Antxon Ezeiza

        — Zu Donostiatik irten zen gerraondoko lehen generazioetakoa zara, zer eskaintzen zizuen Madrilek, zer jende motak aldegin zenuten.

        — Nik ez dakit oso ondo nortzuk aldegin genuen, ni neure ingurukoekin gogoratzen naiz: Emilio Arévalo, Santi San Miguel, Guillermo García Lakunza, Kerejeta... Denak, 34, 35, 36an jaioak, hori zen guztion karakteristika inportante bat, ez fetxa hutsagatik, baizik eta kuarentaiunon-kuarentaidosen eskolan hasteak suposatzen zuenagatik. Neure kasua, adibidez: aitona bersolaria, amona erdaraz ez zekiena, gurasoak bilingueak, ama gainera oso euskofonoa... Beraz, dudarik batere gabe, nire formazio guztia eskola artekoa, euskaraz izango zen, ondo gogoratzen ez banaiz ere. Bueno, ba, errekreoetan moroz jantzi erazten gintuzten, fusilaketaz jolasten ginen, klaseko azkena gorriz jantzi eta fusilatu egiten genuen... Urte haietako gizarte faxistan sartzeak zer suposatzen zuen, nolako txokea zen. Orduan geure gurasoak gutxienez ba aliadofiloak ziren ez, ni gogoratzen naiz nola egoten zen aita galenazko irrati batekin, eta nola ibiltzen zen isilka. Eisenhower desenbarkatu zela esaten. Gero erlijio formazioa ere oso gogorra zen, oso estriktoa. Hiru urte desberdinetan zer paradoja, Gabriel Celaya, Luis Martin Santos eta ni izan ginen Congregación de Marianako presidenteak.

        Noski, hamasei urte dituzunean sekulako erreakzioa egiten duzu, hori guztiaren kontra. Existenzialismoa dator, Camus irakurtzen duzu... Garai hartako Donostia hestu eta itogarria egiten zitzaigun. Kerejeta eta biok, adibidez, John Dos Passosi buruz pasiran hizketan, ba zakur berdo bat baino arraroagoak ginen. Gero ideologia erradikalago bat deskubritzen duzu, klase borroka eta; orduan dena juntatzen zaizu: kolegiokoa, familiakoa, gizarte faxista... guretzat urte haietan, Donostia desiertoa bezala zen, amaren territorio beti bijilatua, adibidez jendea Bilbora joaten zen putetara. Neure kasu personalean gainera, oso gaztetik hartu ninduen zinearenak, Miarritzeko zine-klubekoa nintzen, hemen ere zine-klub bat sortu nuen, Acción Católicarena. Ba horrek denak Donostiatik aldegiteko predisponitzen gintuen. Madriderako geunden.

        Hernengo gauzekin lotura handirik ez genuen, alde horretatik ez zegoen oztoporik. Nik deretxo estudiatzen nuen libre bezala, eta oportunitate galdu bat izan nuen, gure gauza eta hizkuntzarenganako zerbait sentitzeko. Bazegoen hemen «Zazpi» deitzen genuen talde bat, Rafa Albisu, Txillardegi etabar. Eta deretxo estudiatzen nuenez, «Instituciones Jurídicas Vascas» liburua utzi zidaten. Baina niri ez zitzaidan arbola malatoa interesatzen, nik «Durkheim» nahi nuen irakurri.

        Gaur mundu guztiak nahi du zineasta izan, edo behintzat gauza normala bezala ikusten da. Baina garai hartan ez, eta aitari «ez dut notario izan behar, ni zineasta izango naiz» esatea sekulako hazaña zen. Noski, nik ezin nion esan estudioak utzi eta Lola Floresen pelikula batera nihoala meritorio bezala, hilko nindukeen. Hori titiriteroen gauza zen. Familian trauma grabe bat probokatu gabe zinea egiteko bide bakarra zegoen: aire serio bat eman asuntoari, eta horretarako Eskola bat behar. Zinematografia Eskola Madrilen zegoen.

        — Eta zuretzat, maila personalean, zer suposatzen du Madrilek.

        — Patino, Summers... denak iheska gindoazen Madrila, inguru itogarri batetik iheska. Ordura arte, ni Vailadolidetik ez nintzen pasea, revalidetara joaten nintzenetan. Madrilek ez ninduen asko liluratu, egia esan. Hura ez zen nire medioa. Lehen dokumentala egin nuenean, elkar hizketa bat egin zidaten, eta nik emandako erantzunengatik eta «Antonio Eceiza a 500 kilómetros de meseta», titulatu zuten. Nik nabaritzen nuen , klasean eta horrela, atzera xamar geratzen nintzela. Ez gauza teknikoetan eta azkartasunean, gertatzen zitzaidana zen nik kultura españolaz ideiarik ere ez nuela. Han bazen Salamancako bat, Patino, La Celestina oso gauza berea bezala hartzen zuena. Niri La Celestinak ez zidan ezertxo ere adierazten, nik Baroja, Camus, Sartre ezagutzen nituen, Bergman ikusia nuen beste aldeko zineetan. Niri ze arraio esango zidan ba Rinconete y Cortadillok.

        Honek oso esplikazio xinple baina inportantea du. Tuerkak odo torniloak fabrikatzeko lantoki bat zuzenduko banu, pues koño, neure erlazio kulturalek igual iraun zezaketen, ez nukeen zergatik mesetako kulturan integratu behar. Baina lan kultural bat egin nahi baldin baduzu, transkulturizatu egin behar duzu. Eta ez bakarrik hizkuntza hutsaren mailan beste maila askotan ere bai, nazio berezi eta konkretu baten memoria kulturalaren manipulatze eta erabiltzearen profesionala bihurtzen zara. Eta nik kultura española hori falta nuen.

        Noski, honenbestez ez dut esan nahi neure kultura euskalduna zenik. Oraindik ez nuen inolako loturarik Euskadirekin, bueno, familiakoak eta horrela, azalekoak.

        Gure aurretik ere atera ziren beste graduato batzuk, Saura, Barden, eta Berlanga adibidez, baina jenerazio bezala agertu ginenak geu izan ginen. Arias Salgadoren oskurantismoa bukatu eta Fragaren askatasun-experimentoa hasten da. Pentsa ezazue nolakoa den Fraga orain, ba garai hartan eskain zezakeen askatasuna eta zakurraren putza, berdin. Kuestioa da 62-63 urteetan hamabi edo hamairu zinegile berrik debutatu genuela: Diamante, Patino, Regueiro, Fons, Picazo... talde bezala edo azaldu ginen lehen generazioa izan ginen.

        1963an nire lehen luzemetrajea egin nuen, «El próximo otoño»

        — Madrilen euskaldunik izango zen.

        — Bueno, ez asko. Celaya han zebilen. Celayaren kasoa tipikoa da, bere garaian Madrilera joan behar eta nahi ez literatura egingo bazuen.

        Oteiza ere ezagutu nuen eta artearen beste ikuspegi bat hartzen erakutsi zidan, espazioa interpretatzeko bideak ireki zizkidan, asko lagundu zidan: Pelikula bat ere hasi zuen, laguntzailea izatekoa nintzen, baina eztabaida gogorrak izan genituen eta hautsi egin genuen. Ni baino azkarragoa eta oportunistagoa izaki eta Jorge Grauk hartu zuen zuzendaritza. Diskusio haietan arrazoia nuelako froga, Oteizak filma ezin bukatu izan zuela.

        Donostian Luis Martin Santos ezagutu nuen, urte haietan Donostian zegoen benetako intelektual bakarra. Niretzat bigarren aita bat bezala izan zen, aita izpiritual edo intelektuala behintzat. Gogoratzen naiz Tiempo de Silencio nobelaren eskuizkribua utzi zidala, relikia bat. Bueno, egia esan, antieuskaldun klaroa zen. Euskaldunoz lantxo bat ere egin zuen, berak El complejo de Ramuntxo bataiatzen zuena. Gastronomian ez, horretan gure zalea zen.

        Baina nire eboluzio personalean oso tipo inporatantea Joxeba Etxebarrieta izan zen. Honek Luis Martin Santosek zuen intelektualtasuna zeukan, eta harek inolaz ere ezin eskain ziezadakeen abertzaletasuna gainera. Madrila etortzen zenean, nere etxean geratzen zen, eta TOPeko juiziotan borrokalari asko ikusi ahal izan nuen. Hil zenean, zerraldoa eraman zutenetakoa nintzen, eliza osoa poliziak inguratuta, eta gu han zerraldoa ikurrinaz bilduta, eta nere artean nion, hemendik ez naute aterako.

        — Zu Madrilen egindako profesional bat zara Euskadin gauza arraroak gertatzen hasten direnean.

        — Ordurako zerbait ari omen da Euskadin gertatzen, liberazio mugimendu bat dagoela dirudi, lozorro luze batetík hasten da esnatzen, sesentaicuatro, sesentaicinco garaiaz ari naiz. Nik Madrilen konspiraziotan eta ibili nintzen. Arrazoiketa teoriko handirik gabe noski, kontzientzia asuntoa zen gehienbat. Bi posibilitate besterik ez zeuden, garai hartan eta Madrilen: situazionismoa ala PC. Ni azken honen inguruan nenbilen. Partidu eta rutina batetan aritzeak erdi apatian murgiltzen zaitu: egiten duzun lana boterea hartzeko izan daitekeelako kontzientziarik ez duzu eta hartuko ez bada ere berdintsu zaizu.

        Oso kuriosoa da. Kubanoek, boterea hartzen dutenean, lehenik ezarritako legeetatik bat zinearena da, eta hasieran «Zinea arte bat dela kontutan harturik...» dio. Kojonudoa da ez, bizardun gerrilero haiek zineaz zeuden arduratua. Klaro, industriarik gabe aurkitzen dira, eta Madrila jotzen dute teknika arazoak ikasteko. Nik horretan ezagutu nituen, eta banituen amistade batzuk. Horrela konturatzen naiz praktika batek, kontzientzia lasaitzeaz aparte, boterea lortzeko ere balio dezakeela. Koño hi, bizardun talde errebelde horrek boterea hartu dik, bentzutu egin ditek, eta inkreiblea iruditzen zaizu. Gainera ez da urrunean gertatutako gauza bat, liburu itzulietan irakur daitekeena. Tipoek egunero erabiltzen duzun hizkuntza batez hitzegiten dute, zeure inguruan ezagutzen dituzu, eta oso gertu sentitzen dituzu. Momentu haietan, Kubako esperientziak boterea hartzea posible dela erakusten digu.

        Hirurogeitaseian Kubara noa, teatroko kongreso batetara, eta reboluzioa bertatik ezagutzeko aukera dut, eta lehen ikusten dudan gauza da iraultzak oso zentzu nazionala fuertea duela, nazio kolonial eta semikolonialetan bezala. Ameriketan, Bolibian, Guatemalan... ari diren mugimendu guztiak Nazio Asakatasunerako Erakundeak (MLNak) dira. Honek klase borroken eskema

tradizionala hauzitan jartzen dit, dimensio berri bat atzematen dut, iraultzarako motor berri bat. Zentzu honetan, neure aberria redeskubritzen lagundu zidan Kubak; esan daiteke oso kriterio terzermundistaz beraurkitu nuela Euskadi, bietnamita eta gineanoren tartean. Euskadi bezalako herri industiralizatua oso bide tercermundistaz deskubritzen dut, hau ere

paradoja da. Garai hartan ni espezialista bat nintzen tercermundismoaz, bueno aizue, pedanteriarik ez jarri gero eh. Egia baita «Vanguardia, tradición y subdesarrollo» zeritzen ponentzia batetan hartzen dut parte, nazio sorketari buruz, hurrengo urtean, Habanako Kongreso Kulturalean. Hartan analizatzen genuen Kubako nazioaren sorketa noiz ematen den, alegia, harmak hartzen duten momentoan bakarrik zeren mulato, kriollo eta beltzaren artean ez baitago inolako sentimendu nazionalik harmak hartu arte: berdin gertatzen da Mexicon. «Viva la Virgen de Guadalupe y mueran los gachupines» oihukatzen duten arte han ez dago inolako arrazoi nazionalik. Ez da gurean bezala, guk badugu zerbait azpian, lotan bezala, etnia oso bat gara. Ba Kubako bide horretaz hasi nintzen berriro euskaldun sentitzen konszienteki.

        — Kubatik itzulitakoan begi berriz ikusten duzu Euskadi, nola hasten zara lehen baino erreferentzia sakonagoak hartzen, eta kanpoan mamitutako sentimendu nazional horrek zertan baldintzatzen du zure lana.

        — Ostera Españara bueltatutakoan maizago etortzen naiz etxe aldera, adibidez, Etxeberrieta hil zutenean ni Caceresen nengoen filma batetarako paisajeak aukeratzen, eta enteratu nintzenean autoa hartu eta Donostian plantatu nintzen, metodo haietan nik neure herriarekin egon nahi nuen, zer sentzitzen zuen herriak jakin nahi nuen. Hau beharbada folklorea besterik ez da, hazañas belicasekoa ematen du ezta, baina eske egia da ordea, jode, Gernikako arbolak zerbait esaten dizu eta bertara zoaz, arbola reberentziaz ikustera. Bueno, orduan nik ezin nuen askoz gehiago eman hiru filma eginik nituen, eta azkenekoa oraindik flamenkorekin eta egina zeogen. Nahaste handia neukan buruan.

        Hirurogeitabederatzian «Las secretas intenciones» egiten dut, Trintignatekin. Filma honek berriro existenzialismoan erortzen naizela pentsaraz dezake, atzeraka nabilela. Baina gertatzen dena da ni lehenago hartu behar izan nuen kultura español guzti hartaz garbitzen hasten naizela, deskulturizazio prozedura bat hasten dut, hispanoaren deskulturizazioa. Filma aseptikoa da, edozein lekutan gerta daiteke, eta hori biktoria bat zen niretzat. Riotinto langileen arazoak baino gertuago nuen existentzialismoa nere aberritik.

        Hirurogeitamairura arte ez dut besterik egiten. Urte horretan alde egin beharrean aurkitzen naiz. Egin nuen lan urria ederki pagatu nuen, bai, noski, arrazoi potitikoak zeuden tarteko, exilioa beti da politikoa. Baina honetaz nahiago dut ez hitzegin, curriculuma presentatzen ari naizela dirudi eta.

        — Kanpoan egon zaren denboraldi honetan zer falta egin zaizu gehien.

        — Kanpoan egon naizen denbora honetan lau urte hauetan, nik ez dut batere herriminik sentitu Españarekiko, ez paisajea, ez Madrilgo lagunak, ez hango etxea, ezertxo ere ez. Nik prensa hartu eta Tailandia eta Bietnameko notiziak irakurtzen nituen. Españakoak? Pasa. Eta niretzat gauza ikaragarria zen Bilbao, 17. Anoche una bomba eta halakoak irakurtzea. Mus partidak jokatzen nituen, egunero ordubete euskara ikasten genuen Mexicon... Ez da nire kasua bakarrik, Sastre anaiena handiagoa da, familia, haurtzaroa, lagunak, dena gaztela herrikoa, eta tipoa euskaldun petoa da. Juanek, esaterako, bere andregaiari, «badakizu euskaldunok nolakoak garen sexu kontuan» esaten dio. Eta hori bai ez dela liburutan hartzen. Ba beraiek ekarritako aditz-taula plastifikatu batekin aritzen ginen jo eta ke.

        Noiz behinka Hendaiara etortzen nintzen, bueno, ez exklusiboki horretara, baina hego aldera begira geratzen nintzen, baserriak ikusten nituen begiak puska baterako Euskadiz bete eta martxa ostera. Arazoa da ideologikoki eta politikoki konbentzituta egon zaitezkeela, baina nik neure abertzaletasuna biszerala, erraitakoa ere bazela frogatu behar nuen. Eta exilioak hori frogatu zidan.

        — Mina Viento de Libertad filma, beraz, Euskadiz egiten duzun lehen filma da, eta hau ere paradojikoki, atzerrian eta dekoratu exotiko batetan.

        — Minaren asuntoaz gauza bat utzi nahi nuke garbi, askotan esan da hor barrena filma oportunista dela. Ni honek amorrarazi egiten nau, eta nahiz esplikazio luzea izan, uste dut merezi duela.

        Lehen esan dizuedan bezala, hirurogeitamalauean alde egin behar izan nuen, eta Mexicora jo nuen, eta iadanik dexente urtetan sendotu eta montatutako zinegintzan sartzen ahalegintzen naiz. Izan ere, ni exilioa hartzera obligatuko ninduten, baina ez ninduten izorratuko, ez ninduten ofizioa uztera bultzatuko, exilioa hartuko nuen baina zinegile izango nintzen berriro. Eta hortan saiatu nintzen obsesio bat nuen sesentainuebetik egiten ez nuena berriro egitea, Españak ez ninduen izorratuko.

        Hasi nintzen piskana, eta «filma beltz» bat ere egingo nuen Minaren ondoren. Humphy Bogart-enak bezalakoa, baina Mexikon. Echeverrya gobernuaren bolada nazionalista eta anti-inperialista fuertatzen da, eta Mina egiteko aukera presentatzen zait. Noski, filma epikoa behar zuen izan, balore nazionalen laudatzailea, balore nazional mexicanoena. Bestalde, ni neure identidade nazionalaren bila nabil, eta filman azaldu behar zuen nonbaitetik, paisaje bat edo zana zela. Mina heroea aurkitu nuen. Gia bukatu nuenean, Txiki eta Otaegi fusilatzen dituzte. Eta benetan esaden dizuet eh, ez dut halako inpotentzia sentimendurik inoiz izan. Likidatu egingo dizkitek, likidatu egingo dizkitek, eta azkenean likidatu egin dituztela. Ze munstrokeria, ez da ezer aldatu. Ezintasuna somatzen nuen izugarri. Fusilatu egin dituzte, Franco oraindik bizi da... Egoera horretan nik neure herriari egin niezaiokeen omenaldi bakarra ba Euzko Gudariak jartzea zen. Behintzat ba hori, ez, ez nik pentsatzen nuen ez zela filma hori inoiz Euskadin ikusiko, baina Guatemalan edo Perun ba entzun zezatela Euzko Gudariak. Nik ezin nuen kontuan hartu handik lau urtetara nire filma Astorian lasai ikusirik oportunista konsideratzen duen tipoa.

        Nire ustez, intelektualen errekuperatze lan honetan intelektualak herriaren gauzarik xehenak ere asimilatu egin behar ditu, eta intelektualak trikitrixa gustatzen zaiola, aitortzen duela, ba kojonudoa. Noski, hortan bakarrik geratzen bagara akabo. Baina ni bezalako intelektual desnaturalizatu batentzat oso gauza inportanteak dira horiek. Niretzat, Mina egitean, internazionalismoa exportatzea bigarren mailakoa zen, nik internazionalismoa neureganatu behar nuen, pertsonalizatu, nazionalizatu. Uste dut alde horretatik filma guztiz sinzeroa dela. Orain, elementu hoien artistikotasuna defendatzen ez naiz hasiko.

        — Esan ohi da, Mina filmaren mensajeari ez zaiola egokitzen superprodukzio estilo hori, mami iraultzaileak azala ere iraultzailea behar duela.

        — Formatoen gerra ez dut batere maite. Niretzat milimetro kopuruak ez du garrantzirik. Bueno, hasieratik kontatuko dizuet historia.

        Epika popular bat egiteko bide guztiak saiatu dira, filma inperfektoa, filma pobrea, filma liberatzailea, enajanetzailea ere bai. Baina erabili izan ez den metodo bakarra etsaiaren epikarena da, hau da, superprodukzioarena. Urte haietan Echevarriaren etapa antinperialista suertatzen zaigu, diru inbertsio handi bat lortzeko posibilitatea dago, eta hartu ala uzteko gauza da.

        Minaren experimentoa horixe da: ezker antimperialista ikuspegitik posible ote den epika handi bat egitea. Eta hori egiteko gogoa aspalditik nuen. Jode, urteak eta urteak pasa ditut nik zinemetan negar egiten. Benetan, eh, indioak, bengaliak, arabeak hiltzen ikusita ezin nuen aguantatu. Exterminatzen zituen siux eta komantxe guztiak, eta hantxe joaten John Wayne bere emaztetxoarengana amodioz beterik. Eta galtzaileek inoiz ez zuten ez amarik ez familiarik ez andregairik. Orain gogoratzen naiz nola idatzi nuen artikulu bat, egiten nuen aurrena edo bigarrena, John Ford-en aurka, «me repugna John Ford» esanez bukatzen nuena.

        Ba epika hori dena egin nahi izan nuen Minarekin, baina aldrebes, azpikoen alde. Omenaldi bat egin nahi izan nien penatxodunei, turbantedunei, eta txapeladunei, noski.

        — Halako superprodukzio batetan sartzeak teknika aldetiko arazo grabeak suposatuko ditu noski.

        — Noski baietz, ez teknikoki bakarrik fisiko aldetik ere bai gainera. Hura zoratzeko modukoa zen. Zaldidunak garaiz helduko ote ziren, bataila zuzenduz: «Capitán Zapata, ataque por el flanco derecho!» eta horrela: Behin holako superprodukziotan sartuz gero, ez zara zuzendari hutsa. Entrepresagizon, negrero, harmadako ofiziala bihurtzen haiz, dena batera.

        Eta klaro, historia errepetitu egiten zen, eta nik errita egiten nienean, «ya llegó Hernán Cortés» murmuriatzen zuten.

        — Zu ibili zaren kanpoaldeetan zer iritzi dago Euskadiz, edo Euskadi denik ere ba ahal dakite hor barrena.

        — Ameriketan egon naizen urte hauetan saiatu naiz euskalduna naizela adierazten, Euskadi non dagoen eta euskaldunek zer nahi duten. Baina Euskadiz dagoen ezjakintasuna izugarria da. Anekdotak milaka daude. Adibidez Xabier Errok Aconcagua igo zuenean badakizue nola ikurrina jarri zuen eta hori, ba Mexicoko prensan albiste hau azaldu zen: «Montañero español escala el Aconcagua y coloca la bandera de su patria». Kuban bestela da, baina han ere ez gehiegi. Uf, Habanan, a ze eskandaloa montatu zen horregatik. Mahai-inguru bat zegoen, eta nik ez nuen joaterik izan. Bueno, ba non esaten duen gobernuko delegatuak: «el cineasta español, perdón , vasco...». Eta hori periodista guztien aurrean. Uste dut EFEko korresponsalak sekulakoa sortu zuela.

        Gainera Mexicon, Venezuelan... euskalduna eta euskal gauzak emigrante ekonomiko explotatzailearekin indentifikatzen dituzte. Esaiezu euskaldunak nazio zapaldu bateko semealabak garela, eta agudo asko erantzungo dizute ez dela asko nabaritzen.

        Euskaldun koloniek ematen duten ejemploa negargarria da. Haien portaeragatik baldin bada, ez gaituzte asko famatuko.

        Bai, baudaude exzepzioak, semealabei euskaraz egiten dieten gurasoak eta. Udan, gainera, Mexicon, abioiean sartu eta honera bidaltzen dituzte, Lesakako ikastolara. Baina minoria bat.

        — Ameriketako mugimendu iraultzaileetan ezagutu ahal duzu euskaldunen semerik.

        — Ez, ez dut euskaldunen semerik ezagutu mugimendu iraultzaileetan.

        Kuban neska euskaldun bat ezagutu nuen, baina hura kasualitatez dago han. Igual egon zitekeen Pakistanen. Asko ezagutu ditut hispano-sovieticoak esaten zaienak. Gerra garaian Rusiara ebakuatuak hemendik. Kuban iraultza nagusitu zenean, ba kuadro falta izugarria zuten, eta hizkuntza mailan problemarik ez zuten hispano-sovietico hauek bidali zituen Rusiako gobernuak. Ez dira oso euskaldun sentitzen, peceroren semeak baitira gehienak.

        Baina zer diren gauzak, badute barrengo zerbait, oso euskalduna. Detaile bitxiak. Adibidez, bazen bat, Antiguakoa, hemengo batekin ezkondu behar zuela ziona. «Sovietikak oso arraroak dira, zion. Hemengoak berriz tropikalak. Nola joango naiz txikiteora mulata batekin? Neska euskaldun batekin ezkondu behar dut nik». Baina ze arraio jakingo zuen harek zer zen txikiteoa, lau urterekin atera zen hemendik eta. Esaten genion, baina bai zera. Uda batetan etorri zen, sei hilabetetako permisoa eskatuta, eta ostera itzuli zenean «ez, oraindik ez naiz ezkondu, baina hantxe dago eh, hantxe dago» zion. Berrogeitamar urte zituen. «Una chavala maja, de Mondragón o así» esaten zuen.

        Beste bat ere bazen, Santurtzikoa edo hor nonbaitekoa, «Guatemala City» deitzen ziotena. Munduko gerrila guztietara apuntatzen zen, etortzen zitzaigun eta «ya me he apuntado para Guatemala» esaten zigun. Ba hortik Guatemala City jarri zioten. Ba ezkontzera zihoan, eta despedida bat egin genion. Eta Errenderiako beste batek han prestatu zituen txuleta batzuk piper-baratzurirekin eta, «Chuletas a la forma de Rentería» esaten zigun.

        Absurdoaren iraupena balore eterno bat da eh, egunen batean egin beharko genuke estudio bat, benetan.

KOLDO IZAGIRRE

RAMON SAIZARBITORIA

Zeruko Argia
779. zenbakia
1978-03-26

  Zenbaki hartako
beste artikuluak