—189—

Ibiñagabeitia'tar Andima'ri

1962-V-13

        Adiskide maitea,

        Zure eskutitza hartu dut, eta berehala erantzun nahi nizun, bainan eragozpen batzu gertatu zaizkit: lehenik, ene aspaldiko adiskide bat (eskolatik ezagutzen nuen) hil da kaleko ezbehar baten ondotik, eta oso penatua egon naiz dembora batean, idazteko gogorik gabe. Gero nere idazkina Peilleni prestatu behar izan diot, Igela famatuaren II- eta III-garren numeroak jotzeko, eta ez nizun eskuz idatzi nahi, ulert-ezina izango baitzen ene karta. Azkenekotz, izugarrizko marranta eta bronkitis bat izan dut hamar egun honetan.

        Erran gabe doa oso pozik jaso nuela zurea, batez ere ixilune hain luze baten ondotik. Ez dizut ezkutatuko zure ixilik egote horrek harritu ninduela, bai eta minduxe ere. Lehendabizi, pentsatu nuen eri izango zinela edo, eta zure ihardespena iguriki gabe, idatzi nahi nizun berriz; bainan gero jakin nuen Miren Gurutze Irizar-ekoaren gandik osasunez zeundela, eta bestetzuei —Peilleni, Urrestarazuri— idatzi zeniela ere jakin nuen. Beraz, erabaki nuen zure eskutitza igurikiko nuela, idatzi baino lehen.

        Ba dakust orain traba eta difikultaterik asko ukan duzula azken urte hauietan, zure askaziekin, zure lanean, eta horiek izan direla zure ixiltarzunaren zio. Beraz, ...ego te absoluo in nomine Ortzi et Mari et Aker Beltz!

        Neronek ere makurrik frango izan dut azken dembora hauietan, bai ene bulegoan, bai ene bizi pertsonalari doazkion zeretan; bainan ez du balio heda nadin hortan gaindi.

        Atsegin handi baten ikasi dut gure Igela zure gustuko dela —eta ez dezazula otoi pentsa ahantzi zindugunik aldizkari hori banatzean. Lehen-lehenetan zeuri bidali genizun, bainan ba liteke bidean galdu dela; dena den, II- eta III-garren numeroekin batean (aldi berean argitaratuko baititugu) lehengoaren beste ale bat igorriko dizugu. II- eta III-garren zenbakiok egun hauietan banatuko ditugu, dagoneko noneotuak dira eta. II-garrena lehengoaren gisakoa izango da (zure diru-emaitza ederra aipatzen dugu bertan, zuri urrhezko Igela emanaz, gure esker onaren erakusgarritzat), eta beharbada, oraindik gordintxeagoa eta gogortxeagoa, euskaldun zenbaitek botatu dizkiguten kritika ergelek —eta irainek, hala nola Herria-k— zearo aspertu baigaituzte. III-garren numeroa, aldiz, Etxahuni opatua da, eta zuberoeraz da osorik.

        Erran gabe doa, Peillenek II-garren Igela-n dioen bezala, aldizkari hori gurea bezainbat, zurea dela, zeuk baigaituzu biok euskeraz idaztera bultzatu; eta ateak zabalik dituzu zer edo zer publikatu nahi ba duzu, zer nahi gaiez (humorezkoa den ber) eta zer nahi euskalkitan —gehiago dena, firmoki igurikitzen dugu zure lankidegoa. Krutwigi ere lankide izatea eskatu genion, eta bi artikulu bidali zizkigun (Laphurtar klassikoz, jakina).

        Krutwig hori mutiko ona da, oro har —nahiz erdi Judu den, nik uste, bainan nazi beltz izan arren, ez naiz fanatikoa— eta saiatzen da Laburdi hortan lan egitera euskeraren alde, bainan beldur naiz ilusimenduz beterik dela horko euskaldunen euskaltzaletarzunari buruz... Ba al dakizu Euskaltzaindian ene sar erazteko kandidatura presentatu zuela (Krutwigek) eta sekulako eztabaidak gertatu dirala gero elkargoa ohoragarri hortan, hori zela kausa? Alabainan, Mitxelenak, Arruek, aita Villasantek eta Irigoyenek Krutwigekin batean ene alde firmatu ba zuten, Aita Laffitte Nazkagarriak bere vetoa ipini zuen ene kontra, ez dakit ongi zergatik, orain artean ene adiskidetzat edukitzen bainuen, jakinik ere fede eta politikazko gauzetan ezin izan nintekela adox demo-kristau horrekin; eta baten vetoa aski zen ezkero ene euskaltzain izatea eragozteko, azkenekotz samurtu naiz eta ene kandidatura ta euskaltzain-urgazlegoari ere uko egin diet.

        Auzi horrek uste nuen baino gehiago ikutu nau (ez ene kandidatura onartu izan ez delako, Krutwigek ni kontsultatu gabe presentatu baitzuen, eta bestalde ez bainabil ohoreen ondotik) bainan euskaltzale ta abertzale omen den baten faltsukeria, eta besteen zabarkeria, erakutsi didalako. Alo, Peillenek dioen legez, Afrika Baionan hasten da: barkatu, otoi, ene blasfemio hau bainan uste dut Euskaldun anhitz, Espaini-aldean eta hemengo Be-Nafarrak ere, Espainolak bezain espainol direla beren politikako (karlista, falangista, nazionalista ala progresista izan ditezen , berdin da) eta erlisinoko fanatismua gatik. Geroago eta arrotzenago ari zaizkit, beraz. Egia da Zuberoatarrak (eta beharbada Lapurtarrak) frantsesak bezain frantses direla beren defautetan: zabarrak, idealik gabe, gozatzaile e.a. bainan, nahiz Frantsesak ez ditudan gehiegi miresten, ba dute behintzat alde hon bat (edo ba zuten, De Gaulle etorri arte): pentsatzeko libertatea gauza kulturaletan (politikan ez ba dute ere elhez baizik ezagutzen), eta beldur naiz ene Zuberoa herriak, Frantziatik berezi eta, Euskadi-ren zati izatera hel ba ledi, pentsatzeko libertatea sakrifikatu behar lukela, demo-kristauen diktatura baten pean. Ortzik begira gaitzala gaitz horretatik!

        Baldintzak hola izaki gure aberri maitean, ez dut nik batere esperantzarik ene Aur besoetakoa-k —haren aipu baitakarzu zure eskutitzean— sekula argia ikusiko duenik, euskeraz behintzat. Behar nuke beste hizkuntza batera itzuli, bainan ez dut hortarako gogo handirik, oraingoz bederen.

        Laster zure berri xeheen jasotzeko itxaropenean gelditzen naizela, bukatzen dut ene karta hau zuri ene agurrik eta goraintzirik amultsuenak igorriz, adiskide preziatu horri; bai eta ene aitaren izenean ere.

        Joanes Mirande eta Ayphassorho-ko.

        P.S. Alkar ikusiko ote dugu bein, Euskalherri eta Europa eraberritu batean??