Isturitze-tik Tolosan Barru

 

Hiru poema liburu argitaratu zituen Joxean Artze Harzabal-ek 1970-73 bitartean. Hirurek izan zuten kritika gogorra. Eta ez bakarrik zentsuraren aldetik. Eta ez bakarrik bere obrak; Artzek berak ere bai. Hain zuzen ere bere lehenengo obra dela eta, honela idatzi zuen Jose Artetxek eta honelaxe utzi nahi izan zuen bilduta bere memorietan (Un vasco en la posguerra).

 

San Sebastián, 19 febrero (1970). Hace poco apareció un libro de poesías en vasco, un libro pagano, iconoclasta, antirreligioso. Edición de lujo, con disco incluído. Otro empujón de la ofensiva antirreligiosa que padecemos en Vasconia. Aparecen en euskera cosas increibles.

Esta mañana, al pasar por delante de una librería, he identificado al autor. Su libro, abierto, ocupaba el lugar de honor en el escaparate. Estaba también su fotografía. —Ya sé quién es— me he dicho. Efectivamente, le serví infinidad de veces en la Biblioteca. Al final, terminamos mal. Iba descaradamente a lo suyo, atropellándolo todo. Su actitud, su porte, su aire decadente, sus maneras tenían la virtud de irritarme, de ponerme fuera de mí. —Ya sé quién es— iba diciéndome a mí mismo al subir a mi oficina. —¡Pobre! ¡Qué concepto tiene de la vida más equivocado. Sonreía pensando en él. Sentía que mis furores de pasados días al pensar en este libro se derrumbaban. —¡Pobre! La vida no es lo que él piensa. Me inspira piedad.

 

        Itzul gaitezen Administrazio frankistaren zentsurara.

        Zentsore-irakurleak nahikoa alferrik egin du lana oraingoan. Liburua kaleratu egingo da, nahiz eta «isiltasun administratibo» formularekin, hots, Administrazioaren gogoz kontra. Ez zuen hori proposatu Antonio Albizuk bere irakurketan. «No cabe aceptación posible de depósito», zioen honek. Oficina de Enlace delakoak, aldiz, ez zuen oso arriskutsutzat hartu liburua:

 

Se trata de un libro de poesías vasco-francesas (sic) de tipo regional y alabanza del idioma vasco, con algunas cosas de tipo escabroso, algunas poesías avanzadas en sentido regionalista y alusiones anti-capitalistas, pero sin observarse una gran peligrosidad.

 

        Data bera darama Antonio Albizuren txostenak. Eta proposamen negatiboa justifikatzeko hainbat pasarte arkatzez markatu eta gero gaztelaniara itzuli zituen. Alfer-alferrik hartu zuen horrenbeste lana gure zentsoreak.

 

 

© Joan Mari Torrealdai

 

 

"Joan Mari Torrealdai / Artaziak" orrialde nagusia

www.susa-literatura.eus