Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Itzulpenen antologia

 

Exhaustiboa izateko batere asmorik gabe, lagin gisa zenbait froga azaldu nahi ditugu.

        Batzuetan intentzio txarra ikusten da gaztelaniazko itzulpenetan, eta beste askotan, gehienetan agian, ezjakinkeria, ez dutela zentsoreek gure hizkuntza behar bezala ezagutzen. Itzulpen gehienak Antonio Albizurenak dira, eta honek ez daki euskaraz. Etxetik zekienaz gainera zentsurako materialekin ikasi ahal izan duena, besterik ez.

        Hona adibide batzuk, lehenik hitzen itzulpen batzuk eta gero pasarteak. Harrizko Herri Hau-ko gaztelaniazko itzulpena epaileak agindu eta zentsuraz enkargatzen den Ministerioan egina da; oker ez banago, Arestiren testuaren itzulpen bat Antonio Albizuk egin zuen:

 

Harrizko Herri Hau, 1971

 

Karrika = rail

urrats = aguja

deskomekatu = desbaratar

zu = fuego

oihan = cama

bortxatu = estropear

axola = compasión

zede = sede

basati = montañés, solitario

dirdira = retintineo

sona = campana

Garaziko dornuia = la misión de su tiempo

 

Arestiren euskal testua

BASOKOAK

(orain arteko euskal mitifikazioaren

ondorio lojiko eta segurua

hau izanen litzateke)

 

Misiolariak hiltzen hasiko gara

Afrikako oihan beltzetatik,

andre zuriak bortxatuko ditugu,

hindutarren injinio aberatsak

surtan jarriko ditugu,

arabe mutilak gozatuko ditugu,

euskeraren alde

negroak bagina bezala

portatuko gara,

eta azkenean

gerrilla-liburu bat

irakurri beharko

dugu, inork ez dezan esan

gizon

basatiak garela,

alferrik ez baita gure arraza

ariotarranarekin

azken hiru mila urte honetan

soinez eta gogoz

honelaxe

kutsatu...

 

 

Arestiren erdal testua

VASCOS

(Este sería el resultado lógico y

seguro de la mitificación vasca

de hasta la hora presente)

 

Empezaremos a matar misioneros

por los negros bosques de Africa,

forzaremos a las mujeres blancas,

daremos fuego

a los ricos ingenios de los hindúes,

gozaremos de los muchachos árabes,

en defensa del vascuence

nos comportaremos

como si fuésemos negros,

y al final

tendremos que leer

un libro

de guerrillas,

para que nadie diga

que somos

hombres salvajes,

ya que no en vano nuestra raza

se ha contaminado

con la de los arios

durante estos últimos tres mil años

en cuerpo y alma

de tal manera...

LOS DE LAS MONTAÑAS

(Esto podría ser la consecuencia lógica y segura de la mitificación actual del vasco)

Empezaremos a matar misioneros

en la cama de Africa empezando por los negros,

estropearemos a las mujeres blancas,

los ricos ingenios de los indios

los pondremos en fuego,

les dulcificaremos a los chicos árabes,

nos comportaremos en pro del vascuence

como si fueramos negros

y al fin tendremos que leer

un libro de guerrillas,

para que nadie diga

que somos hombres montañeses (solitarios),

pues no es en vano nuestra raza

sostenido

con la de los arios

en los últimos tres mil años

con deseo...

Empezaremos a matar misioneras

...

quemaremos los ingenios

de los indios ricos

a los muchachos árabes los volveremos

a favor del euskera

como si fueramos negros

nos portaremos

y al final

un libro de guerrillas

deberemos leer

para que nadie diga

hombres

montaraces somos

en vano nuestra raza

con la aria

en los últimos tres mil años

y gusto

así nos hemos cruzado.

 

 

Isturitze-tik Tolosan barru, 1970

 

arrotz = orgulloso

bait = sí

hastapena = olvido

hots = frío

itzal = bandera

izaia = sábana

jasan = levantar

 

Joxean Artzeren testua

Esan zidaten

inpernuaz ahaztua nengoela

bere aginduak bazterturik neuzkala

hots, ez nintzela gehiago euskaldun fededun.

 

Zentsorearen itzulpena

Me dijeron

que, por el infierno,

que las tenía olvidadas

Que sus leyes las tenía arrinconadas

frías, que ya no tenía fe vasca.

 

Joxean Artzeren testua

erroak finkatuak genituela ustearen paltsoa,

lekurik gabe uzten hautela munduaren zabalgune izugarrian...

 

gure-gureak zirela uste genituen pentsakizunak,

larru gorrian utziaz gizarte arrotz baten aurrean...

eta baztertu duken mundu hortan,

ikustean,

zenbaitek jarraitzen duten han...

 

Zentsorearen itzulpena

Nos creiamos afincados falsamente

Nos dejan sin sitio en toda la extensión del mundo...

 

Creiamos que eran nuestros nuestros

Estamos en cueros vivos ante la orgullosa humanidad...

Y en este mundo arrinconado...

Cuando no tienes el amparo de los pueblos...

Solo...

Sin ser pueblo de ninguna parte...

 

Joxean Artzeren testua

herri bat ba duk

jakite bat

eta bere kondaira

kondaira: gure egiaren hastapena.

 

Zentsorearen itzulpena Un pueblo hay que tiene

una cultura

y su historia:

el olvido de nuestra verdad.