—109—

NEMESIO ETXANIZi

Azkoitira

Paris, 1953-VI-30

        Agur adiskide:

        Beldur naiz, geitxo ez ote dudan ezarri petxa, paper-maindire au batzeko lanak izango ditu bada. Mandeuli batek jota bezala nago. Dana dala. aztin ditzadan nagiok, zurekin itz aspertu bat egiteko. Esan bearrik ez, gure nexka panpoxak ekarri zidan zure idazkia pozik irakurri nuela. Bete-betean naukazu zurekin, zure amets oztin eta argiekin. Laurok bilduko baginake, lan onik egingo genuke ezpai gabe. Bainan, nun xurga gure soin zantzail auentzako eztia... Ai erle bagina landako lorkukulek darien goxoa zurgatuz bizi aal izateko. Ez ordea izan. Badantzut zure jardespena... eusko-aberatsak... Ai enetxo! oiekin ez daukagu deus egiterik, oiek nere erriko arkaitzetako lapak baino itsatsiago bizi dira  dirumadarikatuari... Bainan zer edo zer egin bearko dugu... Bear bearrekoa dugu, zuk diozun bezalako Instituzino aske baten sortaraztea, euskera jakintza-mota guztietan sar eta erabiltzeko. Lanak ez ginduke beldurtuko, ez orixe. Nik, dolar miliun batzu banituke, badakit engoitik nun eta nola sortu zuk nai zenuken Instituzino orren antzeko zerbait... Irratitxo ozen bat ere jarriko nuke, euskeraz soilik jarduteko, eta gure gureak aize zoko guztietara barreiatzeko. Eta orrela bakarrik euskera gaizkatu al izango genuke, liburu ederrak argitaratuz, irrati ozenak erabiliz... Urre-meta ori nun arkitu ordea?

        Gaurko eliz-gizonen jardun bideaz nazkatuta zaudelazkoak ez nau batere arritzen. Lengo baten Aranzazu (maiatzeko banakoa) eskuratu nuen. Ageri da bai ango praileak koilonduta daudela. Ainbesteko erderaz inguratutako euskera gaxoak ez du, ez orixe, gure izkera indartuko. Alderantziz, basetxe urrutienetan ere aldizkari orrek ederki erdera zabalduko du noski. Ori dalata, irratirako lantxo gogor bat idatzi nuen. Ez dut uste irakurri dutenik... Ba dakizu gure artean zer gertatzen (den), eta gizonak jorratzeko beti erabe eta beldur izaten dira... Eta guk jorratzen ez baditugu, nok jorratuko ditu. Noiztik ona dira eliz-gizona ikut-ezinak? Erri agintariekin egin duten sasi-ezkontza lizun ori ez ote da jorragarri? Nik beintzat ez dut etsiko. Ez da aski otapur batzu, txakur goseari bezala, euskerari jaurtitzea, euskaltzale beldurtiak ixiltzeko... Ez, euskaltasun bete eta osoa nai dugu Elizan eta elizatik-landa. Biotza erdiratzen zait gure erri eta euskera errukarriak narda zikinenaren menpean ikustean...

        Zure olerkiak ederrak benetan. Rimagabekoak benetan begiko... Eraberri oiek ere zaratu bear ditugu eta bikainki ari zera bide berri orietatik ere. Miranderi asko gustatu zitzaion bere tantarekin egin zenuena. Lapurdieraz jarri zuen... Sarri esan dizut lenago ere, olerkari aundi zaitudala... Ekingo al diozu nobelari ere oraingotasunez beteriko gai ernegarri autatuaz. Ortarako, ene gardiz, doai bereziak dituzu, eta zuk bezin ondo egingo lukenik ez dago gaurkoz, bat ere gure artean. Beaz saia zaite len-bait-len, josulagun eta beste oien antzeko Aristarko ergelen kritika extuen sareak urratuz eta nardatuz. Euskerak ere arnas zabala bear du, egurats betea bizi al izateko.

        Artuko zenituen, nonbait, zear-bidez igorri nizkitzun E.D.k. Sei ale gutxienez, aspalditik ezkerokoak. Esaidazu arren, alik lasterren jaso ez baldin badituzu, baleike bada eskuz igortzeko egokiera ere izatea. Irakaslearen eriotzatik 50. urte burua dalata, Alderdiren banako berezi bat gertatzen ari dira. Nik artikulu luzexka bat idatzi «A.-G., euskal idazle». Zu ere saiatu zaitez zerbait idaztera eta pozik argitaratuko dizutegu. Zaitegi ere ari A.-G. olerkari idazten. Miranderen poemak ez dira oraindik argitaratu, nik ez dakit beinipein berririk. Datorren ilabetean or izango da olerkari gaztea, eta orduko zu Donostiara aldatua bazaitut, ikusiko zaitu. Nik ere laster ene oporraldia artuko dut, oso laburra ene poltxiku ikolak ez baidit besterik laketzen...

        Agur adiskide eta ar ezazu ene besarkada extu-extu bat.