MORS

Hilobi bat nahi nuke

domu-santu egunean

krabelin eta arrosa gorri

zuen bisita eta loreak jasotzeko

azalea eta mitxoleta

hezur haragi erraustuon

gorosti eta erramu

betiereko atsedenerako.

Ez dut hil nahi.

Eta ez zait kontsolagarri

inork gogoratzea

jaiotzen garenetik

hiltzen garela.

Ez zaizkit kontsolagarri

ez mendien argazkiak

ez ederraren argazkiak

atzo ez zeuden zimurren berri

ispiluak ematen didan artean.

Badoa bizia hatsapatsaka

atsedenik gabe

harresituon deiak

aintzat hartzeko astirik gabe.

Badoa bizia ausikika

hanketan eta besoetan

bihotzean eta garunean

bide bazterrean zaurituta

hatsanka erori garenoi

jaramonik egin gabe.

Ez dut hil nahi.

Alferrik idazten diot biziari gauero

10 urtez hutsik egin gabe

orriak eta orriak betetzen

iragandakoaren notaritza traketsean

alferrik idazten diot biziari gauero

bikoitz joan zen udaz geroztik.

Hor kanpoan egon nahi nuke

ez dut hemen hil nahi

egunero apur bat gehiago.

Bizia eskuetan hartu eta

edan egin nahi dut

Auzkin zuekin

Uhaitzan zuekin

Lamien zuloan zuekin

bizi iturri izan nahi nuen

bizi iturri izan nahi dut.

Hemen naukate eta

ez dut hil nahi.

Alferrik ari naiz

hilobi honen hormak

gero eta garaiago eta

zuloa sakonago.

Ez dut hil nahi.

Eta ezikusiarena egiten badut ere

hiltzen ari naiz

esaten ari natzaizuenean

hau dela gure borrokalekua

hemen gaudela

hautatu guda-lekuan

borondatezko bidean

intziriz eta negarrez

irriz eta irribarrez

bihotz beratza bizirik dugunez

injustiziaren kontra

herria bizi iraunarazteko

bide ustez zuzenenean

gugan aurrekoak eta ondokoak

gugan gure eta haien

hildakoak eta jaiotzekoak.

Izan dadila gauzkaten leku hau

askatasun-xendan

herriarentzat geldileku soil bat

aldarriz arratsari

ilunak dakartzan mamuak uxatzeko.

Ez dut hil nahi.

Bizi nahi dut

berriro itzulipurdika Apanizen

irrintzi Madalenan

laku izoztuetan murgil

hemen dena da hilobi hits

ez ekar lore gehiago

ez apain gure ileak mendaz.

Badoakizue bizia

aharrausika zuen egongeletako

telebista bideo-joko sare grisetan

pizza eta freskagarritan

formoldutako garunetan.

Nola barkatuko dizuet

lerroz lerro autobidean zoaztela

nora zoaztela ez dakizuela

biziari iheska heriotza delakoan

gu hemen hiltzen ari garen bitartean.

Domu-santu eguna:

bazatozte gugana

hilda gaudelakoan

elbarri garelakoan

hemengo gure egonaldia

hilerrian daudenen gehienena ez bezala

borondatezkoa delakoan.

Domu-santu eguna Fresnesen

senide eta lagunak

bazatozte hilerrira

lore-sorta hitsak eskuan

senide eta lagunak

bizirik hobiratuongana

zuen sufrimenduarekin

jaki goxoak gordeta soinean

gure sufrimendua arintzeko.

Lehen lepoa mozten ziguten

orain eskuak eta hankak herbaltzen

orain irentzen eta mututzen eta itsutzen

eta bihotza erauzten

guk ere zuekin sufri dezagun.

Terrorista bat hil da

esan du irratiak

gudari bat hil da

jendarmeengandik ihesi

auto istripuan (omen)

agur eta ohore burkidea

ziega ate barrualde

burdin barra eta sare

ikurrin xingola beltz

izenik irratian eman ez dutenez

sasian borrokan ari diren

guztiengatik

egin dugu negar

ziega ate barrualde

burdin barra eta sare

ikurrin xingola beltz

izena eman dutenean

guda izenez soilik ezagutzen ditugun

guztiengatik

egin dugu negar

ziega ate barrualde

burdin barra eta sare

ikurrin xingola beltz

egunkaria iritsi zaigunean

Imanol Gomez Gonzalezengatik

egin dugu negar

hemen enlevez ce drapeau

ici vous n'êtes pas chez vous

han poliziek inguratuta

dantzatutako aurreskuak

zaindariari ukabila gora

Eusko gudariak abestu diogu

Igor zenak eta biok.

sigi-saga sega sega

sigi-saga igitaia

herio mozkor sigi-sagaka

herio keru sigi-sagaka

korridoretan usainka

hatsapatsaka bazabiltza

presa baduzu

ahantz kantu hau eta

zoaz

zoaz bidean aurrera

bizitzan atzera

patxadaz bazabiltza

zatoz

zatoz gurera astiro

doinu xamurrez mozorrotutako

intziriak entzutera

antzinako upeletan ozpindu eta

zementuzko dolaretan xehatutako

saminaz jabetzera

amets galarazien

edabe garratza edatera

gorputzez ezin eta adimenez

gauero zuengana iristen garenon

gaitasunaz harritzera

jo txalaparta hormetan

larri-minez

han

Tulan

jo ezkutuko kodez

tan-tan

tan-tan-tan

tan-tan-tan-tan

tan

tan

ez hago bakarrik

han

Tulan

igitaia txistuka airean

urka bilurra begi-ninietan

badatoz badatoz samaldan

itsaso gabeko olatuak

gaurik gabeko amesgaiztoak

bizarrik gabeko aitzurrak

ilerik gabeko eskumuturrak

ez! ez! ez!

egin murgil!

egin ihes!

haugu honat!

bila irriñoa

eta oroit hadi

haren albertxiko azalaz

haren zafirozko begiradaz

higan zeudek oraindik

jo toberak hodietan

bihotz-minez

han

Tulan

jo ahal bezain luze

dang-dang

dang-dang-dang

dang-dang-dang-dang

dang

dang

ez hago bakarrik

han

Tulan

gorputz biluz babesgabea

indarrez

gizon arrotzen aurrean

gozamena laido

izuz

ireki ahoa!

besoak gora!

galtzarbeak erakuts!

makur eta eztul!

uzkia erakuts!

ahoa ireki? oihu eginez!

besoak gora? ukabilean!

haien larderiari: ispilua

makur eta eztul? ez eta ez!

eutsi!

entzun: «Munduan bada

leku bat: Tula»

han gaude

irrintzika ametsetako zaldunok

txalaparta hormetan

hodietan tobera

«ez hago bakarrik»

oihuka negarreraino

«han

Tulan»

mutu! itsu! gor!

egin murgil!

egin ihes!

haugu honat!

oroit hadi

haren irriñoaz

eta bila

haren azala

haren usaina

han

Tulan

higan

egin irri borreroei

eta bila

hire azala

hire begirada

hire usaina

han

Tulan

gugan

isildu dira toberak eta txalapartak

isildu da mundua Tulan

isildu dira izarrak

sutan ditugu begiak

hemen eta Orzaizen

sigi-saga sega sega

sigi-saga igitaia

herio mozkor sigi-sagaka

herio keru sigi-sagaka

korridoretan usainka

«non zeundeten hil nintzenean?»

nire heriotzaren unea

zuen bizi taupadekin ezkontzeko

desioak sortutako galdera da

ez dut galdetzen

(gozakaitz)

non arraio zeundeten

(suminez)

norekin zeundeten

(errieta eginez)

zertan ari zineten

(mikatz)

alai edo triste edo soraio

hau da galdera:

non zenituzten oinak

non buruak

hil nindutenean?

amuarrain lurrean

56 kilo

laster txori lurpean

amuarrain lurrean

zainetako odola

gasolinaz nahasten da

bi saihetsak arraspa

basamortu ahoa

laster txori lurpean

orain badakit zer den

heriotza neurtezin

deuseztatzaile goren

bizi den ororen fin

hau da galdera:

une horretan

zuek zertan?

txori lurpean

dena izoztu

oinak lurrean

mundua mutu

egin atzera

taupada oro

zuenak eta

nire zirenak

taupaka jarri

herio aitzin

eta ondoren

berriro ere

bizitzen segi

zuek bakarrik

hiltzerakoan

ni non nengoen

esango dizuet

(orduko hartan ere

Kaxmirren lurrikara

Gazan misila

Karibeetan urakana):

kartzelan nintzen

kartzelan hiltzea

arrunta da

ohikoa ohitura ohikeria

kartzelan hiltzeko ere

era arrunt asko dago

hautazkoak asko

amuarraina

bi egun urik gabe

egunero hiltzen da norbait kartzelan

norbera egunero hiltzen da kartzelan

indartsuek

gorputza ia

ia gorpua

berpizteko

gai direnek

biharamun

arratsean

berriz ere

gorpua ia

ia gorputza

herioren

atzaparren

oparitzat

emateko

heriotza

da kartzela

kartzela da

heriotza

hala ere

zer kuraia

bizi grina

bizi poza

duintasuna

bizi mina

zenbat negar

erraldoi-lan

zutitzeko

nolako huts

bihotz laztan

betetzeko

eta zutitzea lortutakoan

irribarrearen arkitektura konplexua

berriro ere eraikitzea lortu ondoren

burdinazko tximeleta

hegal-kolpe

ustez oharkabe

gupidagabe

batek desegiten du

dena

gutxi behar da kartzelan

pertsona

pertsona huts ager dadin

eguneroko bizimoduaren inaute

mozorrorik gabe

apaingarririk gabe

makillaje gabe

aitzakia gabe

arropa gabe

biluzik

hitzik gabe

baina ez mutu

zenbat oihu

alferrik baita hitz egitea

ulertuko duen inor ez dagoen lekuan

malko gabe

ez

malkotan

baina inork ikusiko ez dituenean

hirugarren eguna...

eta zer gehiago kendu nahi didazue

(maitasuna ideiak arnasa

kendu ostean

bihotza burmuina birikak)

murmurikatzen dugu hemen

galdera egin izanagatik

segituan damuturik

erantzuna

irakurri baikenuen

kartzelako atarian

hilerrietakoan bezala

hona ekarri gintuztenean:

dena kentzen den egoitzan gauzkate

dena eteten den bakarmortuan

oraindik dabil airean

ahapekako itauna

dardarazko oihartzuna

Herio itzala agertzean

adibidez

zenbait gauza arbitrarioki

kendu dizkigutela-eta:

zergatik utzi bizarra egiteko aitzurrak

eta zergatik kendu bitsa?

zergatik utzi orri zuriak boligraforik gabe?

gose greban jana eta

egarri greban ura

laugarren eguna jada...

utzi didaten bezala

zapatak soka gabe bezala

utziko ligukete

loa ametsik gabe

olatua itsaso gabe

txoria kanturik gabe

orratzik gabe ordularia

zentzurik gabe hitza

maite ditudanak ikusi gabe

zeru gabeko ziega honetan

zergatik kendu didate gerrikoa

ez bada nire buruaz beste

egin ez dezadan

ez bada nire buruaz beste

beste era batez egin dezadan

burua makur

irents dezadan

edan dezadan

bost egun...

bost aste dira

bost urte

bost mende

orratzak ez du lortzen

zainetan gerturik

haren alde emateko

petrolio bihurtu zaidan

odola xurgatzea

korridorean aurrera

balantzaka

ez dut indarrik

ukabila estutzeko

Eusko gudariak kantatzeko

soilik zer naizen aldarrikatzeko

gizakia

soilik zer zareten galdetzeko

ez baitzarete jada

ni naizena

zergatik esnatzen naute orduro

bizirik ote nagoen jakiteko

eta erdietan hil naitekeenean

lasai asko

esateko modua da

loak hartu

amets egin

hil

akaso

maiz

herioren kiratsak

hartzen dituzten izarok

maitasunez lurrintzen

ahalegintzen naiz

etsi-etsian

erreskatatzen ditut

mingarriro

banan-banan

memoriatik

maitalearen usainak irudiak

angelu eta dimentsio orotan

absentzia betetzeko

izua uxatzeko

beste egun batez eusteko

beste ordu batez eusteko

beste segundo batez eusteko

eta

beste segundo batez

beste ordu batez

beste egun batez

eta sei dira jadanik...

heriotzaren unera hurbilduz

setatsu

setiaturik

nire buruari galdetzen diot

zenbat orduz eutsiko ote diodan

hil baino lehen

zenbat egun aste hilabete urte

askatasuna arte?

utzi dut gorputza segadan

banoa hegan

zuengana

zuekin

ez gara hemengoak

hemen gaituzten arren

hemen hiltzen gaituzten arren

egunero pixka bat

egun batez osoki

gure zelula bakoitza

kartzelaz kutsatzen da

gure birikek

kartzelaren laino pozoitua arnasten dute

arnasari eutsita ere

azal zuloetatik sartzen zaigu kartzela

begietatik

begi itxi itsuetatik

belarri zuloetatik

alutik uzkitik

nor etzan zen ni baino lehen

lastaira honetan?

atzo

nor etzango da ondoren?

zazpi dira jada...

bihar?

ni gaur gu gara

hire gorputzaren kontra estututa

hire azala jantzita

ferekatzen dut nire burua

harriduraz

gramatika ausartzen ez den lurraldeetan

aditz laguntzaileen konbinatoriak

etsi egin duen zingiran

bakarrik gaude

espresuki guretzat ezarri duten

ilargi bete bakan horren argitan

edango banu

nik baino ez nuke jakingo

euriak garbitzen digun

ilargiak argitzen digun

eguzkiak berotzen digun

trumoi eta tximisten artean

hor kanpoan debekatuak eta

zigortuak diren oihuak eginez

hausten dugun bakardadean

gauzkate giltzapean

haragi bizi kontainerrotan

zortzigarrena...

jada ez naiz

ez gose

ez egarri

hil hurren naiz

maitasun minez

teoria handirik gabe

hiltzen ari zait gorputza

hiltzera uzten naute

estatu arrazoiz

utzikeriaz

krudelkeriaz

gorrotoz

euskara gose eta egarriz

agortzen ari naiz

irratian entzun dut

neure burua urkatu dudala

Soriako kartzelan

iaz Fleurykoan egin nuen bezala

irri mikatza egin dute nire ezpain zartatuek

izen berri bat gure hiltegien zerrendarako

(Albacete Alcalá La Santé

Tres Cantos La Salve Martutene

Herrera de la Mancha Intxaurrondo DGS-Madrid

Espainiako errepideak eta kartzela atari eta osteak)

basamortua atera zait hortz artetik

nik badakit-eta

hil egin nautela

auzi medikuak besterik esango badu ere

aztertuko bazenute ondo gorpua

aurkituko zenituzkete

hezurrak balira burdinaz gori

maitearen margo itxurak ageri

hiltzaileen izenak irarririk

itauna mihi izoztuan zintzilik

inori konturik eskatzeko asmorik gabe

(baina suminez)

inor erruduntzat hartzeko asmorik gabe

(baina mikatz)

inorengan errukia eragiteko gogorik gabe

(gozakaitz halere)

nire heriotzaren unea

zuen bizi taupadekin

ezkontzeko desioz sortutako

galdera da hau:

non ote zeundeten hil nintzenean?

bederatzigarrena...

ukabila gora

lehen ur tanta

eztarrian behera

bizi da amuarraina

sigi-saga sega sega

sigi-saga igitaia

herio mozkor sigi-sagaka

herio keru sigi-sagaka

korridoretan usainka

ez naiz jaiki zaindaria korridorean entzundakoan

gogor jo du atea esna nendin

ez naiz jaiki zirkinik ez

ohi bezala ez du goxoan ireki atea

ohi bezala oihu egin du

nire izena isekaz lardaska

alboko kidearenean bezala

eta aurrekoarenean bezala

guztienean bezala

berak edo bera bezalako batek

egunero bezala

atean jo du giltzekin

alferrik ez ditut zabaldu begiak

Long Keshen nengoenean

lastaira ugerrean etzanda

pentsatzen egoten nintzen

sabaiari begira

nola izan zitekeen zaindaria iristean hilda egotea

pentsatzen egoten nintzen

ez al da inoiz amaituko infernuko egonaldi hau

bihar etzi etzidamu

noiz amaituko da

bihar etzi etzidamu

Long Keshen bezala

txoriak entzun ditut

egunsentirik gabe

lurpean naukate jadanik aspaldi

ez dut jada negar egiten

ez naiz jada jipoien beldur

ez naiz jada amorratzen

dagoeneko bederatziehun

eta laurogei kilometrotara ni

deserrian mantentzeko

aitzakiarik ez zegoela diotenekin

non dira nire gogoetak

non dago ikusteko irrikan nengoen mundua

non daude nire malkoak

izan dadila azkena diote orain

hobiratu aurretik lurperatutakoa

izan nadin azkena

ez diote kasurik egin herriaren aldarriari

euskal presoak etxera

euskal presoak etxera

(Arkaitz Elorrixora)

eguna iristean ez naiz berton egongo

baina nuair a thigeann ar lá aithíocfaidh mé iad go mor

azken eguna balitz

zer idatzi zer bizi

hilobi bat zain banu