—1883 Markina—

Euskal-erriko perlak

(Madame d'Abbadie-ri)

Antonio Arzak

              1

Dizdizariak, egiazkoak

Jaunak zerutik botatakoak,

Odeiak ura daukan bezela

Euskal-biotzak gordetakoak,

Dira: malkoak!... Ixurtzen ditu

Gau eta egun mundu osoak,

Baina neretzat eztira inon

Euskal-errian bezelakoak!...

              2

O erri maite maitagarria

Malko iturri guztiz garbia,

Maitasunaren, sentimentuen

Eta negarren kabi txikia!

Pena bat daukat! sinistanazu,

Zuri begira, ai! etorria,

Gaur edo biyar zu emen utzirik

Zeruetara, gabe! joatia.

              3

O Jaun aundia! ... zer da zuretzat

Zeru ederra onat jaxtia

Ikusirikan nere erriak

Dizun maitasun paregabia,

Ikusirikan onen fedia

Dena garretan irazekia,

Ikusirikan, Aita laztana!

Zurea dala guzti-guztia?

              4

Begira zakitza zeru goietik,

Zure Ama du bere jabia!

Beti elkarrekin izango dira

Euskal-erria eta Maria!

Ta lur ontatik Amerikara

Dijoanean Euskal-umia

Antxen darama bere kolkoan

Amatxo onen kuttun eztia!

              5

An!... besoetan, aurtxoa zala,

Euskaldun amak jarritakoa

Erakatsirik bere aurrari

Jesus! esaten, izen gozoa!

Erreguturik Kristau-Legean

Ez bizitzekotz aingerutxoa

Il dedila, bai! ... beso aetan

Egin dezala betiko loa!

              6

Orazio au Zerura joanik

Zerutik dator malko tantoa,

Eroririkan perla eder onek

Esnatutzen du ume gaixoa,

Eta ikusirik amaren negar

Eta arpegi dolorezkoa,

Aur txikiari jaiotzen zaio

Beste perla bat ederragoa!

              7

Azitzen dator; beste ama bat

Irtentzen zaio bere bidera

Mundu ontako gauz on guztiak

Maitagarriro agertutzera,

Jaun bat, lege bat eta Erri bat

Nola dituen erakustera,

Mundurik-mundu gure artean

Sekulan ilko eztan Euskera!

              8

O, nere Ama! Etorri zera

Gaur gu Markinan laztandutzera,

Etorri zera zure semeak

Pozaren pozez txoratutzera,

Etorri zera gure lengoko

Atzekabeak txit aztutzera,

D'Abbadie jaun ta sari emaileak,

Malko batekin eskertutzera!

              9

Baina... O Ama! Ama Euskera!

Zure semeak goaz iltzera,

Sufrimentuak bialtzen gaitu

Zeruan zutaz itz egitera!...

Sufritu degu aski, Amatxo!

Baldin gaiztoak izan bagera

Iltzerakoan zugana gatoz

Arren! gauza bat zuri eskatzera.

              10

Ama Euskera! ain ona zera

Aditu zazu gure erregua,

Zure aurrean egiten degu

Azkenik gure testamentua,

Paper beltzean, malkoz bustirik,

Gure eskuak izkribatua,

Agoniako ordu estuan

Animatikan jaiotakua.

              11

Esan zaiezu gure aurrai,

Gutaz galdetzen duten orduan,

Gu il ginala ezin bizirik

Euskal-Legea! galdu damuan,

Lege santu au daukatela gaur

Oitura onak! beren barruan,

Ta, zu! zaudela sekuletako,

Jaunak jarria oen kontuan.

              12

Esan zaiezu il arteraino

Bizitzeko, bai! mendi onduan

Erakutsirik, Ama garbia!

Zer usteltasun dagon munduan!

Esan zaiezu beren biotzak

Idukitzeko beti Zeruan,

Ixuririkan malko tristeak

Gure ezurrak diran lekuan!

              13

Ama Euskera! Ama Euskera!

Orra non diran gure umeak,

Zer? eztituzu ezagutzen?...

Negar gizonak! negar andreak!

Negar gizonak, lotsarik gabe!

Lotsaturikan ez egiteak,

Biotza ere igartu digu

Izandu degun doakabeak?

              14

Ez mila bider!... Atoz malkoa!

Itzakin ezin esantakoa

Zergatik zeran ixil-ixilik

Izkuntzen izkuntz gain-gainekoa,

Zergatik zeran, o ur tantoa!

Sentimentuen itsas beroa,

Zeinaren bagak mugitzen duten

Gure animen ontzi gaixoa!

              15

Atoz!... zu gabe ontzi gaixo au

Ondar leorrez ingurutua,

Eztakit nola joan al liteken

Ikututzera Zeru-portua,

Baina badakit malko batean

Joaten bazaio, umil! sartua

Besoak zabal! .... datorkiola

Gure Jaungoiko errukitsua!

              16

O nere erritar biotzekoak,

Ainbeste negar egintakoak!

Azi ditzagun, zuzen! aurtxoak

Erakutsirik gure malkoak!

Ederrak dira dolorezkoak!

O!... eta, zeinen baliosoak!...

Munduan orla bizitakoak

Dira Zeruan zorionekoak!