Ataramiñe - 1. zenbakia

Jokin Urain Larrañaga, preso político vasco ilegalmente dispersado de su lugar de origen, y recluso en la cárcel La Moraleja, ante V.I. comparezco y como mejor proceda en Derecho, DIGO:

Que por medio del presente escrito vengo a interponer QUEJA contra la Dirección de esta prisión de La Moraleja, y en concreto contra la Diligencia de Notificación de fecha 11 de febrero de 2002, por la que se me retiene el n° 7 de la revista KALE GORRIA, y ello en base a los siguientes

PRIMERO.— Que en la comunicación del día 11 de febrero la familia me trajo la revista KALE GORRIA, que se vende —al que le interese comprarla y pague por ella, tal como se acostumbra hacer en casos semejantes de transacción— en establecimientos públicos.

SEGUNDO.— Que para retener y no entregarme dicha revista este C.P. alega las omnipresentes Razones de Seguridad, sin especificar ni concretar en absoluto cuáles son esas razones, ni cuáles las seguridades a guardar, ni mucho menos facilita —aunque fuese a modo de ejemplo— una relación de los enormes peligros que acarrearía la lectura de dicha revista.

El hecho de que una revista que tiene su número de depósito legal y se venda al público en la calle, se retenga, sin embargo, a la entrada de una prisión para evitar que llegue a las manos de un preso, sólo puede tener —a primera vista— un motivo, y éste es el de evitar que el preso —y sólo el preso— se entere de las informaciones que facilita.

Si el Director ha decidido retener esa revista, es sin duda porque contiene informaciones interesantes y entiende, al parecer, que es interesante que yo no la lea, y sus intereses tendrá, digo yo, para entenderlo así.

Pero no parece muy coherente dificultar al preso la lectura de dicha revista, siendo que fuera de los muros de la cárcel, si a alguien le interesa la información que facilita, sencillamente la adquirirá en un quiosco como hemos apuntado antes, y se dedicara a leerla. No es extraño que luego vengan diciendo que los presos vivimos fuera de la realidad y que no nos enteramos de lo que pasa en la calle, si es el mismo responsable de la prisión el que nos dificulta la lectura de las noticias.

Tal vez lo de las Razones de Seguridad se refiera a lo que es o no políticamente correcto desde el punto de vista establecido. Es decir, lo establecido intramuros, que sería algo así como la pretensión de levantar, además de los de cemento, hierro y alambre, un muro «talibánico», si se le permite al preso la expresión.

O tal vez la medida que adopta el Director de esta cárcel, lo de retener la revista KALE GORRIA con la excusa de las Razones de Seguridad, sea tan sólo para ganar tiempo y poder así leerlo él mismo por el interés y la curiosidad que tiene por enterarse de las informaciones que El Gran Hermano trata de ocultarnos.

Por todo lo dicho, SOLICITO a ese Juzgado que inste al Director de esta cárcel a que, una vez haya leído el n°7 de la revista KALE GORRIA, me la pase.

Jon Koldo Aparicio Benito, Jokin Urain Larrañaga, Karlos Ezkurra Leonet y Angel Figueroa Fernandez todos ellos presos políticos vascos ilegalmente dispersados de su lugar de origen, y reclusos en la cárcel La Moraleja, ante V.I. comparecen y como mejor proceda en Derecho, DICEN:

Que hemos recibido Auto de ese juzgado de fecha 21/12/2000, referente al Asunto 7142/00 por el que se desestima nuestra Queja relacionada con el funcionamiento de la calefacción, por lo que en el plazo de los tres días hábiles venimos a formular RECURSO DE REFORMA ante ese J.V.P., y ello en base a las siguientes

SEGUNDA.— Que efectivamente la calefacción, el llamado calefactor, se encuentra funcionando con un horario amplio, y buena muestra de ello es el ruido que hace, un ruido de soplo continuo, como de un viento que sopla sin molestas intermitencias, sin esos embarazosos empujones que suelen desbaratar paraguas y se llevan los sombreros; un soplo de viento gozoso en una palabra, sin bruscos altibajos, aunque sonoro. Es, pues, un ruido al que el oído se va acostumbrando a falta de otro remedio y que incluso viene bien para amortiguar los ruidos de las celdas contiguas, los de los aparatos de radio o televisor.

TERCERA.— Que la cuestión consiste en dilucidar cuál es la misión, además de amortiguar los ruidos de las celdas contiguas, de dicha calefacción. En las horas en que nos encontramos en las celdas y el antedicho ruido de viento nos muestra que algo funciona, en realidad hace una temperatura ambiente fresca, tendiendo no al calor sino a lo otro, como a frío. Entonces, parece ser que la misión principal de la calefacción es mantener ese soplar continuo con ese frescor también ininterrumpido y que poco a poco va calando el cuerpo, envolviéndolo en frescor, y nosotros estábamos convencidos de que la calefacción era para calentar un poco la temperatura ambiente de los interiores, de las celdas entre otros sitios, para que en el tiempo que permanecemos en ellas no nos encontremos con este frescor bien deseable en pleno verano, pero no tanto cuando se ve nevar o helar, como acostumbra a hacerlo en los meses últimos y primeros de cada año.

Aun así, es bien cierto que la calefacción funciona, como se ha dicho, y es algo que no se debe discutir por ser verdad constatable.

Y de ahí el malentendido, pues nos encontramos en los meses que se dicen de invierno, y creemos que esta calefacción es de verano, que en realidad es para refrescar un poco los calurosos días y las noches de verano, esos días en los que la celda se hace sofocante.

Por todo lo dicho SOLICITAMOS que mediante este escrito tenga por presentado Recurso de Reforma y que V.I. inste al Director de este C.P. a que nos ponga calefacción de invierno.

Jokin Urain Larrañaga, preso político vasco ilegalmente dispersado de su lugar de origen, y recluso en la cárcel La Moraleja, ante V.I. comparezco y como mejor proceda en Derecho,

Que he recibido Auto de ese juzgado de fecha 21/02/2001, referente al Asunto 304/01, en que se dice haber recabado informes de este C.P. de Dueñas, sin que se le haya dado traslado a esta parte de esos informes. Ese Auto no hace ninguna mención explícita y concreta al motivo de mi Queja, pero sí lo desestima diciendo que de mi escrito no se desprende queja alguna frente al funcionamiento de la administración penitenciaria, por lo que muy bien podríamos decir que de ese Auto no se desprende ninguna desestimación, y hacer la siguiente

Por todo lo dicho, y sobre todo por lo no dicho, SOLICITO a V.I. que mediante este escrito tenga por presentado Recurso de Reforma y al menos dé traslado a esta parte del informe del C.P.

Xilingo deitzen diogu. Egongelan nago goizeko zortzi eta erdiak aldean, zutabearen kontra, telebistako berriei begira. Txilen hauteskundeak izan dira eta emaitzen berri ematen ari da; Lagos suertatu da lehendakaritzarako aukeratua. Ondoan jartzen zait Xilingo, telebistari begira bera ere, irrifarrez, pozik. «Hori bai gizona» esaten dit, «ni armadan soldaduzka egiten ari nintzela gure itsasontziko kalabozoetan zegoen hori preso, atxilo. Irmoa gizona. Nik ikusi izan dut nola botatzen zituzten itsasora Pinocheten Estatu kolpearen ondoren atxilotu eta torturatzen zituztenak»

Orain hemen, moduloan, egongelako garbiketaz arduratzen da, tartean tartean erratza pasatuz, fregatuz. Eskuin aldera okertuta dauka soina, bizkar hezurreko erasan edo akatsen batengatik; ez dauka itxura aidosoarik. Erraz erretxintzen da gainerako presoekin, edozein huskeriarengatik; militarren harropuzkeriatik zerbait geratzen zaio oraindik. Moduloko zutabeetan orriak itsatsi ditu, «euki ezazu garbi moduloa» diotenak. Hotzari eutsi ezinik dabil negu gorrian, bere txamarra beltza okozperaino lotuta.

Venezuelarra ei da. Duela egun gutxi agertu zen modulora; gizon sendoa da, itxurosoa, baina badu zerbait begirada horretan abegitsua ez dena. Tratu oneko gizona dirudi hizketan hasten denean. Ilea urdindua du, zaharra ez den arren; bere boltsa aldean, gosaldu ondoren eskolara joaten da. Han, paper eta karpeta mahai gainera aterata, eskutitz eta idazki moduak irakurtzen eta gainbegiratzen ari dela ikusten dut.

Alboko neure txokoan esertzen naiz, beste mahai batekin, eskolan; jende gehiago ere badago. Ipotxarekin berriketan ari da venezuelarra. Bera faxista dela dio venezuelarrak, eta hau edo hori defendatzea eta ez dakit zelako teoriak defendatzen dituen bere balizko faxismo horretatik. Alemaniarra ei zen bere aita, Hitlerren alde gerra egina, ofiziala izana. Gerra galtzean ihes egin zuen, nonbait, Venezuelara. Beronen emaztea, beltxarana izaki, ez ei zen egundo aitaginarrebaren etxean sartu.

Neure liburuari begira, ezin diot antzeman aita harekiko zer sentimendurekin ari zaion hizketan ipotxari; minez ari zaio agian, baina kontu mingotsak hain erraz jaulkitzea bitxi egiten zait. Bere aita, jarraitzen dio, New Yorkera joaten omen zen urtean behin, eta, hamar mila dólar ordainduz, beltzen auzo txiroetara joaten omen zen, beltzen bat ehizatzera, akatzera alegia.

Egunak eman ditu presoak telefonoz deitzen zebilen jendeari begira. Atearen ostera norbait igarotzen zen aldi bakoitzean telefonoa nola hartzen zuten, zenbakiak zelan markatzen zituzten eta harmailetan eserita hitzegiten nola egoten ziren begiratzen zien preso etorri berriak beste presoei.

Egun gutxiren buruan bera sartu zen telefonoa zegoen lekura, eta, telefonoa eskuan hartu ondoren, zenbakiren batzuk markatzeko itxurak egiten aritu zen. Harmailetan eseri zen gero, telefonoa belarrian zuela, eta hantxe egon zen hogei minutu inguru, gainerakoak egoten ziren bezalaxe, baina inorekin hitz egin gabe.

Aurrerantzean ere berdin egiten jarraitzen zuen, errituala pausuz pausu errepikatuz, telefonoa hartu, zenbaki mordoxka bat seinalatu, eta harmailetan eseri gero, eta hantxe ordu laurden edo hogei minutu egoteko ohitura hartu zuen, besteak ikusten zituen bezalaxe, hariaren bestaldetik norbaitek zerbait esan zain.

Klandestinoa deitzen diogu eta Kitxuren laguna da. Ordenagailutik ateratako mendi baten argazkia ikusi dit eta mendi hori ea Machu Pichu al den galdetzen dit, eta baietz esaten diot, mendia Machu Pichu dela eta ondoan ikusten den herria Bilbo. «Bai?» galdetzen dit serio-serio. Gero ohartzen da hori ezin litekeela izan, eta hasten zait esplikatzen Machu Pichu eraikitzeko harriak behetik eramaten zituztela hara gora, «porque allí arriba no crecen esas piedras tan grandes».

Ilea zuritutako agurea da argentinarra. Baditu hirurogeita hamabost urte, eta preso daukate hala ere. Patxadatsua iruditu zait moduloan agertzen ikusi dudanetik, maitagarria nolabait esatearren, eta interesgarria. Pipatik erretzen du jatorduen ostean. Argala da, ibilera hauskorrekoa itxura batera, baina ez du ematen hain ezindua dagoenik ere. Egun asko igaro baino lehen ezartzen digu begia eta bereizten gaitu besteengandik. Egun batez, jangelan mahaian eserita gaudela, bere lekutik jaiki eta kanporantza doala, eskuan darabilen painelua erortzen zaio gure parean igarotzean: «Se me cayó el látigo» esaten digu, desenkusatuz bezala guri begiratuz. Espainiarren «se me fué el santo al cielo» esaten duten lekuan «se me cayó el látigo» esaten dutela argentinarrek azaltzen digu, eta hor hasten zaigu berriketan, bera jokalaria dela esanez, zaldi karreretan jokatzen zuela, eta karrera horiek zelan dabiltzan ikusteko soilik hartzen duela egunkaria... Berriketan hasteko aitzakia baino ez zen bere teatroa painueloa erortzen uztean, jakina.

Entzuleren baten beharra du valentziarrak, eta patioan pasatzen ikusi bezain bizkor hurbiltzen zaigu, ohi duenez. Hirurogei kilo ez du izango, baina ehun eta hogeikoak baino zalaparta eta espantu gehiago darabil. Bere bizitzaren gorabeherak esplikatzen aritu zaigu aurreko egunetan ere. Bizitza gehiena kartzelan darama gizajoak; permisoarekin atera omen zen, ez dakit noiz, baina itzultzeko konturik ez, nonbait. Aita ez omen zen oso konforme jokaera horrekin, baina ezer esatera ez zitzaion ausartzen hala ere. Egun batez, ordea, auskalo zelako parranda eta ibileren ondoren ohean zegoela, aita eta anaiaren artean lotu omen zizkioten esku eta hanka, eta autoan sartu, eta kartzelara eraman. Eta orain zailtasunak omen ditu permisu berriak lortzeko «porque el padre no me avala lo de la circulación familiar. «Vinculación familiar» esan nahi zuen.

Erretxinduta dago horrengatik, baina aisa aldatzen du gaia, eta gaur elizan, kartzelako elizan, mezetan izan dela esaten ari zaigu; «pero yo no soy cristiano, yo soy normal» azaltzen digu.

Yager deitzen diote guztiek, abeslari ospetsu horren antz handia duelako. Bere doblearena egiteko kontratatu ere egin omen zuten behin. Baina Felipe du izena eta guk Flipe deitzen diogu. Valladolidekoa edo da, eta isun bat ez ordaintzeagatik sartu dute kartzelara, hiru hilabetetarako. Sendagileak berari ematen dizkionak eta beste batzuek emanda lortzen dituenak, inon diren pilula guztiak jaten ditu. Egun bakar batean ere ez dut ikusi sano, pilula, heroína edo zerbaiten eraginik gabe. Argia da hala ere, eta ongi kontrolatzen du bere burua; kasu aparta iruditzen zait drogazaleen artean.

Mahaian dago eserita gurekin batera, eta besteren bat ari zait galdezka ea nongoa ote naizen. Mendarokoa naizela diot; «¿Dónde está Mendaro?» galdetzen dit nongoa naizen jakin nahi zuenak, eta «Mendaro, ¿quién es ése?; algún yonki, seguro» botatzen du Flipek albotik.

Flipe hau inguru hauetako herriren batekoa da; Leon eta Asturias aldeetako meatzarien bizitzaren berri badaki hala ere. Egun batez, beste zer egin ez dakiela dago mahaian eserita, eta hor hasten zaigu meatzarien ibilerak kontatzen. Nahi duenean badaki serio hitz egiten; urretxindor, kardantxilo edo halako txoriren bat izaten omen zuten lehen Asturias aldeko meatzariek, eta txoria kaiolan zutela jaisten ei ziren meatze zuloan behera. Ustekabean grisu gasak harrapa ez zitzan eramaten omen zuten txoria: lanean ari zirela txoria isildu egin zela somatzen bazuten, eta txoria isiltzeaz gain bere kaiolan akatu egin zela, edo azkenetan zela... grisu gasa zegoen seinalea zen eta ahalik eta bizkorren aldegin behar zen handik.

Arabiarra inguratzen zait, hain justu jendearengandik ihesi eta bakarrik paseatu nahian nabilela. «¿Tú cristiano o musulmán?» galdetzen dit. «No; yo vasco». Grazia egin dio erantzunak, baina azalpen beharrik gabe ulertu du Iñakitarra naizela, Etakoa alegia, eta berritsu hasten zait, libanesa dela esanez. Arabiarra nintzela uste omen zuen, bizarrarekin eta bakarka paseatzen ikusten ninduelako.

Bizitza guztia gartzeletan ematera kondenatutako horietako bat dirudi Grabielek; drogazaletasunak izorratzen du, eta hiesak jota dago, gainera. Errehabilitazio etxe batera atera zen noizbaiten kartzelatik, baina handik ihes egin zuenez, berriro kartzelara ekarri zuten. Hara eta hona ibiltzen da, bere figura tristea noraezean paseatzen.

Paper mehe horietako baten eskutitza idazten ari naizela hurbiltzen zait. «Es finín finín» esaten dit paperagatik, eta baietz erantzuten diot, hala dela; «y caben bien las palabras» gaineratzen du harrituta.

Enrike du izena ijitoak. Hiru hilabete darama preso, eta beti badabil paperen batzuk egin eta norabait bidali nahian. Epaileari errekurtsoa egingo al diodan galdetzen dit. «Baina zein epaileri?» galdetzen diot. Ez daki zeini, baina epaileren bati bidaltzea nahi du, ondo egindako idatziren bat. Bitan eskatu dit boligrafoa, besteren batek eskutitza idatz diezaion, eta bietan boligraforik gabe geratu naiz.

Patioan hara-hona, beste batzuekin eztabaidan dabil. Eroarena eginez kartzelatik libratzea zaila dela esaten dio batek, betiko leloa dela hori eta oso ikusia dagoela. Eroek ez dutela eroarena egiten pentsatzen dut neuk ere; eroarena egiten duen erorik ez dut ezagutu, behintzat. Baina Enrikek ez du etsi nahi, eta eroarena egin beharrik ez daukala erantzuten die lagunei: «porque yo tengo papeles».

Enrike ijitoak ez daki ez idazten eta ez irakurtzen; marrazkiak egiten badaki, ordea, eta bihotza, larrosak eta halakoak marrazten ditu kartazalean. Gero norbaitengana joan eta bere ordez eskutitza idazteko eskatzen dio. Beretarrak nazkatuta dauzka, edo haiek ere ez dakite idazten. Kontua da marokiar batek idazten zizkiola lehen, eta orain haserretu egin zaio hura ere, ordaintzen ez ziolako. Argeliar batek idatzi dio gaur arratsaldean eskutitza, nire alboko mahaian . Halako batean, niregana jiratu eta ea «abrebiado» hitzak zer esan nahi duen galdetu dit ijitoak, argeliarrak ez zekielako. Eman diodan azalpena ez du ulertu, edo ez zaio gustatu, edo ez du baliogarritzat jo, baina hala ere emaztearentzako eskutitzean idazteko esan dio argeliarrari, gustatu egiten omen zaiola-eta hitz hori.

Bulgariarra da; sasoiko mutila. Tobaritx deitzen diogu; lehen egunetan haserre antzean jartzen zitzaigun horrela deitzean, baina lagunkoi esaten geniola azaldu ondoren onartu egin zigun. Euskaldunak ginela jakinda, ea guretako neskarik ba al dagoen kartzela honetan galdetu digu. Baietz, badaudela hiru. Ea traturen bat egin al genezakeen galdetu digu; kalaxnikov bat emango digula nesketako baten aldera.

Garrapata deitzen diogu, pegatzen denean aska ezina delako eta kapaz delakoorduetan bere letaniak kontatzen aritzeko. Hirurogeita zazpi urte ditu eta zuzenbidea ikasi nahian dabil, beti ere liburuekin eta idatziekin.

Berak finka bat daukala esaten dit, eta auzokoren batzuk aritzen zitzaizkiola lapurretan edo, eta lapurretan ez bazen ere, bere sailetan ibiltzen zirela. Rifle ona omen zeukan, eta tiratzaile ona dela bera. Urruti samarrera tiro egin omen zion bati, baina seko erori omen zen; besteak ihesari ekin omen zion, baina tiro egin eta seko hura ere. Hurbildu eta ostikoa emanez buelta eman omen zion ahozpez zegoenari, artean bizirik ote zegoen. Baina kia, seko omen zegoen.

Bazkari edo afarietan izozkiak ematen dizkigute batzuetan; izozki horietako baten bildukian dakartzanak irakurtzen hasten naiz denbora eman alde, askotan hobe izaten den arren osakin, kontserbante eta halakoen zerrendarik ez irakurtzea. Koadrotxo batean honela dakar izozkiaren plastikoak: «teléfono de atención al consumidor» eta portugesezko bertsioa «linha verde para vossas sugestoes e duvidas». Itzulpen librearen adibide polita izan daitekeela deritzat.

Arabiar mordoa dago hemen; argeliar, marrokiar, saharauiarren bat ere bai... Arabiar horietako bat inoiz aritu zaigu, kidetasunen bat bilatu nahian edo, bere bertsioa ematen: kakanarru batzuk omen dira hemen dauden marrokiar ia denak; arabiar pururik ez omen dago bera eta besteren bat kenduz gero. «Arabiar purua» deitzen diogu ordutik.

Lehengo batean ekonomatora hurbildu eta urdaiazpikoa erosten ikusi dut. Harritu egin nau, baina are sineskaitzago egin zait ondorengoa: urdaiazpikoa eskuan hartu, abade katolikoak kontsagratzerakoan ostia hartuko lukeen moduan, eta hor hasi da «ea nork esan behar didan ezer; begira, urdaiazpikoa, bai, halufoa, eta zer? Ea nork esaten didan ezer...» oihu egiten die moduloko gainerako arabiarrei. Tira, janariarekin ez du ematen hain fanatikoa, eta hori bada zerbait.

Tabakoz eta horrelako gaiez eskas samar ibili ohi da hemen jendea. Afalondoan kafea hartu ondoren zigarrotxo bat erreko badute, inori eskatu behar izaten diote askok. «Cebollo, muyayo, dame un cigarro» eskatu dio Pompayo kanariarrak. Eman dio zigarro hori, eta orduan Pompayok, eskerronez: «Que Dios te lo pague, porque yo en estos momentos no puedo».

Jonas arabiar gazteak kokotean nabari ditu ebakuntza baten egindako orbainak; dauzkan lekuan dauzkalako, arriskutsu edo itsusiak begitantzen zaizkit orbain horiek: ertzaintzak postarekin tiro egin eta bete-betean jo zuten kokotean, sama eta burua elkartzen diren xokogunetxo horretan, eta badirudi hiltzat eman zutela. Ihesi zihoazen ertzainengandik, Gasteizen autoa lapurtuta. «Utzi pakean, sasikumeak...» egiten omen zien oihu ertzainei ihesi zihoazela, eta haiek tiroz erantzun.

Gazte eta alaia da Jonas; egunonak eta horrelakoak euskaraz ematen ditu. Baita oneginak ere, Angeli behintzat; gure mahaiaren parean pasatzen da bandejarekin, eta «on egin» esaten dio Angeli; segidan niregana itzuli eta «que aprobeches» esaten dit alu horrek, eta eguna joan eta eguna etorri berdin egiten du, eta inolako adar jotzerik eta maleziarik gabe egiten duela jakiteak ematen dit amorrurik handiena.

Urte hauetan han eta hemengo kartzeletan hainbat preso etorri zaizkit esanez beraiek ere vascoak direla, de Bilbao, edo de San Sebastian, eta Deban, Errenterian, Eibarren eta abarretan ibiliak edo bizi izanak hainbat. Bat bakarra ere ez dut, ordea, aurkitu euskaraz hitz batzuk egiteko kapaz denik, duela hilabete batzuk etorritako ijito bat izan ezik: ahaztu samartuta dauka euskara, baina egiten du apur bat.

Jangelaren erdi aldeko mahaian jaten dugu lagunak eta biok, erdiko pasabidearen ondoan. Janaria hartu ahala, gure ondotik igarotzen dira presoak euren mahaietara bidean: «on egin» arabiarrak, «on egin» dio kolonbiarrak pasaeran, «on egin» diosku Ghanako beltz handiak, «buen provecho» opa digu Bilboko baskoak.

Panpina deitzen diogu, hariekin mugiarazitako panpin bat bezala mugitzen delako paseatzen edo edozein lekutan. Holandarra edo izan behar du, baina gazteleraz ondo daki, eta kanariar uharteetan bizi zela dirudi.

Piszinara joan gara eta uretan itolarrian ibili ondoren, putzuaren alboko belarditxoan gaude erdi etzanda.

— Mira qué paloma —dio halako batean gure Panpinak, tximeleta horizka bat seinalatuz. Frantsesezko papillonekin nahastu du, noski, baina «paloma» gehiago ere badabiltza, eta izen berria eman diegu haiei ere.

Piszina eta alboko zelaia, bertan etzanda egoteko aukera..., ze ondo bizi garen presook, dio Panpinak; «Wall Streeteko langileak ere honelakoxe lekuetara joaten dira lasaitzera» dio; «eta Wall Streeteko jefeak ere joango dituk» gaineratzen dio beste batek albotik; «ez, jefeak ez; jefeek euren despatxoetan zeuzkatek halako zerak, eta han aritzen dituk».

Ardaui deitzen diogu eta argeliarra da. Hizkera propio bat ere badu Ardauik, bere gaztelera berezian: zirkulazion familiar behar omen du permisoz ateratzeko; txartelik normalean izaten ez duenez, a cobro dibertido deitzen du; medikuarengana joan eta besoan ormigoia daukala esaten dio.

Diru eske etorri ohi zaigu sarri, beste asko bezala. Legea denez, ordainketa egunean itzultzen du jendeak, zintzo badabil, horrela eskatutako dirua, eta itzultzeko moduan ez dena ihesi edo barkamen eske ibili ohi da. Ardaui, ez bata eta ez bestea, gehiagoren eske etortzen da lasai asko ordainketa egunean ere; «baina nola emango diat diru gehiago, lehengoa ez didak itzuli eta» esaten diot. «Baina zer kezkatzen haiz, ez al daukak konfidantzarik? Bi euro besterik ez diat zor; hara, hari beste bi zizkioat zor, beste hari lau, halakori bost...Zer uste duk, hiri bakarrik zor diadala ala? Ale, damio» beste bi euro emateko eta emateko ari da, harria ere nazkatzeko eta aspertzeko moduan.

Jainkoa gehien goresten eta otoitz gehien egiten dutenak dira gizakia gehien gutxiesten eta iraintzen dutenak.

Marrokiarra hurbiltzen zaigu mahaira: «Zuek, euskaldunok...» hasten da adorazioan; bere aita 36ko gerran ibili omen zen, Francorekin. Badu aitaren argazkia, soldadu zegoenekoa espainiar armada handian. Armadan, gerran eta, aitak eginiko zerbitzuen ordainak eskuratu nahi lituzke orain; eskerronen bat, behintzat, «Francori zerbitzen aritu eta gero...».

Jokin Urain Larrañaga

1959

Mendaro

1986an atxilotu zuten.

Hainbat liburu argitaratu ditu: Izaina (1990), Adlotse (1992), Gatibu jaio nintzen (2000), Ixilik doaz urak (2002).

C. P. La Moraleja

34210 Dueñas

Palencia