferekatuz: Ederra da sarraila bat!

BEGI-BERDE: Ez al duk nahi?

MAURICE: Ez.

ZAINDARIA: Arrazoi dik. Gazteegia erretzeko. Negroak enkargu eman zidak hiri esateko ez arduratzeko. Hura bai hire egiazko adiskide. (Isilune deserosoa.) Beraz, hire emaztea?

BEGI-BERDE: Esan diat: akabo.

ZAINDARIA: Hire begi berdeekin txoraturik dagoela zirudik ba. Orain bertan begira nengoan, neskato ederra duk.

BEGI-BERDE, irribarretsu: Irteterakoan ez haiz bere bila joango, ezta?

ZAINDARIA, berdin: Izorratuko al hinduke?

BEGI-BERDE: Oi! Azken finean, atsegin bazaik, molda hadi berarekin.

ZAINDARIA: Saia naitekek.

BEGI-BERDE: Zergatik ez? Nik behean utzi nian lurra. Bizitzak nekatu egiten naik.

ZAINDARIA, irribarretsu eta harroxko: Egia duk beraz? Eskura uzten didak emaztea?

BEGI-BERDE: Hiretzat. (Eskua ematen diote elkarri.) Iragan ostegunean esan zidan agur, arrazoi duk. Betirako agur. Han joan huen bere begi aztoratuekin.

ZAINDARIA: Aldaketa kalterako izango duela uste al duk?

BEGI-BERDE: Nitaz mintzatuko hatzaio. Nire lekua hartuko duk. Burua mozturik izango dudanerako, hi haut ordezko.

ZAINDARIA: Gure besoetarako hi. Eta ekonomatorako egidak keinu. Nahi duan guztia izango duk. (LEFRANCi.) Zuek ez dakizue oraindik zer den gafe bat. Jakiteko (BEGI-BERDE seinalatzen du.) horren egoeran egon beharra dago.

LEFRANC: Halere, errua niri botatzea eta zigor-ziegara joatea nahi zuen. Zeren bera, noski, Gizona da!

BEGI-BERDE: Amorratzen? Halako huskeria batengatik.

LEFRANC: Hiretzat huskeria izango duk. (MAURICEri.) Akusatu egiten gaitik...

MAURICE: Begi-Berdek? Ez dik inor akusatu. Ohea zergatik zegoen deseginik galdegin dik.

LEFRANC: Nire bizkar guztia.

BEGI-BERDE: Oi! Mesedez. Zer esan dut? Egia. Nagusiaren aurrean esan diat jatorra delako. Berarekin arriskurik ez.

LEFRANC: Guardia beti duk guardia.

BEGI-BERDEk ohera bota berri duen jaka jazten du.

BEGI-BERDE: Bera ez duk berdin. Gizon batek ez dik harroa izan beharrik. Bazekik gizon dela, eta aski zaiok.

MAURICE, lehor: Arrazoi dik Begi-Berdek.

LEFRANC: Begi-Berde duk. Baina ez hadi tronpa, bere egiazko lagunak, goiko estaian zeudek. Ez zian merezi arestian hainbesteraino defendatzeak. Begi-Berdek beste mundutik jasotzen ditik aginduak. Zigarretak bidaltzen zizkiotek, nondik? Itsasoaz bestaldetik! Guardia berezi batek ekarriak, uniforme apainaz jantzirik, eta adiskidantza hatz puntetatik dariola. Bihotzeko mensajea. Elur Puskaren irribarreaz mintzo hintzen? Eta niretzat zela uste huen? Potto, Jaunak negroaren hortzetatik jasoa zian zegoeneko. Detenitu guztiak bi bandotan banaturik zeudek, elkarri borroka eginez, eta hi erregeek irribarre egiten ziotek elkarri gure buruen gainetik, edota gure bizkarrean, edota gure aurrean ere. Eta amaitzeko beren emazteak oparitzen ditiztek...

ZAINDARIA: Konpon zaitezte zuen artean. Ni Elur Puska ikustera noak. Kantuan ematen dik bere denbora...

Atera egiten da.

BEGI-BERDE, LEFRANCi: Mihiaz klask eginez gero. Bai, Jauna! Bai, nik hala nahi badut. Zaldiko-maldiko bateko zaldiak bezala biraka ibiliko zarete nik hala nahi izanez gero. Neskatoak baltsean ibiltzen nituen bezala. Zalantzan? Balio dudana egiten diat nik hemen. Ni nauk gizona, bai jauna. Korridoreetan ibil naitekek, estaiak igo, guardia-guneak, patio eta babestokiak trabeskatu, ni nauk errespetatua dena. Nire beldur dituk. Elur Puska baino ahulagoa nauk agian, bere krimena nirea baino apur bat beharrezkoagoa zelako. Berak harrapatu eta lapurtzeko hil baitu, baina berak bezala bizitzeko hil diat nik eta jadanik irribarrea diat. Bere krimena ulertu diat. Dena ulertu diat eta bakardade gorrian egoteko ausardia diat. Egun argitan.

LEFRANC: Ez asaldatu Begi-Berde. Nik ere ulertu diat. Eta nahi duana egiten uzten diat. Ahal izan dudan guztia egin diat hire emazteagana zihoazen hitzak ahalik eta ederren izan zitezen. Nire aurka egoteko eskubidea duk, hire tokia hartu izan diat.

BEGI-BERDE: Gutunak ederrak hituen. Ederregiak. Heure emazteari idazten hiola uste huen agian...

LEFRANC: Alderantziz. Hire tokian jartzen nintzelako egiten nitian hain eder gutun horiek. Hire larruan nengoan.

BEGI-BERDE: Nire larruan egoteko baina, nire tamainakoa izan beharra zegok. Nire tamainakoa izateko, nik bezala egin beharra zegok. Ez ezak ezetz esan, kartzeleroarekin hika aritzea nahiko huke. Nahi duk baina ez haiz behar bezain indartsu. Jakinen duk egunen batean zer den gafea. Baina ordaindu beharra zegok horretarako.

LEFRANC: Hire emazteagandik banandu nahi izan haut, ahal izan dudan guztia egin diat. Hi mundutik isolatzeko, eta ziega eta gotorleku hau mundutik aldentzeko ahal izan dudan guztia egin diat.

BEGI-BERDE: Kartzela nirea duk eta ni nauk bertan nagusi.

MAURICE, mikatz: Eta salatzen duk.

BEGI-BERDE: Zer diok?

MAURICE: Ezer ez.

BEGI-BERDE, barrez: Salatzen dudala? Eta zer? Ez zarete zintzoa izan nadin eskatzera ausartuko, ez da? Ez litzatekek gizabidetsu heriotzatik bi hilabetera dagoen gizon bati halakorik eskatzea. Egin dudana egin eta gero, zer esan nahi dik bada zintzo izateak? Ezerezean jauzi eta gero, nire krimenaz gizonengandik hain ondo banandu eta gero, dotrinaren arauak errespeta ditzadan espero duzue? Zuek baino indartsuagoa nauzue.

LEFRANC: Ulertzen haut. Eta berak traiziotzat dituen horiek ere ulertzen ditiat. Horrela haut gustuko. Hoa beherago beti.

BEGI-BERDE: Eta traizio egitea gustuko badut? Nortzuk zarete zuek? Bi lapurtxo. Elur Puskak laguntzen naik, kuraia ematen zidak. Elkarrekin joango gaituk Cayennera, salbatzen bagara behintzat, labainpetik pasatzen banaiz, atzetik etorriko zaidak. Zer naiz zuentzat? Ez dudala asmatu uste al duzue? Ni nauk ziega honetan zama guztiari eusten diona. Zeren zama ez zekiat. Ez zekiat ez idatzi eta ez irakurtzen, bizkar sendoak behar ditiat. Elur Puskak gotorleku guztiaren zamari eusten dion bezala, agian baduk beste bat, Buruzagien Buruzagi dena eta mundu osoaren zamari eusten diona. Gutaz trufa zaitezkete, guk eskubideak ditiagu. Gu gaituk gizon.

MAURICE: Niretzat hi Begi-Berde haiz beti. Baina hire indar kriminal ederra galdu duk.

BEGI-BERDE: Nire oroitza itzuliko zaianean.

MAURICE: Lehenago 108 ziegan nengoan eta korridoretik nindoala hire ate aurretik igarotzerakoan, leihatilatik katiluari eusten zion hire eskua besterik ez nian ikusten. Urrezko eraztuna duen hire hatza ikusten nian. Eraztun hori zela eta, ziur nengoan gizon osoa hintzela, baina ez nian uste egiaz emazterik huenik. Orain baduk. Guztia barkatzen diat arestian urtzen ikusi haudalako.

BEGI-BERDE: Mintza Julesekin ala itxi ahoa.

MAURICE: Horrek ere min egiten zidak bihotzean: hirekin ez bada berarekin egotera beharturik nagoela. (LEFRANCi.) Koldarra nauk Lefranc, baina argi ibili. Bere krimena defendatuko diat...

LEFRANC: Hik entzun al duk bere krimena? Ikusi al duk malkotarainoko hiltzailea! Hori ere nire egitarauan zegoan. Ni nauk irabazle. Begi-Berdek egin behar zuena egin dik...

MAURICE: Zer egin duk hobeagorik? Zeren izenean mintzo haiteke? Noren izenean? Eskumuturreko hire marken izenean agian? Galeren izenean? Hire lapurreten izenean?

LEFRANC: Sergerekin, Neva kaleko aferaren unean ikusi nahi hinduket. Ilunpean, leihoetatik tiro egiten zigun jendeak...

MAURICE, ironiatsu: Serge? Serge, nor? Serge de Lenz ziur aski!

LEFRANC: Serge de Lenz bera. Berarekin hasia nauk ni.

MAURICE: Frogak! Ziegak istorio ederrez beteak zeudek. Batzuetan, goragalea emateraino loditzen duk airea hainbeste istorioz. Eta izugarrienak harro asmoz asmatu edo amesten direnak ote? Ez ba: bizitza jasangarri egitearren. Lapurreta, urre, perla, diamante trafikoa! A ze kiratsa. Dolar faltsuak, atrakoak, larru ederrak! Eta galerianoak!

LEFRANC: Mehatxatu egiten al nauk?

MAURICErengana doa eta harrapatu egin nahi du. BEGI-BERDEk bortizki bereizten ditu.

BEGI-BERDE: Ez duk oraindik unea iritsi. Haserreak gainditzen zaituztete, ez borreroak.

Borrokaldian MAURICEk LEFRANCen atorra apurtzen du.

BEGI-BERDE, LEFRANCen bularrari begira: Baina... tatuaturik hago!

MAURICE, irakurtzen du: Mendekaria! Ederra.

LEFRANC: Utz nazazue baketan.

BEGI-BERDE: Mendekaria? Bertan zerbitu nian nik Calvi-ra joan aurretik. Urpekari ttipi eta azkar bat. Marinel al hintzen, Jules?

LEFRANC: Utz nazak.

BEGI-BERDE: Marinel?

LEFRANC: Ez nauk sekula armadan izan.

MAURICE: Beraz, Mendekaria?

BEGI-BERDE: Nik, Zentralean, Clairvaux-en Mendekaria izeneko morrosko bat ezagutu nian. Gizon sendoa. Eta beste batzuk ere ezagutu ditiat, gizon zorrotzak eta itsasontziak. Bazegoen Pantera, Bresteko portuan.

LEFRANC: Poissyko zentrala.

BEGI-BERDE: Odoltsua, Riom-eko zentrala.

LEFRANC: Cherbourg-eko portua.

BEGI-BERDE: Zirimola, Fontevrault.

LEFRANC: Bresteko portua.

BEGI-BERDE: Beraz? Nolaz ezagutzen dituk ez bahaiz inon izan?

LEFRANC: Edonork zekik hori. Bere egiazko esanahia gainditu duten gauzak dituk horiek. Zoritxarraren egiazko zeinua duen orori buruzko informazioa diat aspalditik.

MAURICE: Ez duk gauza handirik ezagutzen zeinua ez baduk ezagutzen.

BEGI-BERDE: Eta Elur-Erasoa!

MAURICE: Toulon. Dragamina.

BEGI-BERDE: Elur-Erasoa! Egundoko izter parea. Hiru gizon xehatu zitian. Hogei urte lan bortxatuetan. Ha-ko fortean zegoan.

MAURICE: Gerra itsasontziez ari duk, eta hi Cayenne-ko preso gogorrenez.

LEFRANC: Elkar ulertzen diagu.

MAURICE: Ez diat uste, bide asko egin behar duk oraindik.

BEGI-BERDE: Mendekaria ospe-izena duk. Ez duk erraz eramaten. Hiru dituk dagoeneko. Clairvaux-en, Mendekaria, armen laguntzaz buruturiko hamarren bat lapurreta. Hamabost urtetarako. Treous-en, Mendekaria han ere. Txakur bat hiltzeko saioa. Baina izugarriena Robert Garcia duk, Robert Mendekaria goitizenez ezaguna, Frejus-ko kartzelan. Bera duk irabazi beharreko txapelduna. Eta horretarako hilketa bat bururaino eraman behar. Ez besterik.

LEFRANC: Mendekaria, Lorient-eko portua. Destroyer bat. Begi-Berde.

BEGI-BERDE, irribarretsu: Ez galdu iparra. Nik gidatzen haut. Orain ulertzen duk Elur Puskaren adiskidantza behar nuela. Berak sostengatzen gaitik. Eta ez larritu, sendoa duk. Krimen kontuetan ongi jantzia zegok. Espetxe guztia bere agintepean zegok, baina bere azpitik, ondorengoa, ni nauk.

MAURICE, LEFRANCengana hurbilduz: Barkatu, baina jauna ez zegok tatuaturik. Tinda besterik ez duk.

LEFRANC: Ustela!

MAURICE: Latorrizkoa! Mendekaria! Galeretako istorioarekin batera liburutan leitutako izenburua besterik ez duk hori.

LEFRANC: Isiltzeko esan diat ala akabatuko haut!

MAURICE: Begi-Berde mintzo zaialako, entzuten dialako, bere prestigioaren menpe hago. Baina Begi-Berderen tatuaiak ez dituk faltsuak. Berak ez dik orratzen beldurrik izan.

LEFRANC, mehatxuz: Ixo!

MAURICE, BEGI-BERDEri: Eta hire emaztea Begi-Berde, hire emaztea utziko diok!

BEGI-BERDE, irribarrez: Hik nahi al huen?

MAURICE: Hire emaztea! Hire azalean zizelkatua dagoena! Oi, Begi-Berde! Noraino iristen zitzaian?

BEGI-BERDE, keinu bat eginez: Honaino!

MAURICE: A!

LEFRANC: Fereka zaitezte.

MAURICE: Bere emazteaz mintzo natzaiok, eskubidea diat.

LEFRANC: Nik ematen badiat.

MAURICE: Bere emaztea?

LEFRANC: Bai, jauna. Aurrerantzean nirekin konpondu beharko haiz nahi eta nahi ez.

MAURICE, ironiatsu: Hala ere ezin diat berari buruzko galderarik egin. Ez duk hire azalean... (Ile adats ikustezin bat kopetatik kentzeko keinua egiten du.) Mendekaria hori bezala marraztea espero! Bere emazteaz arduratzen banauk, Begi-Berdek uzten didalako duk.

LEFRANC: Arestian mespretxatu duk.

MAURICE: Hi hintzen bere zoritxarra detaile guztiz kontarazteaz zoriontsu zegoena. Koldarra haiz.

LEFRANC: Hi hintzen istorioa erauzten ziona. Hitzetatik kontu handiz tira eginez...

MAURICE: Ahal nuena egin diat bera lasaitzearren. Bazekik. Nik ez diat gizon batek nire lana egin dezan itxaroten. Nik ez diat deus espero, dena espero diat. Iritsiko zaidan kolpe latza jasoko diat, horretarako egina negok. Baina hi laino artean habil. Itzulinguruka habilen bitartean bizitzen ikusten gaituk. Liliaren istorioak distirarazten hinduen! Aitor ezak! Oraindik ikusten ari gaituk hire mutur luzea ziegan bueltaka. Eta hausnartuko duk liliaren istorioa. Koipezten hau dagoeneko istorio horrek.

LEFRANC: Zer pentsatu ematen dit dagoeneko, arrazoi duk.

MAURICE: Indarrik ematen al dik? Goraka al datorkik? Hortzetara al datorkik lilia?

LEFRANC: Hatz punttetara, Maurice. Krimenaren eta liliaren istorioak ez dik nigan kupidarik eragiten. Poza baizik! Aditzen al duk? Poza! Begi-Berdek mundura lotzen zuen beste hari bat eten dik: poliziagandik bereizi duk. Laster batean bere emazteagandik bananduko duk!

MAURICE: Putakumea! Hik organizatzen duk...

LEFRANC: Neure lana, bai.

MAURICE: Eta Begi-Berdek pagatzen dik! Berak, hautatua izan den horrek. Eta neuk, zoritxarra erakartzen dudanean ez duk besteren abenturak irentsiz: nire muturragatik baizik. Esana diat. Ni ere markatuta negok, baina nire egiazko marka nire aurpegia duk! Nire muturra, nire alproja muturtxo ederra. Nire burua defendatzera erabakita negok. Ziega kirasten duk eta hustu egingo duk. Faltsua haiz. Faltsua hezurretaraino. Faltsuak galeren istorioa eta eskumuturretako markak, faltsuak gure emaztearekiko hire sekretuak, faltsuak negroarekiko hire nahasketak, faltsuak hire tatuaiak, faltsuak hire haserreak, faltsuak...

LEFRANC: Aski!

Une honetatik aurrera, hiru gazte hauek berrogeita hamar edo hirurogei urteko gizonen aurpegi, ahots, keinu eta itxura izango dute.

MAURICE: Faltsua, hire egitasuna; faltsua hire hitz-jarioa.

LEFRANC: Aski ala emango diat.

MAURICE: Biluzi egiten haut? Besteongandik elikatzen haiz. Besteon edertasunaz beztitzen hintzen, apaintzen hintzen. Gure krimenak lapurtzen hituen! Krimen baten benetako osagaiak ezagutu nahi izan dituk, nola liseritzen hituen ikusi diat.

LEFRANC: Isilik.

MAURICE: Jarraituko diat...

LEFRANC: Utzi arnasa hartzen.

MAURICE: Gure biziaz puzturik hago.

Ile adatsa kentzeko keinua egiten du.

LEFRANC: Maurice. Ez segi. Eta batez ere ez hasi hire puta keinu horiekin.

MAURICE: Eta zergatik ez? (Barrez.) Bere lili buketak nahasiko ditudan beldur al da jauna?

LEFRANC: Jauzi handia egingo duk. Prestatu hadi: banoak. Ni nauk Mendekaria. Amaitu duk Begi-Berderen hegalazpian lokartzearena.

MAURICE, BEGI-BERDEri: Handi...

Gero LEFRANCi begira berriro ere egiten du keinua esku eta buruaz.

LEFRANC: Beranduegi duk. Ez garrasirik egin.

BEGI-BERDE buelta emandako konketa baten gainera igo eta eszena menperatzen du, bien bitartean LEFRANC, irribarrez, MAURICErengana doa, berak ere irribarre egiten diolarik irribarre distiratsu horri.

BEGI-BERDE, aurpegia tenk: Nekatu egiten nauzue zuek biok. Zuek egiten duzuena baino esfortzu handiagoa egitera behartzen nauzue. Azkar egin ezazue mundu guztia lotara joan dadin.

MAURICE, izututa: Baina erotuta hago.

LEFRANC: Txiliorik ez, beranduegi duk.

MAURICE hormaren angeluan blokleatu eta itotzen du. LEFRANCen hanka zabalduen artetik irristatzen da lurrera. LEFRANC zutitu egiten da.

BEGI-BERDE, isilune baten ondoren eta ahotsa aldatuta: Zer egin duk? Lefranc, ez huen hilko? (Zurrun dagoen MAURICEri begiratzen dio.) Lan ederra. (LEFRANC hustuta dagoela dirudi.) Lan ederra Guyanne-rako.

LEFRANC: Lagun nazak Begi-Berde.

BEGI-BERDE, atera hurbilduz: Ez.

LEFRANC: txundituta: E? Baina...?

BEGI-BERDE: Egin berri duana? Maurice akabatu? Ezertarako hil? Ospeagatik beraz deusgatik.

LEFRANC: Begi-Berde... ez nauk utziko?

BEGI-BERDE, oso eztiki: Ez hitz egin gehiago, ez nazak uki gehiago. Ba al dakik zer den zoritxarra? Nik, ekiditea espero nian. Gertatu zitzaidana ez nian nahi. Eskaini egin zidatean. Jainko onaren erregalia. Hona hemen gorpu baten eragozpena.

LEFRANC: Ahal izan dudana egin diat, zoritxarraren amodioz.

BEGI-BERDE: Zoritxarrari buruz jakitea ez duk ezer, aukera daitekeela uste bada. Neureak aukeratu egin naik. Denetik egin diat gainetik kentzeko. Borroka egin diat, boxeatu, dantzatu, kantatu ere egin diat eta irribarre egin, zoritxarra hasiera batetik errefusatu nian. Zer eginik ez zegoela ikusterakoan ulertu nian: erabatekoa behar nuela.

Atean jotzen du.

LEFRANC: Zertan ari haiz?

BEGI-BERDE: Kartzeleroei deika. (Atean jotzen du.) Beraien aurpegian jakingo duk nor haizen.

Giltza-hotsa. Atea zabaltzen da. Kartzeleroa agertzen da irribarrez. Begi-keinua egiten dio BEGI-BERDEri. ZAINDARI NAGUSIA jantzi apainez, ziegako zaindariarekin.

ZAINDARI NAGUSIA: Dena entzun dugu, dena ikusi. Zuretzat, zure postutik libertigarri bilakatzen zen; guretzat, ateko zulotik sekuentzia tragiko eder bat izan zen, milesker. (Agurtu egiten du.)

AZKEN OIHALA