Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Lehen urtealdia 1936an hasi eta 1955 bitartekoa da. Aro honetan, Francok hiru aldiz aldatu zuen gobernua, 1938ko lehenaz geroztik.

        Lehen bi gobernuetan Falangearen indarra zen nagusi. Falangea eta militarrak ziren nagusi. Aparatu informatiboa, izena eta izana, Falangeari hartu zion Jose Antonio Primo de Riverak, eta honek moldatutako huraxe zen lehen gobernuak jaso zuena. Aparatu hau Barne Ministerioaren baitan kokatu zuten.

        Lehen gobernualdi honetan publikatu zen Prentsa Legea eta urte hauetantxe hartu ziren liburuekiko aurretiazko baimen-arauak.

        Bigarren gobernualdia 1939koa da. Falangismoa euforia batean bizi da, Hitlerren nazismoa eta Mussoliniren faxismoarekin bat eginda. Aparatu informatiboa, orain, Falangera pasatzen da, eta 1941etik aurrera Gabriel Arias Salgado eta Juan Aparicio daude buruan. Elementu gogorrak, biak.

        Baina jada 1942an, Italia eta Alemaniaren Ardatzean oinarritzea arriskutsua da, Mussoliniren eta Hitlerren paraderoa ikusita. Eta 1945ean Postdam-en ukatu egin zioten Espainiari NBEn sartzea.

        Urte honetakoa da (1942), hain zuzen ere, hirugarren gobernua. Birmoldaketa handia egin du Francok. Politikoki kabinetea goitik behera aldatzen du, eta bi kartera bakarrik geldituko dira falangisten eskuetan. Aparatu informatiboa ere, hauei kendu eta «katoliko» integristei emango die. Bestalde, alderdi juridiko-formalean ere zenbait aldaketa egin du. Ordukoak dira: Fuero de los Españoles, Ley de Referendum, eta Ley de Sucesión.

        Fase honetakoa da Pedro Rocamora.

        Laugarren gobernualdia 1951koa da. Sektore katolikoen agintealdia da hau ere, baina aparatu informatiboa ez du hauen esku utziko Francok. Ministerioa sortu du, Ministerio de Información y Turismo (aurrerantzean MIT), eta beronen buru Gabriel Arias Salgado eta Juan Aparicio gogorrak jarri ditu. Gabriel Arias Salgadok bere baitan biltzen du falangista eta katoliko integrista izatea.

        Bi gobernualdi hauetako aldaketei esker Francok lortu duena ez da superbibentzia bakarrik. Nazioarteko onarpena, NATOn sartzea (1949), UNESCOn sartzea (1949), NBEk onartzea (1955), Vatikanoaren onespena (1953), Estatu Batuen laguntza diplomatikoa eta ekonomikoa, lorpen guztiak bata bestearen ondotik etorri dira. Estatu Batuentzat Ekialdeari begira eta Europari begira kokagune geografiko-estrategiko aparta du Espainiak, eta gainera antikomunista deklaratua da. Probetxuzkoa gertatu zaio frankismoari, bai horixe, falangismotik nazional-katolizismora egin duen jauzia.

        Frankismo-kontuetan adituek diote frankismoa ez dela bloke bakarra eta itxi-itxia izan. Badela barruan nola-halako «aniztasun politikoa», norbanakoen jatorriaren araberakoa. Badirela diferentziak, alegia, nahiz eta ez disidentziak. Desberdintasunen gainetik batasuna dago, hala ere. Enbor ideologiko bereko ezpalak dira. Pentsaera tradizional-erreakzionarioan bat egiten dute guztiek.

        Familia politikoez hitz egin ohi da frankismoan. Familia politikoak, adiera honetan, ez dira alderdi politikoak, ez eta indar politikoak. «Mintegiak» direla esan daiteke, pertsonalaren jatorria bermatzen dutenak. Familia politiko hauek, gero, agintera iristen direnean, autonomia pixka bat ere badute, aginte-eremu bat. Lehen urte hauetan, familia politiko nagusitxoenak lau dira: «Acedenepistak» edo Acción Católica Nacional de Propagandistas-ekoak («propagandista» edo «katoliko» deitzen zaie hauei), monarkikoak, falangistak, eta tradizionalistak.