Sentsazioa gogoratzen dut: lehertuta nengoen, adiera guztietan.

        Ideia bat eman didazu; ikus dezagun Ibon Sarasolak zer dioskun:

                lehertu, leher edo lehertu, lehertzen da-du ad. (1571)

1. Barneko indarrak eraginik edo barneko mamia irteten dela ireki; indarrez eta gehienetan zarataz hautsi, pitzatuz edo zatiak jaurtikiz. Ik. leher egin; zartatu (2). || Erabat nekatu. Ik. leher egin.

2. Batez ere ipar. Zapaldu, zanpatu.

        Ohe gainean nengoen, galtzontzilotan. Begi zabalik ari nintzen lotan. Gau luzea izan zen, erdi mozkortuta nengoen artean. Eta, beno, zerbait gehiago.

        Oinak arrastaka, irekita darama pijamaren jaka: Spock kapitaina irribarretsu sartu da.

        Irekitzen sentitu nuen eta ez nintzen mugitu. Zertarako? Neu nintzen orduan autista. Mundua behera erori zitzaidan eta ez neukan ezer, ezta bizitzeko gogorik ere. Hutsik sentitzen nintzen. Jarri zaitez nire egoeran: bizitza irauli zitzaidan deus ere egin gabe.

        Poliki-poliki zabaldu da atea, mamu baten eskuak bultzatuko balu bezala: betor epailea.

        Gauza bakarra buruan: Txefe ero moduan oihuka, Hodei polizien gainean kolpeka. Ez nuen inoiz horrela ikusi, bere onetik irtenda. Heldu egin behar izan nion. Hodei ez zen inoiz oldarkorra izan.

        Eskuak altxa eta txalo baten keinua egin du; ahurrak, hala ere, ez ditu bildu. Irribarre zuhurra, beste aldera biratu eta imintzio berriak antzeztu ditu isilean. Bi, hiru, bost minutuz aritu da mimo baten antzera, airezko kaiolaren paretak ukituz, tai-chia egunsentian.

        Gelditu egin da bat-batean, arreta anaiarengan pausatuta.

        — Zer, mutu geratu haiz? Non laga duk ausardia, gudari? Ez daukak barrabilik? Ez ditiat ikusten, maritxu hori! Hasi hadi igogailuarena egiten, ORAIN!

        Biluzik eta begiak estalita, Txefe makurtu eta altxatu egiten da mantso.

        — Besoak gurutzean! Subnormal ederra eginda hago: AUTISTA! Ahaztu egin zaik jadanik ala? Eta ezta mugitu ere, muturra berotuko diat-eta!

        Minutuak hostoak bezain motel erortzen dira; esfortzuaren keinua zizelkatuta dago Txeferen hazpegietan. Izerditan, arnas-hartzea bizkortzen ari zaio; erritmoa, geldotu. Aurpegia zurbil, hankak dardarka hasi zaizkio. Ziplo erortzeko zorian dagoenean heldu diote besoetatik, eta gelditzeko agindua eman dio nagusiak.

        — Nekatuta hago, putakumea? Gudariak askoz gogorragoak zinetela uste nian. A ze dezepzioa!

        Atea harrituta ireki du. Eskale bat ote? Gizona eta buru-estalkidunak atzean ikusteak bere ustekabea areagotu du; ahotik ez zaio hotsik irteten, ez daki zer esan. Komisarioak zakarki baztertu egin du etxekoandrea, eta ertzainak korrika baina isilik sartzen ari dira, keinuen bitartez koordinatuz, metodikoki gelak ireki eta barrura apuntatzen.

        Balen kontrako txalekoekin sartu ziren, metraileta eta guzti, terrorista edo serieko hiltzailea balitz bezala. Ez. Elkarrekin hazi ginen, nire anaia zen: nola, ba, hiltzailetzat hartu?

        Komisarioa zure amaren ondoan geratu da, hura artean zur eta lur. Txeferen gelatik algara. Handik gutxira arrastaka ekarri dute, bilurturik, bihurturik, beldurturik.

        Amak eskuak amantalarekin lehortzea besterik ez zuen egiten, etengabe, iskanbila bukatu arte.

        Agertu diren era berean desagertu dira: azkar, formazioa galdu gabe, militarren boten erritmoan. Atzean geratu dira altzari mugitu edo puskatuak, tiraderak lurrean, nahaspila. Eta atea irekirik.

        Komisarioak esker oneko txaloa sorbaldan ematean, amak ez zidan gorrotoz begiratu: mespretxuz. Berehala ulertu zuen. Begiak hustu egin zitzaizkion eta hil egin nahi izan nuen momentu horretan: ba al daki inork Kainek sentitutakoa Eva berriz topatu zuenean?

        Aita ordubete geroxeago heldu da. Zabalik dagoela ikusita, espantu batean sartu da: lapurreta? Herritik kanpo, ez da inoiz kaletarrekin fio.

        Anabasaren erdian topatu du emaztea, aulki baten ertzean eserita, begirada lurrean galduta eta eskuak amantala estutzen.

        — ¿Qué pasó, ne?

        Amak negarrez kontatu zion. Gelan sartuta nengoen, zer egin edo nola erreakzionatu jakin gabe, Hodeiren adiak entzuten, amaren marmarak. Negarrez ari zen. Aitak ez zuen nirekin hitz egiteko ausardiarik izan.

        Bere buruari botako dio errua: zer egin dut gaizki? Eta berehala, zure antzera, auto-errukia: zergatik niri? Nolako zura, halako ezpala. Uste eta nahi baino aitarekiko antz handiagoa zenuen.

        Ordea, Manoliren sentimenduak konplexuagoak dira. Eva gai izan zen Abelen heriotza deitoratu eta negar egiteko, Kainen patuaz ere kezkatuta. «Ere» horretan datza ama izatearen mamia: naturaren instintua edo instintu naturala, nahi duzun moduan.

        Nik dakidanez, Bibliak ez du aipatzen Evak Kainen aitorpena ikusi zuenik, bizi, sentitu. Manolik, berriz, bai; Manoliri sorbaldako txalo haiek bihotza mailukatu zioten. Zutaz sentitzen zuen harrotasuna lurrundu egin zen, eta ondoren lehortu; pena, Txeferenganako atsekabearekin estali. Nora daramate? Zer egingo diote? Zer egin dezakegu? Zer egin duzu zuk?

        Amadeo egongelako besaulkian ezkutatu zen, argizarizko estatu bat museoan: Rodin-en Pentsalaria ideia batean betiko galduta, Michelangeloren David, gizatiarra forman baina harri hutsa eta hotza barruan. Ez zegoen mailurik botatzeko, poesia ere ez.

        Momentu horretan, gertakariak bertatik bertara bizi ondoren, damutu egin nintzen Poliziara jo izanaz.

        Beranduegi, adiskidea. Enkargu eder hau emateko, atera kontuak, komisarioari baietz agindu zenion momentuan bertan esnatu ninduten betiko lotik. Edonola ere, biharamunean gelatik ateratzen zara. Gauean zehar begiak bildu ezinik, eternitate bat igaro duzu ate aurrean irteteko indarrak batzen. Egongelatik pasatzean, aita besaulkian eserita sumatzen duzu, itzalita dagoen telebistari tinko begira.

        Gau osoa ohean etzanda, bueltaka, loaren salbazioaren zain. Ez zen heldu. Egunsentian, unibertsitatera joan edo ez pentsatzen hasi nintzen. Egokia al zen? Zer espero zen nitaz egoera hartan? Ondo sentitzen nintzen, inguruko sufrimenduak ez ninduen hunkitzen; hala ere, ez nekien korapilo nahasi horren eragina nigan nola minimizatu. Erabat galduta nengoen.

        Joateko erabakia hartu nuen. Maddi ikustea oso zaila suertatuko bazitzaidan ere, are zailago etxean geratzea. Txapa bat jasatea ispilatze goxoa zen: inork ez lidake hitz egingo, denek entzungo lukete eta errutina berreskuratuko nuke pixka batez. Pixka batez aurreko bizitza.

        Badakit aitak nire urratsak pasilloan aditu zituela: zirkinik ez. Burua telebista putan sartuta jarraitu zuen, existituko ez banintz bezala. Autista ematen zuen hark ere. Pentsamendu bitxi bat etorri zitzaidan gogora: pena eman besterik ez zuela nahi, biktimaren papera hartu. A ze familia: gutako inork ez zuen zure heriotzan parte hartu; ez zintugun ezagutzen eta, hala eta guztiz ere, zure kausaz, hortxe geunden denok puskatuta, txikituta. Denok akabatuta.

        Zergatik ez nituen ezpainak josi? Isilik egon eta zama horrekin bizitzea saiatu, sekretuarekin betiko. Txefe egunero ikusi, berarekin hitz egin, hiltzaile bat zela jakinda. Gizajo bat ostikoka aurpegian hiltzeraino jotzen ikusi dudala onartu eta kito.

        Joder, anaia hiltzaile bat zen eta zu garbitzen harrapatu nuen.

        Segi horrela, dena dramatizatzen. Inozo hutsa zara gero! Oraintxe bertan erakutsiko dizut mina egingo dizun beste gauza bat: egia.

        Bizitzan gutaz arduratzen edo kezkatzen direnei errealitatean bost axola die gertatzen zaiguna. Negar egingo dute, pixka bat agian, baina segituan ahaztuko dute. Bizitzen jarraitzeko oinarrizko babes-mekanismoa da, behar-beharrezkoa, esentziala! Edo beste modu batean esanda, teknikoagoa: ahaztera programaturik gaude. Esperantza izateko, ahaztu egin behar da. Hori bai: oroitzapen bat ezkutatzea giltzurrunetan harri-koxkor bat txertatzea da. Hasieran ñimiñoa, denboraren poderioz hazi egingo dena. Eta gero komeriak kentzeko, komeria mingarriak. Bide batez, ondokoa, mendi oso bat zure eskuineko giltzurrunean...

        Modako tokia Madrilen. Hormak ordez beira, besterik ez; kanpoan daudenek bezeroei inbidia eduki diezaieten. Eta distiraren barnean suzko edukia: ardotegi moderno bat, Tiffany's wine, edaria harribitxi.

        Mahai altu baten ondoan, bakar-bakarrik, kalera begira —ea behingoz heltzen den, ordu erdi berandutzen ari da, mesedez puntuala izateko eskatu badio ere—, trajezko jaka eta gona, dena tonu urdinetan, zetazko zapia lepoan: Maddi.

        Zer egiten du Madrilen?

        Zer espero zenuen ba? Donostia txikiegia da gora eta gora igo nahi duenarentzat. Etxetik zetorkion ideia: urte batzuetan atzerrian printzesa formazioa osatu eta erregina koroaren bila itzuli.

        Begira, begira... ez esan ez dela edertasunaren fetitxe bat.

        Oso ederra dago, bai. Agian argalegi.

        Zaharragoa ikusten duzulako. Orain ez da zuk ezagutu zenuen Lolita bero hura. Heldutasunarekin hezurdura zorroztu zaio.

        Itxaroteaz gogaituta, zigarro bat erretzera irten da kalera. Hara! Zer gertatu zaio bularraldean? Ene!, anorexiak lisatutako titiak. Pena, ezta? High societyko TXEMA-izan-nahiei exijitzen zaie taula hori, derrigorrez. Geroago, senar matxistak ordainduko dizkio gomazko mardulak, erortzen ez diren horietakoak, eta akabo arazoak betiko.

        Gehiegi erretzen du...

        Urduri dago.

        Zertan ari da hemen?

        Ez al duzu ikusten? Mutilaren zain dago, edo beharbada esan beharko nuke senargaiaren zain, laster ezkonduko dira-eta.

        Ezkondu egingo da?

        Noski. Ez zara orain jeloskor jarriko, ezta? Edo onartuko didazu nahiago duzula betiko zugatik alargun geratzea?

        Ez, baina...

        Bizitza ez da inoiz gelditzen! Begira: gehiegi mugitzen du eskuineko oina, antsia batean. Beste zurrupada bat zigarroari. Kea mantso-mantso desegiten ari da, pazientzia bezala. Non demontre sartu ote da gizon hori?

        Mahaira itzuli da. Beste kafe bat eskatu du. Tragoxka eman dio, eskua beti elegante, hatz txikia arinki ateratzen. Ag, ze nazka. Ez dago munduan kafe hotza baino gehiago gorrotatzen duen gauzarik. Eta hotza geratuko zaio, hainbeste denboran esperoan egoteagatik.

        Kontxo, hortxe dator! Han, Versace trajeduna! Alfonso Maria Lerma di Bolzano: o sole mio! Soilik izenarengatik irrikatan egoten da jendea hura ezagutzeko. Izena eta arrosa, arrosa eta izena. Ezen kasu honetan, arrosa ere primerakoa da. To, gaur ez du gorbatarik jantzi; arraroa.

        Pijo itxura ikaragarria, ezta?

        Benetako pijoa izatea ez dago edonoren esku, gazte. Eta morroi horren esku, gauza mordoa: abokatu bufete inportante bateko kidea da, Porsche Cayenne bat dauka garajean, Italiako noblezia zaharren leinu printzipaletakoa du ama. Alemanez eta ingelesez bikain moldatzen da, artista golfean, dirutza du bankuan eta burtsan, palkoa Bernabeun eta, gutxi balitz, Maddiri asko gustatzen zaion gakoa geratzen zaigu; ezetz asmatu zein! Aita... hilzorian dagoena... dukea da! Trebea da zure Maddi hori: urliako dukesa izango da laster!

        Alfonso bere buruaz harro sartuko da ardotegira. Keinu kalkulatu batez ile xerlo bat formazio perfektura itzularaziko du. Zuzen-zuzen hurbilduko da emaztegaiarengana: koadrizepsek franelaren azpian orro egin dezaten, bularraldea gora, esku handiak atzera eta aurrera urrats atletikoekin. Zeure burua atsegin ezazu mirets zaitzaten: pantera elastikoa naiz, harmoniatsua, leuna eta plastikoa alde batetik; basatia, harroa, ausarta eta garailea, bestetik. Batez ere garailea.

        — Ze ederra zauden, bihotza! Ene, badakizu konjunto hori maite dudala? Esan izan dizut, ezta? Horregatik jantzi duzu, baietz! Ea, eman musu bat, laztana.

        Haserre aurpegia jartzen saiatuko da Maddi. Ordea, artean gaztelu osoa konkistatua izango ez duenez, ez ezkontzarainoko beste, ezin izango du normal samarra dena baino eszena zapuztiagoa egin. Alfonsok irribarre egingo du, gustura, dirdiraz.

        — Eskatu duzu jada? Ondo. Tira, gaur egundokoa gertatu zait. Luccianok deitu dit eta... ezetz asmatu: bi txartel ditut lehenengo klasean bidaiatzeko. Ditugu, hobe esanda.

        — Nora?

        — Erromara! —eskua ferekatuko dio, pozik.

        Kristoren dirutza utzi du ortodontzian. Begira ze nolako hortzak dituen kabroi horrek!

        Ez pentsa. Ama ezagutuko bazenu berehala ulertuko zenuke nondik datozkion. Nobleen kumeak edo atzeratuak dira edo ezin ederragoak, segun noren antza duten. Kasu honetan, gainera, aita hil egingo da amari apenas adarrak jarri izan gabe.

        — Erromara? Alfonso, horrelako gauzak egin aurretik niri galdetu —gonbidapenak txoratu egiten duela ezin disimulatuz—. Noizko dira?

        — Hiru aste barrurako. Utzi dena nire esku, bihotza. Nik topatuko dut hotela. Aizu, hori al da San Valentinerako oparitu nizun eraztuna?

        — Hauxe bera, ez al zara ba gogoratzen?

        — Egun gogorra izan da gaurkoa. Lur jota nago. Monica!, nola zuen izena Hegoafrikako ardo hark? Aurreneko aldikoak? Bai, ekarri egidazu kopa bat, arren. Mila esker, polit hori.

        Nola da posible hitz eta irribarre aldi berean egitea?

        — A!, ahaztu aurretik: datorren astean Munichera joan beharko dut berriz. Badakizu, Volkswagen. Ez du batere itxura onik, eta horregatik bidaliko naute ni.

        Maddi elkarrizketaren norabidea aldatzen saiatuko da:

        — Alfonso...

        — Itxaron, bihotza. Ezetz sinetsi! Sartu naiz bulegora eta zer aurkitu dut? Saezen abisu bat, datorren asteko kontu guztiak Mario Fuentesi pasatzeko. Mario Fuentes, marka da, gero!

        — Alfonso...

        — Zer egin dut orduan? Ba, Saezen bulegora zuzenean jo eta nireak eta bi bota dizkiot. Estiloz, noski, baina pentsatzen nuen guztia. Nire uste apalean, esan diot, dena egiteko gauza naiz. Datorren astean oso gauza delikatuak ditugu esku artean eta dena ondo irtetea nahi dut. Saez serio ipini da, badakizu nola begiratzen duen, eta baietz esan dit. Ene! Momentu hartan gustura joango nintzatekeen Mario Fuentesengana kalera ostikoka botatzeko, izorra bedi! Tontolapiko horrek kasuak hain erraz lapurtuko dizkidala pentsatzen badu... Mila esker, Monica; tori, dena kobratu eta gorde bueltak.

        Kristoren eskupekoa utziko dio!

        Erne zerbitzariak nola begiratzen dion gure Alfonsori: jan egingo du begiekin! Horrekin ere txortan egingo zuen honezkero, afari bat baietz!

        — Biribil irten zait, gero Saezek deitu egin baitit, kontseiluaren hurrengo bilera nirekin prestatu nahi duela esateko. Ikusten? Kontseilua! Eta Volkswagenekoa ongi ateraz gero...

        Baina zein demontre da morroi hau? Ze ostia pentsatzen du.

        Ze ostia zer? Hogeita hamabi urte egin berriak, abokatu ezaguna, diruduna, etengabe bidaian eta ohean makina bat.

        Ba, ez entzunarena egiten dio Maddik!

        Bai zera! Erromara eramango du. Zenbat bidaia erromantiko egin zituen zurekin? Eta first class-ean, arlote baldar hori!

        Baina zer bidaia eta zer erromantiko! Nire ikasketak ordaintzeko egiten nuen lan eta bere asteko paga nire soldata baino handiagoa zen.

        Maitasunak mirariak obratzen ditu! Orain ixo eta erne, onena galduko duzu-eta:

        — Beno, bihotza, eta zu zer?, zer moduz bulegoan?

        — Ezer berririk ez.

        — Orduan, dena ondo. Ahaztu aurretik: laster izango da anaiaren lizentziatura. Jai txiki bat antolatuko dugu etxean eta la Mammak zu gonbidatzea eskatu dit. Promozio-kide batzuk etorriko dira, irakasleak... betikoa. Baina ondo pasatuko dugu.

        — Ados.

        — Zer duzu? Beste kafe bat nahi? Nik ez dut beste koparik hartuko. Autoa hartu behar dut eta kontrol madarikatu horiek...

        — Nora joateko?

        — Gurasoen etxera afaltzera.

        Maddi asko haserretzen hasia da, orain bai.

        — Ez genuen ba esan geu joango ginela afaltzera?

        — Laztana, astelehenean esan nizun ezin nuela.

        — Ez.

        — Ziur nago. Agendan idatzita daukat —mugikor ultramodernoa atera du patrikatik—. «Cena da Mamma» —italieraz ahoskatu du, natural asko—. Bihar joango gara gu, bai, ideia ona da. Berehala deituko dut Asadorrera, biharko. Planik bai? Ups, itxaron —telefonoak Real Madrilen ereserkia jo du—. Kaka! —atsekabe teatrala—. Oraintxe bertan itzuliko naiz, bihotza. Ni gabe ez dute bizitzerik —kalera irten da.

        Espaloitik urrunduko da pixka bat, ardotegiko leiho handiari bizkar emanda.

        — Zenbat aldiz esana dizut ordu honetan ez deitzeko? Burutik zaude, neska? Maddirekin nago, ostia... Bai, noski joango naizela, arazorik ez. Egin beharrekoa bertan behera utzi dut... Bai, ez kezkatu... Ados, neuk egingo dut. Hala, gero arte, eder hori... sekulako gogoa daukat zu harrapatzeko, ikusiko duzu!

        Kabroia! Beste batekin dabil!

        Zer espero zenuen ba? Begira, begira: Maddik isilean entzungo du azalpena. Horrelako morroiek beti daukate azalpen bikain bat errekamaran.

        — Volkswagenekoak berriro ere. Aleman hauek gauera arte lanean, izugarriak dira!

        — Alfonso, ez duzu alemanez hitz egin.

        — Han denak ez dira alemanak. Hona deitzen dutenean espainol bat jartzen dute solaskide. Bizkorrak dira gero!

        Maddik irribarre ironikoa egin du.

        — Zer.

        — Ezer ez.

        — Maitea, begiratu egidazu. Haserretu egin zara afariarenagatik.

        — Ez.

        — Ezagutzen zaitut.

        — Ez nago haserre.

        Alfonsok aurpegia ferekatu dio. Maddik pixka bat aldendu du burua, baina baita berehala damutu ere.

        — Nahi baduzu amari deituko diot, zurekin geratu naizela eta ez noala esateko. Ziur nago ulertuko duela. Laztana, begiratu egidazu. Nire errua izan da. Konforme? Amari deituko diot oraintxe bertan. Ulertuko du zurekin geratu nahi dudala.

        — Badakizu ezin duzula egin.

        — Nahi duzu deitzea? —mugikorra hartuko du.

        — Zure amak erotuta nagoela pentsatuko du, ez dudalako nahi zu Sierrara berarekin afaltzera joatea.

        — Neuk azalduko diot dena, non c'e' problema. Tira, badakizu la Mamma zelakoa den baina...

        — Ez, utziozu.

        — Printzesa, begiratu egidazu —Maddiren eskuari eutsita.

        — Beti aldatzen dituzu planak...

        — Ez al naiz, ba, zurekin afaltzen joaten? Ez al naiz, ba, zurekin nahiko egoten? Maitea, bufeteko bazkide askok nik baino askoz urriago ikusten dute emaztea. Asadorrean erreserba egin berri dut biharko. Horregatik luzatu naiz hainbeste kanpoan. Zuk nahi duzuna zera da: mimoak eta musu gehiago, baietz? Nire mimosa maitea...

        Kilimak egin dizkio eta Maddi irri ez egiteko borrokatu da.

        — Eman musu bat. Ene, berandu da! Joango al gara? Bestela presaka ibili beharko dut autoan!

        Bikote ederra osatuko dute, ezta? Maddi hain pinpirina, Alfonso hain garaia. Gizon eleganteek atea eusten diote emakumeei pasatzen uzteko: garesti ordaindutako hezkuntza. Baina digresio debaldekoetan galtzen ari naiz. Harira: iluntzea Madrilen, arima galduak agertzen diren ordua.

        — Autoz etorri zara, bihotza?

        — Ez, noski, zurekin itzuliko nintzela uste nuen.

        — Oooso berandu noa. Metroz joatea inporta? Edo neuk ordainduko dizut taxia.

        — Metroz joango naiz.

        Atsekabea. Nekea. Gaztetasuna zimeldu zaio Maddiri. Ikusten?

        — Ez egin orain eszena bat, maitea. Badakizu ahal izango banu...

        Maddik ez daki argi zergatik, baina Alfonsorekin ez du inoiz muinera heltzea lortuko. Berriketan hasiko zaio eta Maddik ezin izango du harira jo. Ezinegon arin bat sentitu du, barnean aspalditik nabari duena: ezerk ez diola benetan axola, korronte batetik atera ezinik doala, bizitza bere gorputzetik kanpo gertatzen ari dela, besteen pelikuletan kuxkuxean ari dela.

        — Zurekin hitz egin nahi nuen.

        — Hizketan jardun dugu! Zer nahi duzu? Aste osoan ez dut segundo bat bera ere libre. Neuretzat ezer ere ez, eta ez didazu kexarik entzungo. Gaur ez dut zuretzat ia astirik izan. Badakizu sentitzen dudala, nire priority number one zarela. Zugatik egiten ari naiz den-dena eta ez didazu inoiz eskertzen.

        Azken horrek Maddiren kontzientzia txarra esnatu du. «Bingo!» pentsatu du Alfonsok.

        — Benga, eman musu bat. Umm, badakizu maite zaitudala. Betiko, bihotza, betiko —besarkatu eta musuak eman dizkio bekokian, sudurrean, ezpainetan; eta belarrira xuxurlatuko dio—: Bihar elkarrekin lo egingo dugu.

        — Ados —Maddik, triste eta pozik aldi berean.

        — Deituko dizut. Gau ona pasa, maitea.

        Urruntzen ikusi du Maddik. Berokiaren lepoak igo eta udazkeneko ilunabar hotz eta haizetsuan abiatu da metro geltoki gertuenera. Urrats erregularrak, takoien metronomoa: tok-tok-tok. Pentsamenduetan galduta joango da, poltsa esku batean, bestea poltsikoan. Egun osoan bueltaka izan duen ideia berbera biraka. Batzuetan hobe izaten da datarik ez jakitea.

        Putakume halakoa!

        Lasai, inork ez du-eta Maddi printze horrekin jarraitzera behartuko. Eta hala ere, hortxe daukazu, lau urte elkarrekin.

        Lau? Guk ez genituen bi urte ere bete. Maddi gaixoa.

        Bai, gaixoa. Ez al dakizu ez zela zure hiletara joan?

        Ez? Benetan? Ez nuen halakorik espero...

        Iltzea ondo sartuta geratuko zitzaiola uste zenuen; mutil-lagun idealizatua hilda, helezina betiko, beste harreman bat hasi eta gozatzen galarazten... bai zera! Mozkorrak utzitako iltzea beste iltze batekin kentzen da. Maddi berekoiegia zen zuk espero zenuen papera jokatzeko. Eta azkarregia. Hori bai, aitortuko dizut hiletarena bidezkoa izan zela: ongia eta gaizkiaren arteko gatazkaren beste kapitulu bat bihurtu zuten, Starwarsen hamargarren ondokoa edo aurrekoa, ez dakit nik. Alde batetatik, espainolistak martir baten familiari elkartasuna adierazten une latz batean; bestetik, aurrez aurre, independentistak presoen argazkiekin, traidore salatari bati beren nazka erakusten.

        Inprobisatu egin zizuten hileta. Eta badakizu: azkar eta ondo, usoak egiten du hegan.

        Telebistako kamerek alde bakarra erakutsi zuten: ikusleak, txaloak, esku zuriak altxatuta, zipaioak segizioari babesa ematen errenkadan... Portadowngo Orange ibilaldia zirudien! Izugarrizko zirkua antolatu zuten eta, gainera, arrazoirik gabe berriz ere.

        Hori ez zen txarrena izan: hereneko egunean zure hilobia hutsik agertu zen. Artxila-murtxila: resuszitatu egin zinen!

        Ez, txantxetan ari naiz, txotxolo. Hirugarren egunean zure hilarria pintadez beteta agertu zen: «Izorrai»; «Preziadotarrak: Heroia eta Kabroia»; «Kain hobira, Herria ogira»; «Herriak ez du barkatuko».

        Ikusten gorrotoa zenbateraino heltzen den? Gutxienez bi astez telebistako zaborrontzia elikatzen jarraitzeko adina. Irudika ezazu egoera, merezi du-eta: politikariak gaitzespenik zorrotz eta erabatekoena botatzeko lehia sutsuan, bizilagunak saioz saio zeure bizitza eta mirariak goraipatzen, kazetariak zure gurasoen etxea setiatzen... mundiala!

        Hilerriko arduradunak ezabatu egin zituen, babalore hark, baina etxeko atarikoekin gertatu bezala, berriz agertu ziren, onddoen antzera. Bigarren aldiz garbitu eta, badaezpada, udalak zainketa berezia jarri zuen.

        Hiru hilabete geroago, zaindarien zerbitzua kendu bezain pronto, zas, hilerriko mamu grafitizaleek beren eginkizuna bete zuten, aurrekoan baino handiago eta zitalago.

        Tirabirak luze jo zuen arren, azkenean bi funtzionario joan zitzaizkion Manoliri, atsekabe handiz esanez garestiegi ateratzen zela kanposantuaren zainketa eta hantxe geratuko zirela pintadak per saecula saeculorum. Zuen amak ez zuen beste aukerarik izan: makurtu, irentsi, amore eman.

        Tira, baina itzul gaitezen zu gabeko Maddirengana, horixe da-eta gehien ardura dizuna. Ezetz asmatu zergatik gaur, gaur bertan, etsi-etsian egon behar zuen bere mutil-lagun eredugarriarekin?

        Nik zer dakit!

        Pista bat: kasualitatez, lagun guztiak kanpoan egongo dira...

        Ez da koldarra; ez dut uste gauean bakarrik egoteari beldur dionik.

        Beldur? Nork esan du beldur dela? Oker zaude, beti bezala. Ez al dakizu zer egun den gaur?

        Independentzi eguna?

        Mozoloa! Zuretzat oraindik data bereziagoa: duela hamar urte hil zintuzten!

        Eta gaur, gaur zehatz-mehatz, Maddik ibilian jarraituko du, metro geltokian sartu beharrean. Ez du indarrik izango lurpera jaisteko, aire berora, jendearen joan-etorrietara. Autobusa hartuko du, atzealdean eseriko da, kristalaren kontra bermatuko du burua eta farolen argien igarotze azkarrari so egingo dio. Zalantza izango du bidaide. Eta autoerrukia.

        Ametsak ez dira bete.

        Autobusez ere abiatuko dira beste horiek goizaldean, eguzkia atera aurretik. Kantauri aldean gaude, hirurehun bat kilometro iparralderantz. Begira: umeak, zaharrak, bikoteak, koadrilak. Herri oso bat txangoan? Mendizaleak? Done Jakue bidea familian? Ez, presoen senideak bisitan, penintsulan barrena.

        Txefe ElPuerton giltzapetu zuten hasieran. Orain Manoli poz-pozik dago Sotora hurbildu dutelako. ETAren iragarpenaren ondoren, gainera, kasu arinak Euskal Herriratuko omen dituzte zuhurki eta sekretupean: esperantza. Hiru urte daramatza epairik gabe. Ez dago presarik, legeak ezartzen duen epea ez baita oraindik gainditu.

        Soto... del Real? Hori ez al dago Madrilen?

        Eta? Zer esan nahi duzu horrekin? Ez hasi orain inkonstituzionala dela eta txorakeria horiekin. Hau ez da haur-jolas bat.

        Nahasiak entzuten dira euskara eta espainola:

        — Belauniko, cabrón! Erdira joan hadi, hijoputa! Mugi ezak ipurdi zikin hori!

        Txefek katuka egiten du aurrera, begiak estalita, kontuz, talka egiteko beldurragatik burua makurtuta.

        Hanka bat jarri diote gerrian, eta gelditutakoan bultza egin dute, lurrean pirrilaka joan dadin. Oin batek barrabilak zapaldu dizkio. Txefek garrasi egin du, eskuak bizkarrean bilurtuta dituela.

        — Zer pasatzen zaik... mina? Kabroi hori!... Eta hi eusko gudari bat haiz? Ez, hi marikoi puta bat haiz, zakil ipotx horrekin. Baietz zakilak zupatzea gustuko! Mutilak, ikusi diozue ipurtzuloa? Zabal-zabalik zaukak! Belauniko berriz ere!, nork esan dik etzanda egoteko?

        Agindua bete ahal izateko borroka egin behar du Txefek, oin azpitik eskapatu. Min handiagoa.

        — Makur ezak burua, zerrikumea! Orain ikusiko diagu ea atzetik gustuko duan... Ziur nagok baietz.

        Ahalegin handia eginda tentetu eta korridorean geratu da zutik.

        Zuen ama asko gizendu da azken urteotan. Hobe berari ez esatea, baina Lita Julianaren itxura hartu du! Lodi eta zatar, autobuseko azken eserlekura joan da, hara iritsi orduko bueltan itzultzeko. Zirkulazio arazoak ditu hanketan. Ez zaio batere komeni hainbeste denbora eserita igarotzea.

        — Ze, Manoli, bisitan berriro ere? —hogeita bost bat urteko neska batek.

        — Bai, ea dena ondo doan.

        Atsekabea nabari zaio ahotsean. Baina, itxaron: zure amarengandik esperoko ez zenuen beste gauza bat igartzen zaio hitz egitean: indarra.

        Autobusean jarrera anbiguoa dute berarekin. Alde batetik estimatzen dute, bihotz onekoa dela nabaritzen zaiolako; bestetik, ez da erabat integratzen; baina okerrena... zure kontu arraro hori ez du inork ahaztu.

        Ze kontu eta ze ostia?

        Ene, dena azaldu behar dizut, ala? Manoli terrorista baten eta salatari baten ama da, biena aldi berean, harri batez bi kolpe. Beherapenak, eskaintza berezia: biak baten prezioan, zer iruditzen?

        Tematu egin zara horrekin!

        Bizitzaren ironia: nori eta Manoli Fueyori buruz ari gara, apolitikoa, iskanbila haietatik beti behatz-puntetan igaro dena. Badakizu: inor hiltzea gaizki dago, terrorismoa txarra da, denok elkar maite behar dugu, gerrari-ez eta Jainkoak salba gaitzala azken egunean. Berak asturiartzat eta espainoltzat du bere burua, buelta askorik eman gabe, beste batzuk Perpinya, Brusela edo Saharakoak diren bezalaxe. Familia da bere aberria: semeak. Handik harago, ezer ez.

        Manoli gaixoa: alarguntzean erosi ahal izan zituen behingoz media pare bat eta kuleroak nahieran eta noiznahi. Patriarka hilda, Txefe kartzelan eta kometa kaiolaturik, etxea hutsik geratu zitzaion bat-batean. Jaiotzatik beti jendez inguraturik eta zahartzaroan, zapla, bakarrik!

        Isolamendua apaltzeko atsoak askotan oroitzapenak birlanduz kontsolatzen dira. Zuen amak, baina, presaka pasa du bizitza, kezkek estututa, lanez lepo, larri. Koherentzia eta zintzotasuna, horiek salbatuko dute beharbada; memoria ez zaio gelditzen. Amadeo esfingearen bihozberatasuna? Hobe elur-gizon batekin oheratzea! Semeen esker ona? Mespretxatu ez zenuten aldi bakar hartaz ez dago gogoratzerik!

        Zure heriotza baino, berea penatu du doluan.

        Eta geratzen zaion zirrikituari heldu dio grinatsu: Txeferi. Denetik egingo du harengatik. Misio berri bat da Manolirentzat, uste zuena baino arinagoa, denbora librea baitu lehen aldiz, pasieran ibiltzeko, lo egiteko, telebista ikusteko, lasai egoteko. Malenkonia hedatzen zaiola sentitzen duenean, semea ziega batean irudikatuz egiten dio kontra, handik irtetean izango duten poza aurregozatuz.

        Imajina ezazu nolakoa izan zen haietako autobus batera lehenengoz sartzea. Ezinegonean igaro zuen bidaia osoa, pelikulen ordez ETAren bideoak itxaroten, tipo bat buru-estalki eta metraileta eskuan ondotik pasatzen noiz ikusiko. Baina kartzelatik bueltan, enpatiak ezjakintasunaren horma eraisten lagundu zion: aurpegi tristeak, atzean geratzen zenagatik jendea sufritzen.

        Hogei urte kalkulatzen nizkion kartzelan, hogei gutxienez. Zazpi mila eta hirurehun egun. Eta Maddik ezin zuen ulertu pisu horrek eragiten zidan oinazea. Gero esango digute hitzek ez dutela errealitatea eraldatzeko botererik.

        Polizietako bat aldamenean makurtu zaio Txeferi eta, kezka itxurak eginez xuxurlatu dio:

        — Hi, gauza bat ahaztu zaidak esatea. Anaia ere atxilotu egin diagu; badakik, pitzatuta dagoena. Bidean zatorrek. Heltzen denean entzungo duk.

        — Hodei? —izutu egin da Txefe—. Ez dago pitzatuta! Autista da! Gaixo dago...

        — Eta? Oldartu egin zuan. Horretarako ez duk autista, ezta? Ba orain barre batzuk botako ditiagu bere kontura.

        — Ezin duzue hori egin, autista da! Ez da ezertaz konturatzen!

        — Zaplazteko batzuekin Rocio Juradoren antzera egingo dik kantuan, egingo ez dik ba! Autista gehiago ere izan diagu hemen —barre algarak egin ditu— eta den-denak sendatuta irten dituk!

        Antsietate atake bat izan du Txefek: dar-dar batean dago, izerditan, bihotza bizkorregi taupaka, lehertuko zaiolakoan, arnasestuka, begiak lausotzen hasita. Akabo. Tenperatura igo egin da. Arratsalde gozo bat izango da, udaberrian sartuta, luzeago datozela egunak. Ama talde bat banku baten inguruan, haurren ogitarteko bukatu gabeak eskuetan, aluminiozko paper irekiak. Noizean behin, umeei deituko diete beste hozkada bat eman dezaten.

        — Benga, gehiago. Geeehio esan dizut!

        Haietako batek kotxe urdin bat kulunkatuko du atzera eta aurrera emeki. Haurrak pilotarekin jolastuko dira, korrika hemendik hara, zalaparta batean, lau urte inguruko deskoordinazioarekin.

        Non gaude?

        Siberia-Gasteizen. Ez duzu ezagutzen, ezta?

        Zertan ari gara orain hemen?

        Parkera etorri gara. Begira umeei, ze zoriontsu dauden! Parkean jolasten zinen zu ere txikitan?

        Auzoan ez zegoen parkerik.

        Nik, aldiz, parke ederra neukan etxean bertan. Gaixoa, gure Jon. Entzun: ama hark umetxoa aterako du kotxetik eta besteek betiko komentarioak botako dizkiote: «ze handi dagoen», «ze ederra den».

        Bi hilabete egin berriak ditu. Bularra emango dio bankuan bertan, gero kotxean sartuko du berriz ere. Ume trankila, batere ez negartia, erregularra eta gauetan lo egiten utziko duena: amestutakoa.

        Ze potxoloa...

        Haurrak gustatzen zaizkizu?

        Maddik eta biok bizpahiru eduki nahi genituen. Hori esaten genuen maiz.

        Horrelako bat izateak ederra izan behar du, egiatan. Fardela kentzea eta bularra emateaz aparte, amak ez du besterik egin behar. Katalogoko umea dirudi.

        Nire amak beti esaten nuen horrelakoa nintzela ni.

        Genetikoa izango da orduan.

        Zer?

        Ezer ez, segi, segi begiratzen...

        — Eta non dago Jose, Amaia?

        Umearen amak harro erantzungo dio:

        — Bestearekin joan da futbolera. Ikastolako taldean hasi da eta zaletu egin zaigu. Josek zelaira eraman du: Realeko bazkideak dira eta Donostiaraino joaten dira partidu egunetan. Ez pentsa etxean geratuko direnik astegun buruzuria delako! Kopa dute, eta kopa ez bada, telebistako partidua, eta hori ez bada, kontsolarekin... ene! Ez dakit zenbat jokalariren izenak dakizkien buruz.

        — Gure etxean bazkaltzeko orduan katez kate ibiltzen gara kirol berri guztiak ikusten; kokoteraino nago! Zortea duzu zureak oraindik txikiak direlako; baina gero, koskortzen direnean, ez dute beste gauzarik ahotan.

        —Zenbat eta zaharrago —esango dio hirugarren batek—, orduan eta txarrago. Nireak hamaika eta hamahiru urteko kategoriatan daude eta astebururo eraman behar izaten ditugu: entrenamenduak, lohitutako arropa garbitu, botak... Esklabo bihurtzen zaitu!

        — Amaia oraindik umea koskortzea inporta ez zaion momentu horretan dago.

        — Bai, eta gero bizitza osoa ematen duzu txikiak berriz ere izatea desiratzen. Baina ze polita, Amaia, benetan, ze zortea izan duzun: ez du zirkinik ere egiten, zeinen ume ona! Ze izen du?

        — Aingeru jarri behar izan zenion, hala ematen du! —emakumeak laztantxo bat egingo dio haurtxoari.

        — Aitak hautatu zuen izena.

        — Hurrengoan orduan zuri tokatuko zaizu. Auskalo, agian hirugarrena neskatoa etorriko zaizue.

        — Niri berdin zait. Josek bi mutil nahi zituen: bi panpinatxo futbolariz mozorrotzeko.

        — Ene... gizonak.

        Hitz eta pitz jarraituko dute solasean; eguraldi epelak lagunduko die.

        Badator ilunabarra, farolak piztu egingo dira eta, momentu batean, gauaren iriste lotsatia argituko dute. Parkeko bazter batetik aita bat eta semea etorriko dira, elkarrizketa bizian. Sei urteko haurra: argala, ile horia. Eta aitak berrogei, gehiago dirudien arren: lokietan ile falta nabaria, gizen samarra, sabel eta kokospe mamitsuarekin.

        Txefe da!

        Ziur zaude?

        Egongo ez naiz, ba! Txefe da... baina... zahartuta!

        Bingo. Eta umea bere seme nagusia da. Zeure iloba izan zitekeen baina... zer esango dizut ba: ez zarete bateragarriak. Hau da, zeu bazara, bera ez da izango; eta bera da zu ez zarelako.

        Ez dizut ezer ulertu.

        Geroago adieraziko dizut, orain entzun:

        Amaia txikitxoarekin dagoen lekura abiatuko dira. Agurrean agerian geratuko da maitasuna. Gero Txefek diosala egingo die beste emakumeei.

        — Ze, Hodei, ez al diguzu kontatuko nola joan den partidua?

        Umeak zalantzakor begiratuko dio aitatxori; honek buruarekin baietz erantzungo dio, irribarretsu. Umeak jaka irekiko du eta Realeko kamiseta txuri-urdina erakutsiko die denei.

        — Begira, ama, zer erosi didan aitatxok! Aurtengoa da!

        — Ze polita, pittin.

        — Eta, nork irabazi du?

        — Gaur zorte txarra izan dugu, ezta, maitea? Konta egiezu.

        — Alavesen kontra galdu dugu: bi eta bat.

        — Ez da posible —ama batek besteei keinu egingo die—. Real zalea al zara ba? Benetan?

        — Bai.

        — Oso gaizki: Alaves zalea izan behar zenuke. Alaves da zure hiriko taldea.

        — Bai, Alaves... oso txarrak dira-eta! Real zalea naiz, aitatxo bezala.

        — Ez dira hain txarrak izango gaur Realekoei irabazi badiete, ezta?

        — Zorte pixka bat izan dute. Baietz? Segi kontatzen, maitea —eskatu dio berriro Txefek.

        — Bihar barre egingo didate ikastolan —semeak, atsekabeturik.

        — Aizu, Hodei, txoritxo batek esan digu futbolean hasia zarela. Laster ikusiko zaitugu futbol zelai barruan zu ere.

        Hodei gorritu egingo da.

        — Aurrelaria naiz. Gol pilo bat sartzen dut. Joan den igandean hiru sartu nituen!

        — Eta zelako golak! —Txefek.

        Txeferen semeak Hodei izena du, gure anaiak bezala...

        Normala da zure seme-alabei maite duzun norbaiten izena ipintzea.

        Bai, bai.

        Emaztearekin eta bere lagunekin eseriko da eta, solasean ariko direnez pixka bat gehiago, Hodei gainontzeko umeei bere kamiseta berria erakustera joango da bien bitartean. Plaza txiki bat izango da futbol zelaia, ateak bi banku. Zurrunbiloan ibiliko dira korrika, builaka, pilotari ostikoka. Erabat ilundutakoan deitu egingo diete amek eta izerditan itzuliko dira, gorri-gorri, mendeko partida garrantzitsuena jokatu berri balute bezala.

        — Hodei, zatoz hona ondo janztera. Itxi jaka, gaixotuko zara bestela.

        — Gol asko sartu duzu?

        — Irabazi egin dugu.

        — Gezurtero! —beste haur batek—. Guk irabazi dugu!

        — Tranpekin!

        — Tira, aski da. Garrantzitsuena parte hartzea da, ez irabaztea.

        Oraindik ulertuko ez dituzten kontzeptuak; umeen munduan beti da biharamuna.

        Famili taldea banandu egingo da, udaberriko egun zoragarri bateko arratseko bederatzietan.

        Ohartu zara: Txefek zorte ikaragarria izan zuen zure heriotzarekin.

        Nire heriotzarekin? Zer ba?

        Nire hilketaren lekuko bakarra izan zinen; beraz, zeu ere hilda, akabo afera. Ez zuten inoiz forropolarra aurkitu; nire gurasoak sutan jarri eta abokatuetan xahutu dirutza arren, libre eta kargurik gabe. Horrelakoa da justizia.

        Kargurik gabe?

        Bi potro erakutsi zituen Madrilen. Ez zien deus ere aitortu, ez zen kareorik izan, ez zuten ezertan harrapatzeko modurik izan.

        Orduan... ez da kartzelan egon?

        Bai, jakina! Ez duzu, ba, zuen ama autobusean ikusi? Afera hauetan ohi denez, hiru bat urte egon zen preso, epaiketa egin bitartean. Gero kalera. Hori bai: zigortu ez bazuten ere, hanka egin zuen Donostiatik, denek baitzekiten zer egin zuen. Lana galduta, beste ezer lortzeko aukera hutsaren hurrengoa zen. Gaitz erdi: epaiketa hasi aurretik Gasteizko espetxera hurbildu zutenean ezagutu zuen Amaia, presoak laguntzen dituen GKE horietako batean ari zena.

        Eta Gasteizen geratu zen?

        Emaztea du, bi seme, bizimodu normal bat. Nork esango luke morroi horrek garbitu ninduela bere lagunekin? Bizitzaren latza!

        Baina segi begiratzen, segi, zein zoriontsu doazen, beren arazo arruntekin. Eta gu hemen!

        Nazkatuta, deiadar egin dio:

        — Hitz egingo duk, bai ala ez?

        Danbateko zakarra emanez irten da beste kide batekin. Hirugarrena geratu da Txeferen aldamenean.

        — Kontatu egiok, motel, eta berehala bukatuko duk infernu hau —xuxurlatuko dio—. Bestela... garbitu egingo hau. Pitzatuta zagok. Erantzun egiok aditu nahi duena.

        — Baina... —ez du beste ezer esateko indarrik.

        — Hobe duk kolaboratzea, benetan. Hemen jartzen duena besterik ez duk ikasi behar, sinatu eta listo. Dena bukatuko duk: galdeketa, inkomunikazioa eta kolpeak. Epailearenera eramango haugu, sinetsi egidak.

        Txefe eraitsita dago.

        Atea zabaldu da. Nagusia dator amorru bizian.

        — Oraindik ez duk kantatzen hasi? Oraindik ez? Hireak egin dik, putaseme hori! Akabatuko haut! Utzidazue, akabatu egingo dut-eta!

        Txeferen gainean salto egingo du, kolpearekin lurrera bota ere. Bere onetik aterata, pistolaren muturra sartu dio ahoan, hortz zati bat apurtuz.

        — Kantatzen hasiko haiz? Esadak baietz! Hasi hizketan edo tiro bat sartuko diat burmuinean, kabroia! Astiro zenbatuko diat: bat, bi... eta HIRU!

        Klik. Sakatu du.

        Txefe oihuka lehertu da. Negarrez ondoren. Poliziak, irribarrez eta mespretxuz begiratu dio lurrean botatako gatibuari.

        — Orain hitz egiteko prest, ezta?

        Ostiko bortitza jo dio bizkarrean.

        — Lasai, ostia, txikitu egingo duk-eta. Geldi hadi behingoz! —baretzen saiatu da polizia zintzoa.

        Gaiztoak kanoia sartu dio berriro ahoan.

        — Entzun nahi dudana esango didak? Bai edo ez?

        Txeferen goragalea.

        — Ez diat ezer ulertzen! Argiago hitz egin ezak —oraindik barrurago pistola—. Zenbat bala kendu ditiat? Hik ba ote dakik? Neu ez bainaiz gogoratzen. Memoria oso eskasa diat. Hurrengoan tiroa joango zaik. Badakik ez zaizkidala hi bezalako gudari maritxuak gustatzen. Hitz egingo duk?

        Beste ostiko bat, saihetsetan.

        — Bala hau ni baino beroago zagok hire burua zulatzeko. Ihesean izan dela besterik ez diagu esan beharko: arazorik ez!

        Txefe lurretik altxatu dutenerako hiperbentilatzen ari da. Benda mugituta dauka, begi bat erakutsiz. Begi-ninia zabalik, eguzki beltz bat.

        Dena ederto zihoan, bizitza osoa aurrean: ilusioak eta proiektuak. Perfektua zen: neska-lagun aparta, unibertsitatean primeran, etxean askatasuna, diru pixka bat ematen zidan tabernak... Zer gehiago behar nuen? Ezer ez: goian nengoen eta gorantz jarraitu nahi nuen, gora eta gora beti, gorenera; merezi nuen. Ba al dakizu zenbat ikasi behar izan nuen haraino iristeko? Eta Deustun nengoen! Enpresa Deustun ikasiz gero, ziurtatuta dituzu dirua eta bizimodua. Makila magikoa erabiltzen irakasten dizute, euroen iturriak non dauden aurkitzen. Lau urte eta etxebizitza erosteko moduan izango ginen, agian ezkontzeko ere bai. Badakit beharbada azkarregi nindoala, baina sekulako harremana geneukan.

        Baina Txeferen astakeriak kolokan jarri zuen bikote oreka.

        Txefek burua galdu izan ez balu... orduan...

        Orduan beste aitzakiaren bat asmatuko zuen Maddik, zugandik ahalik eta lasterren ospa egiteko. Ezin duzu hain geldoa izan: maila ziztrineko gurasoak, lerdo erradikala anaia bat eta bestea Sputnik potro handia. Ez dira konpainia atseginena printzesa batentzat.

        Aski da izen txoro horiekin! Dei iezaiozu Hodei eta utzi iraintzeari behingoagatik!

        Beeeno, autista.

        Autista ere ez! Hodei du izena.

        Miraria! Kostatu zaizu gero! Badaramat ez dakit zenbat denbora denetarik deitzen eta azkenean erreakzionatu duzu. Bihotza bigundu egin zaigu ala? Aldatzen ari gara?

        Errespetua merezi du.

        Errespetua, noski; buruz dakit erretolika puta hori. Baina ez da hain erraza, ezta hain polita ere.

        Gorrotoa diguzu.

        Eta zuk ez duzu Txefe gorroto?

        Honezkero denak berdin dit.

        Eta berak gorroto zaituela uste duzu?

        Bai, ezta? Baietz esango nuke... Ze ostia: erabat ziur nago.

        Ba ez pentsa. Badirudi zu baino askoz ere sentiberagoa zela bera.

        Zer ziri klase sartu nahi didazu orain?

        Amari ematen zion soldataren parte bat.

        Hori badakit. Gure amak ez zion inoiz hartzen.

        Zu unibertsitatean hasi zinen arte ez zion hartzen. Edo zure ekarpen zimelarekin nahikoa zela uste zenuen ala? Txefek bere anaia esker txarrekoaren alde inbertitzen zuen hilero garagardotan xahutu ordez.

        Ez nekien ezer...

        Garaia da ba esnatzen hasteko, Loti Ederra! Begira: Txefe familiarekin etxera itzultzen. Bere familiarekin: haurtxoa eskutik helduta, emaztearen sorbaldan besoa. Amultsu doaz, solasean, egunean gertatutakoari errepasoa egiten:

        — Nola portatu da gure Jontxu gaur?

        — Jan eta lo, ez du besterik egin.

        Ez, ez nengoen lo. Edo, behintzat, ez betiko moduan. Gau hartan denetik hartu nuen. Drogek eta alkoholak eldarniotan murgildu ninduten. Dena irreala zen... bukaeraraino.

        — Aitortuko duk orduan?

        Horrela harrapatu ninduen, etzanda eta begiak irekita, joanda bezala.

        — Dena kontatuko diguk, betiko izorratuta geratu nahi ez baduk! Hitz egingo duk, bai ala ez?

        Etxera sartzean konturatu nintzen aitak egongelan jarraitzen zuela, bere besaulkian, telebista itzaliari begira. Zotinak entzun nizkion. Gure aita negarrez. Oso gogorra. Ez nion ezer esan, ez nintzen ausartzen. Txefe eraman zutenetik ez genion elkarri hitzik egiten.

        Polizia gelatik irten da beste kide batekin, danbateko zakarra emanez. Hirugarren bat geratu da Txeferen aldamenean.

        — Kontatu egiok, motel.

        Ohean bueltaka, loak hartu ezinik. Azkenean erdi jota geratu nintzela suposatzen dut. Horregatik ez nuen sartzen entzun.

        — Eta berehala bukatuko duk infernu hau —xuxurlatu dio—. Bestela... garbitu egingo hau. Pitzatuta zagok. Erantzun egiok aditu nahi duena.

        Nork pentsa zezakeen nire gelara etorriko zela? Ez nuen erreakzionatzeko astirik izan. Eta horrela akabatu ninduen... begiak irekita.

        — Baina... —Txefek ez du beste ezer esateko indarrik.

        — Hobe duk kolaboratzea, benetan. Hemen jartzen duena besterik ez duk ikasi behar, sinatu eta listo. Dena bukatuko duk: galdeketa, inkomunikazioa eta kolpeak. Epailarenera eramango haugu, sinetsi egidak.

        Anaiak anaia mendekatu zuen anaia salatzeagatik.

        Klik, sakatu du. Txefe oihuka lehertu da. Negarrez ondoren. Poliziak, irribarrez eta mespretxuz begiratu dio lurrean botatako gatibuari. Eta jarraian ostiko bortitza bizkarrean.

        Azkeneko sentsazioa besterik ez zait geratu. Edo, hobe esanda, azken momentuan nuen sentsazio hura: estura, egonezina, antsietatea. Gau hartakoa. Txefe kartzelan, Hodei uluka hormei kopetarekin kolpeka, ama negarrez, aita mutu telebista beltzaren aurrean.

        — Ez da kantuan hasiko? Konforme. Orain ni izango nauk hi kantatzen hasterik nahi ez duena. Geroxeago heuk eskatuko didak, belauniko jarrita eskatuko didak. —Eta polizia zintzoari aginduko dio—: Poltsa berriz ere... bukaeraraino. Potrotaraino nagok. Eta etsitzen ez badik, istripu bat izan dela esango diagu eta kito.

        Denok geneukan geure drama, denon drama. Baina nik bizitzen jarraitu nahi nuen; horretan saiatzen zen bakarra nintzen. Bizitza bakar bat besterik ez dugu. Eta aldi berean neure burua gorrotatzen nuen hargatik. Zer egin behar nuen: gelan giltzapetu eta denbora eskapatzen ikusi? Nik ez nuen ezer egin. Are gehiago: egin behar zena egina nuen. Ez nintzen inoren hiltzailea. Zergatik ordaindu behar nuen nik?

        Plastikozko poltsa jarriko diote, lepoan itxita. Itotzen hasiko da, zangoei eragingo die desesperoan, arnasa azkarregi hartu nahian. Alferrik: poltsa azalera itsatsiko zaio, ahoan sartuko zaio, sudurreko zuloetan, begietan. Tope.

        Ur azpian zaude, airera ateratzeko zangoak eta besoak astintzen, borrokatzen; baina airea bukatzen ari zaizu eta itsas azala urruti da oraindik; ez duzu oxigenorik.

        Nola liteke horrelako zerbait poliki-poliki ahaztea? Ezinezkoa da. Espetxerako bisitak eta bisabisak, gela hutsa, epaiketa, abokatu gastuak. Ez, betiko geratuko zitzaigun kontua izango zen; leporaino sartuta geunden kaka-putzu horretan, Txefek libratua zuen simaur-mendi horretan.

        Bularra hanpatuko duen arren, biriketan ez da airerik sartuko. Zurrunga larria entzungo da arnasa hartzeko ahaleginarekin batera.

        Eta gau hartan esturak ito ninduen. Hori da geratu zaidana: Kainen sentipen bitxia, anaia hil egin izanagatik pagatu beharra, betiko pagatu ere, kontzientziaren etengabeko ausikitzea nahikoa ez balitz bezala.

        Kondoi baten antzera moldatuko da plastikozko poltsa larruazalera, hertsiki, aireari sartzea ukatuz. Muskuluak tenkatuko dira oxigeno bila. Biriken bukaeran tapa itxi bat blokeatuta dagoela sentituko du. Ez da airerik sartzen, ez da airerik geratzen. Zorabiatzen hasiko da, ubeltzen. Dardara egingo du, hankei eragin, indarrak eskapatzeraino mugitu. Espasmoak dira keinu guztiak.

        Kolpe batez kenduko diote poltsa. Lehenengo arnasa hartzeak orro bat dirudi. Belauniko geratuko da, bekokia lurrean. Leher eginda, izerditan blai. Ze erraz suntsitzen den gorputza.

        Bi poliziaren artean altxatu eta aulkian eseraraziko dute. Polizia gaiztoa ondoan makurtuko zaio. Txalo batzuk emango dizkio masailean, begiak ireki ditzan.

        — Ea, putaseme hori: zerbait errazarekin hasiko gaituk, abiada hartzeko. Nola duk izena?

        Maitea. Hodei. Sientahijo Callahijo. Errota haize-orratza eulia. Azalorea geldoa baboa ergela leloa txepela mozoloa. Anormala. Autista.

        Izenak. Zati bat besterik ez: nola hartu dena? Izenak Amatxo: lixiba usaina bigarren azazkala hautsita sabela tolestua amantala koadroduna kafe orbana goiko erdiko hagina borobil zuria blusa gorria gona oihal berdea goiko ezpain gainean hiru ile motz zuzen masailean koipezko grano ahotsak maite-maite.

        Gaur. Atzo ezberdina: ulertzen ez aldaketak mintzen nauela? Orratzak: gona urdina orratza, blusa berdea orratza, detergente usaina orratza, orrazkeraren ile bakoitza orratza. Sartzen zaizkit buruan bat bi hiru lau bost sei zazpi zortzi bederatzi hamar hamaika ai-ai. Oihu egiten dut, hankei eragin besoei buruaren kolpea paretaren kontra klonk-klonk mina minaz baretzeko burua irekitzeko mina ateratzeko mina kolpea buruan paretan klonk mina-mina barruan.

        Barruan: isila, zuria, lasaia.

        Izenak: Amadeo amatxo Txefe Litajuliana Andereñomara Aitana Iker Mikel Ainara Peru Libe. Izenak gustuko ez. Izena gaur, izena bihar ezberdina mina klonk. Izena bera baina aldatzen: Ainarak begizta zuri bizia ilean bi bueltekin ezkerreko begizta-begia eskuinekoa handiagoa buztan motz buztan luze belarriraino hiru hari fin bukaeran. Ainarak begizta berde arbola ilean buelta batekin ezkerreko begizta-begia eskuinekoa handiagoa buztan motz bat buztan motz bat orban ilun txiki batekin.

        Tiratu nion begiztatik eta ura bota zuen eta Andereñomarak oihu bekainak altxatuz ahoa irekitzean goiko zortzi haginak erdiko bi bananduta eskuineko eskuaren bigarren hatzekin seinalatuz azazkala luzea gorria bukaeran ez eskumuturra heldu zidan hatz potoloa bigarrenaren gainean azalean koadrotxoak zulo txiki bana erdian.

        Izen gehiegi kanpoan. Kanpoan behar. Kanpoan ezin. Kanpoan mantso mugitu, hitzak jaurtiki, ikusi-ikusi, soka, alkandora hertsagarri, estura, mina. Kanpoan ez.

        Barruan nirea da. Nirea naiz. Barruan lortzen dut, begiratzen, ukitzen, gozatzen, jasotzen, salto, hegan. Hitzak flotatzen ditut. Neureganatu: dena neuretzat. Barruan ni neu. Neurea.

        Lehen: Txefe. Esertzeko ematen zidan eskua azala zulotxoak ile beltz bana fin ezkerretara bat eskuinera lerro urdin-berdeak hatz-koxkor gorrituak marratxoak hatz potolo indartsu zimurrak borobil erdi arrosa argia azazkala arrosa beltza beltza eser zaitez ondoko gelaren tik-tak tik-tak Amadeoren urratsak pasilloan Jonen klik-klak eskuko pantailan amatxok plin-plan sukaldean platerak frst janaria aulkia Hodei urratsak plin-klak-tik arnas-hotsak mina buruarekin paretan klonk mina klonk barruan.

        Txefe ni da. Txefe da gara gure. Txefek kutxa grisari kolorea ematen dio eta gizontxo txuri-urdinak belar berdea puntu zuria korrika hasi zarata oe-oe txilibitu ezetz aupa-aupa txalo-txalo. Aupa-aupa txalo-txalo. Eman jo bai-bai penalti aurrera bota aurreramutilakaurreragipuzkoa kontuz falta-falta aurreratxuriurdinak putakumea ai ama gaztegaztegaztegaztegaztedi baietz aupa-aupa bai-bai. Hitzak soinuetan uzten ditu. Nik txalo-txalo beti. Txalo-txalo barruan, txalo-txalo kanpoan. Hor ere bai. Eta aurpegia tolesten du, besarkatu. Txefe da gara gure. Zen.

        Borobila. Izen borobila oihukatzen zuenean begiak mehetu zimurrak ezpainak luzatzen haginak erakutsi oihu eta heltzen zidan eta airera botatzen ni eta hegan egiten nuen. Hegan.

        Hegan egitea gustuko bai.

        Izen borobila automobila bila. Opila. O. Ohola. Farola hola bola. Gola. Izen borobila oihukatzen bai eta besarkatzen ninduen zen gara gure golagola aurreramutilak tsss ur beltza ekartzen zidan. Kola.

        Tsss ur beltza gustuko bai.

        Amadeok ematen zion kolorea kutxa grisari gizontxo txuri-urdinak belar berdea puntu zuria txilibitu zarata. Baina Amadeok besaulkian tranquilohijo aurpegi luzatuta. Amadeo ez zen gara gure izen borobila oihukatzen nuen callahijo begiak mehetu ez zimurrak ez ezpainak luzatzen ez hegan ez tsss ur beltzik ez.

        Amadeo aurpegi luzatuta. Ez zidan Maitea Hodei esaten. Hijohitzak besterik ez: callahijo venhijo sientahijo. Parahijo. Amatxok maitea hitzak xuxurlatzen zizkidan: torimaitea horrelamaitea ondoloinmaitea maitezaitutmaitea. Beroa gorputzean zidan: amatxo zen gara gure.

        Amatxoren izenak gustuko bai.

        Eta amatxok tortilla egiten zidan jan. Bainugelan ura plisti-plasti laino beroa plisti-plasta nahi adina amatxok irri ni plisti-plasta laino beroa. Askotan besarkatzen muxu-muxu txiki pila laztandu kili-kili maite-maite nondagomundukoederrena irrintzi bat muxu-muxu txiki pila. Gauetan oheko tapakia igotzen ahoraino. Amatxok. Begiak mehe ezpain luzatuta esaten zuen berak bezala gustatzen zaidala ohean egotea: burua ondo estalita. Eta orduan maitehitzak arnasten zituen. Muxu-muxu kili-kili ondoloeginmaitea laztanak buruan zerbaitpolitamestumaitea muxu-muxu biharartemaitea. Amatxo Txefe ziren gara gure.

        Negarrez amatxo. Estuago besarkatu, kulunkatu, hitz txiki asko murmurikatu. Aurpegia luzatuta. Negarrez.

        Orduan neu ere aurpegi luzatuta. Hotza gorputzean. Mugitu nahi ez. Geldi-geldi egotea gustuko ez. Amatxo negarrez ez zen gara gure. Isilik.

        Mugitzea gustuko bai. Korrika salto hegan algara lasterka buelta jira bira arin azkar bizkor aurrera. Pozik txalo-txalo egiten nuen. Txalo-txalo gustuko arin-arin korrika azkar-azkar saltoka bai. Parkea.

        Parkean neskatxo bat zegoen zerua begietan. Zeru begiak gustuko bai. Beti politak ziren, euria edo zeru polita egonda. Beti zerua begietan aldatu ez. Bero gorputzean ikusteak.

        Berarengana arin-arin korrika arrapaladan txalo-txalo. Bera ere hasten zen lasterka azkar-azkar oihuka ai-ai-ai amamama. Amatxok keinuak eta oihu eta oihu betigauzabera gelditzeko beldurtuduzu gaizto-gaizto. Neskatxoak korrika ez arin-arin.

        Handiegiazara ez zidan uzten parkeko umeekin korrika. Amatxok. Umeek kutxa grisaren gizontxoak korrika puntuzuria: bota-bota. Hitz borobila oihukatzen zuten arin-arin lasterka denak batera. Sartu nintzen azkar-azkar bota-bota harrapatu eta korrika arrapaladan txalo-txalo bota-bota hartu aurrera-aurrera amamama gurepilotagurepilota. Amatxok emaiezupilotamaitea bota-bota kendu aurpegi luzatuta klonk buruan klonk barruan.

        Barruan Txefe ez. Gizontxorik ez, hitz borobilik, korrika arrapaladan txalo-txalo. Parkerik. Amatxo. Ez gara gara gure. Inor ez da gara gure.

        Gizon bat pasilloan etorri urdin iluna neguko txamarren oihala burdin astun beltz luzea eskuetan botak hamasei botoi fila korrika eskularruak buru-estalkia bi gizon lau sei zortzi hamar danba oihu amatxoren hortz-karraska lurreko egur xaflak kraska urratsak klik oihuak ai-ai fris-fris oihala urratsak.

        Ilea sudur azpian marroia zuria marroia marroia ezpainaren gainean albo batean harrotuta gizon bat heldu zen. Amatxorekin hitz. Amatxo negarrez ene-ene. Txefe ekarri zuten gaizto-gaizto lotuta mugi ezinik alkandora hertsagarri nola besoak bizkarrean. Txefek burua altxatzen ez. Negarrez, aurpegia luzatuta.

        Jon etorri zen gizon sudur azpian ileari hitz. Hitz, begiak mehetu, zaplada lepoan, Jonek hitz. Txefek oihu Joni begiak gorrituta ahoa zabalik lepoko zainak lodi sorbaldak handituta indartsu Joni. Urdin ilunak estutu besoa igo zion Txefek ai-ai mina. Txefek mina nik mina. Mina. Txalo-txalo gaizto-gaizto buruan egin nion kolpe urdin ilunari txalo-txalo sorbaldan kolpe klonk kenduidazuesubnormalagainetik kolpe klonk aurpegian atzaparkatu Txefe altxatu ostiko aiaiai kabenzotz hotsak kabroiputasemea fris-fris danba kronk kronk amatxo negarrez oihuak kolpeak eutsiozuostia Jonek hartu ninduen Txefek mina nik buruan paretan mina klonk barruan.

        Txefe ez eta hotza gorputzean. Negar, mugitu nahi ez, eseri besterik ez, eseri atzera eta aurrera kulunka, Txefe ez.

        Amadeo negarrez. Ni negarrez. Amatxok buruan laztandu eramandutemaitea besarkatu, malkoa kendu nion eskuarekin sentitzendutmaitea. Aurpegi luzatuta nengoen barruan.

        Kutxa griseko gizontxoak ikusi eta aurpegi luzatuta jartzen nintzen. Txefe ez, gustuko ez. Ez nuen korrika egiten. Ez nuen hegan egin nahi. Geldi-geldi. Ezer gustuko ez. Lehen zena ez zen. Aldatzea gustuko ez: negar, negar, negar. Amatxok burua laztandu hilabeteanegarrezmaitea besarkatu kulunkatu mina barruan mina barruan.

        Odola. Ur lodia. Odola gustuko ez. Joni odola gorputzean hotza aurpegi luzatuta. Esnatu etorri gauean deitu zidan oihu. Jon etorri zen esnatzera. Mutil bat etorri zen esnatzera. Jonek hotza gorputzean, joateko bere gelara odola ziri-ziri begiratzeko. Jonek hitz eta Jongeldigeldi gora begira. Izen bat, bi Jon. Jongeldigeldi odola eskumuturrean odola eskuan hatzetan ziri-ziri lurrean tantaka tantan. Mugitu ez. Hotza gorputzean. Negar egin nuen.

        Jonek esaten odola begiratzeko eta plisti-plasta odol gorria lodia ziri-ziri eta mutilak begiratzeko Jongeldigeldirik ahoz gora aurpegi luzatuta, zurbil hotza gorputzean. Odola lurrean putzua, labana putzuan Jongeldigeldiren esku irekian bigarren hatzaren punta ukitzen. Labana hartu nion.

        Txefegeldigeldi, urdin iluneko gizonek eraman. Jongeldigeldi, aurpegia tolestuta, begiak irekita, tantaka.

        Labana nire eskuan. Jonek, ziztatzeko. Mutilak, ziztatzeko. Ziztatu eta Jongeldigeldi esnatu ez eta ziztatu. Odola zerion plisti-plasta putzua, odola bularraldean ziri-ziri. Ni odoletan. Txaf-txaf ziztatu. Amatxok sukaldean txaf-txaf, nik Jongeldigeldiren bularraldean ziztatu txaf-txaf. Begiak irekita, geldi-geldi. Txa-ftxaf.

        Amatxok aiene. Amatxok negar nik negar mina klonk mina klonk-klonk-klonk barruan.

        Oihu, gorputzean hotza, mugitzea gustuko ez. Negar, oihu, garrasi besterik ez nuen nahi. Mina gorputzean, klonk-klonk-klonk barruan ez klonk. Amatxok lasaitumaitea nik gaizto-gaizto oihu negar. Amadeok negar amatxok negar noizarteegingodunegar ene zeregindugugaizki amatxo ez zen gara gure nik kolpeak amatxori kolpeak Amadeori klonk buruan klonk buruan klonk-klonk barruan. Gorputzean hotza, amatxo ikusi kolpatu nahi, oihu-oihu klonk-klonk barruan.

        Bainugelan ur beroa baineran sartzeko amatxok laztandu lurrina lasaitumaitea. Plisti-plasta nahi ez, amatxok ura buruan laztandu zuretzatonenamaitea. Labanatxoa ekarri dardarka malkoak ezsufritugehiagomaitea. Eskumuturra hartu zidan labanatxoarekin ai-ai zidan zerbaitpolitamestu laztandu maite-maite muxu txiki pila malkoak altxatu eta komunetik joan zen atea itxi likido gorria zurrustaka zerion bainuontzian tantan plisti-plasta amatxoren negarrak ate atzean tantan plisti-plasta minik ez oihu nahi ez lasai nekea garrasi egiteari utzi nion soinuak leundu barea grisa ilundu iraungi isilik.

        Barruan. Barruan lehen da. Barruan aldatu ez. Barruan zeru urdina. Barruan Txefek kutxa grisari kolorea eman hitz borobila oihukatu batera txalo-txalo aupa-aupa tsss ur beltz gehiago eta amatxo Txefe dira gara gure barruan eta amatxok bainu beroa plisti-plasta gauean burua ondo estali muxu-muxu kili-kili ondoloeginmaitea laztanak buruan zerbaitpolitamestu biharartemaitea begiak mehetu urdin ilun gizonik ez odolik ez bi Jon ez Jongeldigeldi hotza gorputzean ez amatxok aiene odol putzuan plisti-plasta ikusi ez dardarka eskua ahora eraman eta barruan amatxok ez du negar egiten.

        Barruan bainugelarik ez, odolik ez, minik ez.

        Barruan ni hotza gorputzean ez.

        Barruan lehen da. Ni naiz gara gure.

        Barruan.

Eskerrik asko: Piedad Landaburu, Luigi Anselmi, Felix Arrieta, Nora Arriola, Pepe Avendaño, Theresia Berger, Mercedes Castro, Miren Ceberio, Javier Cerro, Isidro Elgezabal, Eli Epelde, Maria Epelde, Izaskun Etxeberria, Inma Gomez, Karmele Igartua, Tere Irastortza, Gorka Idirin, Jose Luis Larrañaga, Maider Legorburu, Inaxio Lopez de Arana, Ainara Maia, Ugaitz Markinez, Ion Muñoa, Natalie Oberhollenzer, Maider Paskual, Wolfgang Pratl, Fernando Rojo, Pablo «SuperLobo», Lolita Vivanco, Iñaki Zubeldia eta, bereziki, Edorta Jimenez.